Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Od redakcji

Konrad Józef Glombik — 2024-06-30

Editorial

Konrad Józef Glombik — 2024-06-30

Antropocentryzm, biocentryzm, ekocentryzm (2)

Martin Lintner — 2024-06-30

Niniejszy tekst stanowi drugą część refleksji, które prezentują różne modele i stanowiska w obszarze etyki
środowiska naturalnego. Autor dokonał analizy dokumentów nauczania Kościoła od Konstytucji
duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes Soboru Watykańskiego II do dokumentów papieża Franciszka i krytycznie przedstawił zawarte w nich różne stanowiska w zakresie etyki ekologicznej.

„Goodbye my friend, it’s hard to die…“

Kristina Kieslinger — 2024-06-30

Fakt, że – w odniesieniu do Niemiec – dotychczasowa forma Kościoła „umiera”, jest nie do powstrzymania. Dlatego niniejszy artykuł proponuje etykę troski o umierające kościelne wyobrażenia i praktyki, które znaliśmy do tej
pory, aby na nowo podkreślić teologiczne znaczenie Kościoła. Celem jest etyczna refleksja nad znaczeniem wzmocnienia tolerancji dla dwuznaczności w działaniach kościelnych i zakotwiczenia praktyk kościelnych w świecie życia. Tendencjom unifikacyjnym i sztywnym podejściom należy przeciwstawić duchową odnowę, która wykracza poza „wojnę okopową” w kierunku etyki wrażliwości.

Analiza i krytyka transferu umysłu

Beáta Laki — 2024-06-30

Przedmiotem artykułu jest futurystyczna, ale niewyobrażalna, opcjonalna możliwość nieśmiertelności – transfer umysłu – która ma silny związek z neuronauką, informatyką, badaniami kognitywnymi, sztuczną inteligencją i wreszcie filozofią. Autorka analizuje tę obiecującą procedurę z różnych punktów widzenia, na przykład w odniesieniu do potencjalnych trudności związanych z transformacją człowieka i zagmatwanej kwestii świadomości. Metodologie mapowania i skanowania ludzkiego mózgu ukazują możliwości współczesnych technologii, ale widoczne są także ich ograniczenia. Wykorzystanie transferu umysłu w celu zapewnienia lub umożliwienia ludziom przedłużenia życia nie jest możliwe przy obecnym poziomie wiedzy i technologii. Autorka udowadnia to poprzez analizę eksperymentu myślowego i badanie różnic między osobą a jej kopią, wyjaśniając, dlaczego transfer umysłu wydaje się obecnie niemożliwym wyzwaniem. Chociaż wykorzystanie sztucznej inteligencji daje ogromne możliwości wspierania i doskonalenia ludzkości, możemy stwierdzić, że jej wykorzystanie w ramach obecnych metodologii i technologii nie jest wystarczające do osiągnięcia życia wiecznego ani usunięcia ograniczeń czasu. Dzięki procedurze transferu umysłu możemy zachować informacje jedynie o ludzkości, a nie
o istocie, która czyni ją wyjątkową.

Lex orandi – lex credendi w liturgii rzymskiej: na przykładzie odnowienia Modlitwy Powszechnej Wielkiego Piątku w 1965 r.

Dawid Makowski — 2024-06-30

Prezentowany artykuł przedstawia znaczenie sentencji lex orandi – lex credendi na przykładzie odnowy wielkopiątkowej modlitwy powszechnej w 1965 r. Chodzi o relację, jaka zachodzi pomiędzy przedmiotem wiary a jego wyrażaniem; pomiędzy teologią a liturgią. Tę relację daje się
w sposób szczególny zauważyć w odnowie dziewięciu wezwań modlitwy powszechnej liturgii Wielkiego Piątku, która była ściśle związana z orzeczeniami Soboru Watykańskiego II (1962–1965). Na tym przykładzie została omówiona owa zależność z uwzględnieniem historii kształtowania się tych modlitw, czemu została poświęcona pierwsza część tekstu. Dalej jest mowa o soborowej nauce na temat ekumenizmu oraz eklezjologii. Na końcu artykuł
przedstawia implementację uchwalonej doktryny.

