Etyka publikacji

Nasze czasopismo działa w zgodzie z Kodeksem Postępowania Komitetu ds. Etyki Wydawniczej (Committee on Publication Ethics – COPE). Wszystkie strony zaangażowane w proces publikacji (redaktor czasopisma, autor, recenzent i wydawca) powinny zapoznać się ze standardami zachowań etycznych stosowanymi w czasopiśmie. Redakcja Redaktor w czasopiśmie jest odpowiedzialny za decyzje, które artykuły przysłane do redakcji powinny być publikowane, a ponadto jest odpowiedzialny za wszystko, co zostało opublikowane w czasopiśmie. Przy podejmowaniu tych decyzji redaktor może kierować się polityką komitetu redakcyjnego czasopisma, jak również wymogami prawnymi regulującymi sprawy zniesławienia, naruszania praw autorskich i plagiatu. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących publikacji redaktor może konsultować się z innymi członkami redakcji i recenzentami. Redaktor powinien zachować normy przyjęte w publikacjach akademickich, wykluczać praktyki naruszające normy etyczne i intelektualne, oraz zawsze być gotowy do publikowania poprawek, wyjaśnień, anulowań i przeprosin, jeśli zajdzie taka potrzeba. Redaktor jest zobowiązany do zapewnienia, że reklama, przedruk lub inne dochody handlowe czasopisma nie mają wpływu na decyzje w procesie redakcyjnym. Redaktor lub redaktorzy powinien oceniać nadesłane artykuły pod kątem zawartości merytorycznej bez względu na rasę, płeć, orientację seksualną, przekonania religijne, pochodzenie etniczne, obywatelstwo lub upodobania polityczne autora(-ów). Redaktor nie ujawnia żadnych informacji o rozpatrywanym artykule nikomu poza autorem(-ami), recenzentami lub potencjalnymi recenzentami, a w razie uzasadnionej potrzeby również innymi członkami redakcji lub komitetu redakcyjnego. Redaktor i każdy inny członek redakcji nie może ujawniać żadnych informacji o nadesłanej pracy nikomu poza autorem(-ami), recenzentami, potencjalnymi recenzentami, innymi konsultantami redakcyjnymi (np. tłumaczami lub korektorami językowymi) i wydawcą. Redaktor (lub redaktorzy) powinien dążyć do zapewnienia sprawiedliwej i merytorycznej recenzji. Przed rozpoczęciem procesu rozpatrywania artykułu redaktor powinien ujawnić ewentualne konflikty interesów wynikające z konkurencji, współpracy lub innych relacji i powiązań z każdym z autorów, firm lub (ewentualnie) instytucji związanych z artykułami proponowanymi do publikacji. W przypadku zaistnienia takich sytuacji redaktor w zamian powinien poprosić współredaktorów lub innych członków redakcji o podjęcie się procesu rozpatrywania artykułu i jego recenzji. Redakcja powinna wymagać od wszystkich współpracowników ujawnienia istniejących konfliktów interesów konkurencyjnych i publikować poprawki, gdy sprzeczne interesy zostały ujawnione po opublikowaniu artykułu. Jeśli to konieczne, powinny być podjęte inne odpowiednie działania, np. wycofanie publikacji lub opublikowanie sprostowania. Autorzy Za autora artykułu uznaje się osobę, która znacznie przyczyniła się bądź do powstania koncepcji pracy, bądź do analizy i interpretacji danych; sporządziła pierwotną wersję tekstu lub dokonała jego krytycznej oceny, wnosząc znaczący wkład intelektualny; podjęła decyzję o ostatecznym kształcie tekstu w wersji, w jakiej ma zostać wydany. W przypadku ujawnienia, że autor publikacji dopuścił się zachowania nieetycznego – jak plagiat, fałszowanie danych czy ponowna publikacja wydanej już uprzednio pracy bądź jej części (tzw. autoplagiat) – Redakcja zwróci się do niego z prośbą o wyjaśnienia, a następnie podejmie odpowiednie kroki, przewidziane w wytycznych COPE. Na późniejszym etapie postępowania może to oznaczać zawiadomienie władz jednostki naukowej autora, odrzucenie danego artykułu, a także odmowę publikowania w czasopiśmie jakichkolwiek tekstów autorstwa działającej nagannie Przed zgłoszeniem artykułu należy wyeliminować zagrożenie dwoma rodzajami naruszenia etyki publikowania związanymi z autorstwem, określanymi terminami ghostwriting (autorzy widma) i guest authorship (autorstwo gościnne). Ghostwriting odnosi się do sytuacji, kiedy osoba, która w znaczącym stopniu przyczyniła się do powstania publikacji, nie została ujawniona jako jej autor lub też, w przypadku wkładu o charakterze ściśle technicznym, niekwalifikującym takiej osoby do miana autora, jej wkład nie został w publikacji opisany. Guest authorship stanowi sytuację odwrotną, w której jakaś osoba wymieniona jest w publikacji jako autor, choć jej wkład w powstanie tekstu jest niewystarczający lub wręcz żaden. Autorzy powinni upewnić się, że napisana przez nich praca jest w całości oryginalna. W przypadku, gdy autorzy wykorzystali prace, koncepcje, elementy konstrukcji tekstu lub słowa innych autorów, powinny one zostać odpowiednio przywołane lub zacytowane. Jeśli w powstawaniu tekstu oraz poprzedzających je badaniach brała udział więcej niż jedna osoba, w artykule należy umieścić informację o charakterze wkładu (nie zaś o wkładzie procentowym) każdego z autorów (np. „Wkład poszczególnych autorów: DF odpowiada za koncepcję badań; BK zgromadziła dane. Obie autorki współtworzyły pierwotny tekst artykułu”; lub też: „Poszczególni autorzy złożyli następujące deklaracje odnośnie do swojego udziału w procesie badawczym: koncepcja badań: pierwsza autorka; analiza danych: drugi autor; tworzenie tekstu: pierwsza autorka i drugi autor”). Informacje te zostaną zamieszczone w opublikowanym tekście. Zgodnie z wytycznymi COPE, wszelkie zmiany informacji o autorstwie wymagają pisemnej zgody wszystkich autorów. Zgodę taką każdy z nich powinien wyrazić oddzielnie, w liście elektronicznym skierowanym bezpośrednio do redaktora naczelnego czasopisma. Zgoda każdego z autorów na zmianę informacji o autorstwie składanego do publikacji lub wydanego już artykułu musi przybrać formę pisemnego oświadczenia. Obowiązek podania jednoznacznie określonej przyczyny proponowanej zmiany (czy proponowanych zmian) oraz koordynowania interakcji między autorami a redaktorem naczelnym spoczywa na autorze-korespondencie. Jeśli autorom nie uda się osiągnąć porozumienia, powinni odwołać się do władz rodzimych jednostek, w których gestii leży podjęcie ostatecznej decyzji. Redakcja nie podejmuje się pośredniczenia w tego rodzaju sporach. Jeśli opisana tu procedura dotyczy opublikowanego już artykułu, zmiana informacji o autorstwie odbywa się w trybie publikacji nowego artykułu zawierającego korektę. Wielokrotne, zbędne lub równoczesne publikowanie. Autor nie powinien publikować prac naukowych opisujących te same badania w więcej niż jednym czasopiśmie lub innej pierwotnej publikacji (np. rozdział w monografii). Równoległe złożenie tego samego artykułu do więcej niż jednego czasopisma stanowi działanie nieetyczne. Osoby, które uczestniczyły w niektórych częściach pracy badawczej, której efektem jest artykuł, powinny zostać wymienione w sekcji „Podziękowanie”. Główny autor (lub autor, do którego