„Przelewacie krew, a chcielibyście zawładnąć krajem?” Ez 33,21-33 w świetle biblijnej retoryki semickiej

Jerzy Bosowski — 2024-06-30

W badaniu zastosowano metodę biblijnej retoryki semickiej. Przeprowadzono analizę oddolną w dwóch etapach: podziału na mniejsze jednostki literackie oraz odkryto struktury zamieszczone w tekście. Wykonano też analizę odgórną. Udało się odkryć strukturę całego badanego tekstu o schemacie A, B, C, C’, B’, A’. Jest to struktura paralelna o kompozycji lustrzanej. Na postawie tych odkryć dokonano interpretacji analizowanego tekstu. Najważniejszym wnioskiem, jaki został wyciągnięty z przeprowadzonych badań, to wskazanie dla współczesnych chrześcijan, żeby swoją obecnością w świecie dawać świadectwo o Bogu jako Dawcy życia.

Przestępstwa zagrożone karną utratą stanu duchownego według Kodeksu Prawa Kanonicznego

Piotr Herok — 2024-06-30

W niniejszym artykule autor przedstawia i analizuje przestępstwa zagrożone karną utratą stanu duchownego według Kodeksu Prawa Kanonicznego aktualnie obowiązującego. W części wprowadzającej autor wskazuje na zasadność podjęcia tego tematu, wynikającą z reformy prawa karnego, jaką przeprowadził papież Franciszek
konstytucją apostolską Pascite gregem Dei z 23 maja 2021 r. Reforma ta poszerza katalog przestępstw zagrożonych dożywotnią karą ekspiacyjną dimissio de statu clericali. Autor podaje również rozumienie pojęcia przestępstwa w prawie kanonicznym, a następnie, w zasadniczej części studium, prezentuje i omawia poszczególne przestępstwa w kolejności odpowiadającej ich rozmieszczeniu w zreformowanej księdze VI KPK, poświęconej sankcjom
karnym w Kościele.

Pierwsze konstytucje mniszek Zakonu św. Marii Magdaleny od Pokuty: Reguła św. Sykstusa

Piotr Stefaniak — 2024-06-30

Samoistnie powstałe na terenie zachodniej i środkowej Europy klasztory pokutniczek zostały w 1227 r., dzięki działalności kanonika Rudolfa z Wormacji, połączone w nowy zakon: Ordo sanctae Mariae Magdalenae de Poenitentia. Początkowo mniszki stosowały się do reguły benedyktyńskiej w wydaniu cysterskim, jednak z uwagi na specyfikę powołania, konieczna okazała się zmiana prawa własnego. Dokonał tego w 1232 r. papież Grzegorz IX, nadając magdalenkom tzw. Regułę św. Augustyna i konstytucje mniszek dominikańskich (tzw. Regułę św. Sykstusa). Mimo że egzemplarz oryginalnej bulli Grzegorza
IX pozostaje nieodnaleziony, to jej tekst został opublikowany w Zbiorze Dokumentów Miasta Fryburga w Saksonii przez Huberta Ermischa w Lipsku w 1883 r. Ponadto bulla papieska z tekstem Reguły św. Sykstusa znana jest z Bullarium Ordinis Praedicatorum z 1729 r.
Najstarszy dokument zawierający Regułę św. Sykstusa przechowywany jest w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, w zespole akt Naumburg a. Queis. W artykule przygotowano polskie tłumaczenie reguły zachowanego tekstu z klasztoru nowogrodzieckiego, która pozostaje
wspólnym dziedzictwem zarówno dla magdalenek, jak i dominikanek.

Wpływ polityki cesarskiej na funkcjonowanie Kościoła katolickiego w Państwie Habsburgów Austriackich w latach 1526–1918

Cyprian Tkacz — 2024-06-30

Opracowanie przedstawia problematykę wpływu polityki cesarskiej na funkcjonowanie Kościoła katolickiego w Państwie Habsburgów Austriackich w latach 1526–1918, uwzględniając przemiany uwarunkowane wydarzeniami historycznymi, postępem w zakresie nauk, transformacjami ustrojowymi oraz zmianami terytorialnymi na przestrzeni tego okresu. Pierwsze punkty stanowią eksplikację tematu opracowania, dokonując prezentacji definicji państwa wraz z ustaleniem jego granic, podejmując następnie omówienie oraz przedstawienie problematyki ukonstytuowania się monarchii w charakterze europejskiego mocarstwa, przyjęcia przez nie katolickiej orientacji wyznaniowej oraz
sprawowania w niej nowoczesnych, jak na swe czasy, rządów. Dwa kolejne punkty przedstawiają istotne elementy, prowadzonej przez władców polityki wobec Kościoła katolickiego, z uwzględnieniem dwóch okresów historycznych. Warte zauważenia jest to, że temat ten nie
był dotąd podejmowany w polskiej literaturze przedmiotu jako osobne zagadnienie, ani też jako próba syntezy.

Działalność studenckiego ruchu naukowego pedagogów w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu (1954–1994)

Paweł Jan Cieśla — 2024-06-30

Studencki ruch naukowy jako system integracji i aktywizacji naukowo-badawczej najzdolniejszej młodzieży stanowił obszar wzmożonej troski ze strony socjalistycznych
władz państwowych, zainteresowanych ukształtowaniem właściwych postaw ideowo-wychowawczych wśród przyszłej elity państwa. Celem opracowania jest próba uszczegółowienia w układzie chronologiczno-problemowym głównych obszarów działalności studenckiego ruchu naukowego pedagogów w okresie istnienia Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Powstańców Śląskich w Opolu (1954–1994). Scharakteryzowano genezę i rozwój studenckiego ruchu naukowego w Polsce oraz uwarunkowania funkcjonowania pedagogicznych kół naukowych w opolskiej uczelni, uwzględniając wielowymiarowy zakres ich oddziaływania w sferze naukowo-badawczej, dydaktycznej i kulturalno-społecznej, wykraczający poza oficjalny program studiów.

„Wierny sługa Winnicy Pańskiej” Ks. Tadeusz Pieczko (1936–1997)

Sławomir Kowalski — 2024-06-30

Powołaniem każdego człowieka jest w możliwie największym stopniu wykorzystanie swojego życia, aby było szczęśliwe. Jednakże pojęcie „szczęścia” jest różnie interpretowane. Dla człowieka wierzącego bycie szczęśliwym jednoznaczne jest z egzystowaniem
blisko Chrystusa i Jego nauki, a w przyszłości z osiągnięciem świętości. Dążenie do świętości realizuje się na wielu płaszczyznach. Jedną z nich jest droga powołania kapłańskiego, która może być urzeczywistniana nie tylko poprzez służbę drugiemu człowiekowi, przekazując kerygmat wiary oraz sprawując sakramenty, ale także poprzez wyjście do konkretnego człowieka, dostrzegając jego potrzeby prywatne i społeczne. Bezsprzecznie
taką drogę kapłaństwa realizował na co dzień ks. Tadeusz Pieczko. Artykuł przedstawia biografię, działalność i sylwetkę duchową tego kapłana.

Opat Adalbert Kurzeja OSB jako przedstawiciel pojednania polsko-niemieckiego

Przemysław Pawlak — 2024-06-30

O. Adalbert Kurzeja jako Ślązak dbał bardzo o pojednanie polsko-niemieckie. Korespondował z licznymi osobami zaangażowanymi w to dzieło. Wśród nich byli kard. Bolesław Kominek i abp Alfons Nossol. Był mocno związany z wieloma ośrodkami i osobami na Śląsku, a także gościem wielu przełomowych wydarzeń, np. Mszy św. w Krzyżowej
czy uczestnikiem manifestacji europejskiej w Łubowicach. Spotykał się często ze Ślązakami w trakcie różnych pielgrzymek, chociażby w Neviges. Był mocno związany z rodzinnymi stronami i Kuźnią Raciborską. Bardzo dbał o pocysterskie opactwo w Rudach. Z wielką chęcią bywał w rodzinnym mieście i śledził jego rozwój.

Recenzja: Achim Buckenmaier. 2023. Priester. Beruf und Berufung auf dem Prüfstand. Regensburg: Pustet. 232 p. ISBN 978-3-7917- 3397-5

Konrad Józef Glombik — 2024-06-30

Recenzja: Jan Larisch. 2021. Vinzenz Brauner. Pfarrer und Bürgermeister der Stadt Zuckmantel in deutsch-tschechischer Umbruchszeit . Tłum. Otfrid Pustejovsky. Zlaté Hory: Kleinwächter holding s.r.o Frýdek-Místek, 146 s., ISBN 978-80-270-9495-2

Piotr Górecki — 2024-06-30

Recenzja: Michał Widera. 2023. Z dziejów parafii w Starokrzepicach. W 110. rocznicę poświęcenia kościoła. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego – Studio IMPRESO, 498 s. ISBN 978-83-67399-29-6; 978-83-66430-39-6

Kamil Łukasz Kęsik — 2024-06-30

Recenzja

Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego w roku akademickim 2022/2023

Janusz Podzielny — 2024-06-30

Orientalna inauguracja roku akademickiego 2023/2024 na Wydziale Teologicznym UO

Janusz Podzielny — 2024-06-30