należy kierować korespondencję) powinien zapewnić, że wszyscy współautorzy (zgodnie z powyższą definicją) są ujęci jako współautorzy artykułu oraz że wśród współautorów nie ma osób nieodpowiednich. Główny autor (lub autor, do którego należy kierować korespondencję) powinien również zapewnić, że wszyscy współautorzy widzieli i zatwierdzili ostateczną wersję artykułu oraz zgodzili się na jego publikację. W przypadku, gdy autor znajdzie znaczące błędy lub nieścisłości we własnej pracy, która została opublikowana, jego obowiązkiem jest niezwłocznie powiadomić redaktora czasopisma lub wydawcę oraz współpracować z nimi w celu wycofania artykułu albo opublikowania odpowiedniej erraty. Recenzenci Recenzja pomaga redaktorowi (redaktorom) w podejmowaniu decyzji o charakterze redakcyjnym i, poprzez komunikację redakcji z autorem, ma również pomóc autorowi w optymalizacji jakości artykułu. Recenzje powinny być wykonane w sposób obiektywny, osobiście przez recenzentów, którzy wyrazili zgodę na podjęcie się tego zadania. Personalna krytyka autora jest niedopuszczalna. Recenzenci powinni jasno wyrazić swoje opinie (w formie wyboru jednej ze wskazanych w formularzu recenzji opcji), używając przy tym odpowiednich argumentów na poparcie swoich tez. Każda osoba zaproszona do recenzji, która nie posiada kompetencji do zrecenzowania artykułu lub wie, że nie zdąży wykonać tej recenzji w wyznaczonym czasie, powinna niezwłocznie powiadomić redaktora, żeby ten mógł skierować zapytanie o recenzję do innego specjalisty. Każdy recenzowany artykuł musi być traktowany jako dokument poufny. Nie może on być ujawniany lub omawiany z osobami trzecimi bez zezwolenia redaktora i bez uzasadnionej potrzeby. Konflikt interesów Do konfliktu interesów dochodzi wtedy, kiedy autor (lub jednostka, którą reprezentuje), recenzent albo redaktor zaangażowani są w ekonomiczne lub osobiste relacje, które w nieodpowiedni sposób wpływają na ich działania. Innymi, pokrewnymi określeniami tego zjawiska są: konflikt zobowiązań i konflikt lojalności. Potencjalny wpływ konfliktu na osąd naukowy oscyluje między znikomym a bardzo dużym. Konflikt interesów może zachodzić również wtedy, gdy dotknięty nim człowiek nie zdaje sobie z tego sprawy. Oczywiste przykłady konfliktu interesów związane są z relacjami ekonomicznymi, takimi jak zatrudnienie, otrzymywanie wynagrodzeń, dokonywanie płatnych konsultacji i ekspertyz. Sytuacje tego rodzaju niosą także ze sobą największe ryzyko podważenia wiarygodności czasopisma, autorów, a nawet samych badań naukowych. Do źródeł konfliktu interesów mogą jednak zaliczać się także relacje osobiste czy współzawodnictwo naukowe, polityczne lub intelektualne pasje itp. Każdy autor oraz recenzent, w którego przypadku występuje jakiegokolwiek rodzaju konflikt interesów, zobowiązany jest zgłosić ten fakt redakcji i w razie uzasadnionej przyczyny odstąpić od wyznaczonych zadań.

OŚWIADCZENIE WYDAWCY

W przypadkach domniemanej lub sprawdzonej nierzetelności naukowej, nieuczciwej publikacji lub plagiatu, wydawca, w ścisłej współpracy z redaktorem czasopisma, podejmie wszelkie właściwe kroki w celu wyjaśnienia sytuacji i wniesienia poprawek do określonego artykułu. Obejmuje to szybką publikację erraty lub, w uzasadnionych przypadkach, pełne wycofanie tekstu z czasopisma. [i] Inspiracją do napisania etyki czasopisma były wskazania Committee on Publication Ethics oraz strona http://lse.ptl.info.pl/informacje-dla-autorow/.