Przedsiębiorczość społeczna i jej znaczenie dla współczesnej wsi
Anna WALIGÓRA
Abstrakt
Przedsiębiorczość społeczna to zbiór różnych inicjatyw rynkowych zakładających zrównoważenie osiąganego celu ekonomicznego z tzw. celami społecznymi. Inicjatywy te mają zarówno charakter odgórny (np. spółki non for profit zawiązane w wyniku partnerstw publiczno-prywatnych), mieszany (np. spółdzielnie uczniowskie prowadzone w szkołach i wspierane przez przedsiębiorstwa) jak i oddolny (np. spółdzielnie socjalne osób fizycznych). Zjawisko przedsiębiorczości społecznej jest umiejscawiane w obszarze rozważań ekonomii społecznej, choć zdaje się ono wykraczać poza wyznaczone dla tej dziedziny wiedzy ramy. Oznacza to, że przedsiębiorstwa społeczne nie poddają się powszechnie stosowanemu rachunkowi ekonomicznemu funkcjonowania podmiotów gospodarczych. Oznacza to, także że pomiar wartości dodanej (społecznej) ich funkcjonowania podlega ciągłej dyskusji, tak w obszarze wiedzy naukowej, jak i praktyki społeczno-gospodarczej.
Przedsiębiorstwa społeczne funkcjonujące na obszarach wiejskich stanowią szczególny rodzaj podmiotów gospodarki społecznej. Prócz zadań związanych z aktywnością ekonomiczną oraz funkcji pobudzania kapitału społecznego polskich wsi zdają się one pełnić ważną zadania w zakresie wzmacniania transformacji polskich wsi do nowoczesności, zarówno na płaszczyźnie gospodarowania, jak i aktywności społecznej. W artykule przedstawiona została kwestia przedsiębiorstw społecznych jako faktycznych i potencjalnych narzędzi wspierania rozwoju polskich wsi. Kwestię tę rozpatrzono w perspektywie teorii kosztów społecznych, zakładających współzależność wszelkich działań realizowanych w tzw. przestrzeni wspólnej oraz teorii kapitału społecznego, w myśl której im „gęstsza” staje się sieć relacji społecznych, w tym ekonomicznych, tym bardziej wzrasta jakość życia. Odniesiono się także do autorskiego modelu Macierzy przedsiębiorstw społecznych, na którego podbudowie opisana została macierz przedsiębiorstw społecznych obszarów wiejskich.
W wyniku przeprowadzonych badań dokonano identyfikacji i opisu wybranych przejawów przedsiębiorczości społecznej polskich wsi opartych na Macierzy przedsiębiorczości społecznej, zarówno w kontekście ich historycznie zakorzenionych tradycji, uwarunkowań gospodarczych i społecznych oraz funkcji kulturotwórczej. W artykule sformułowane zostały wnioski dotyczące rosnącego znaczenia przedsiębiorczości społecznej dla polskiej wsi, szczególnie w odniesieniu do zdolności tworzenia popytu na pracę, kooperacji rynkowej i zagęszczania kapitału społecznego. Sformułowana została także pozytywna ocena wpływu przedsiębiorczości społecznej na współczesną wieś.
Słowa kluczowe:
ekonomia społeczna, przedsiębiorczość, przedsiębiorstwa społeczne, kapitał społeczny, działalność spółdzielczaBibliografia
Coase R., 1960, The problem of social cost, in: The Journal of Law and Economics, III/1960, https://econ.ucsb.edu/~tedb/Courses/UCSBpf/readings/coase.pdf. Accessed 8 May 2018.
Daneš J., Škrabal I., Zívala Z., Chlopčík R., Wejcman Z., Andrukiewicz M., Masłowski P., Finez J., Urquidi I., 2014, Social Entrepreneurship and Social Innovation Enterprises – Theory and Practice, Brno: Ústav sociálních inovací, o.p.s..
Grewiński M., Rymsza M., 2011, Polityka aktywizacji w Polsce. Usługi reintegracji w sektorze gospodarki społecznej, Warsaw: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie.
Herbst K., 2006, Czy ekonomia społeczna wspomoże rozwój lokalny?, Ekonomia Społeczna, Teksty, 15/2006, Warsaw: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Warsaw.
Januszek H. (ed.), 2005, Kapitał społeczny we wspólnotach, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu nr 58, Poznań:Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
Jemielniak D. (ed.), 2012, Badania jakościowe. Metody i narzędzia, Tom I II, Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krawczyk K., Pacut A., Pokor M., 2013, Ekonomia społeczna w Polsce – wybór tekstów, Krakow: Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Krzyminiewska G. (ed.), Społeczny i ekonomiczny wymiar działalności podmiotów ekonomii społecznej, Studia Oeconomica Posnaniensia, 2015/7, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Miżejewski C. (ed.), 2015, Spółdzielnie socjalne na rzecz wspólnot samorządowych. Rekomendacje Ministra Pracy i Polityki Społecznej, dokumenty rządowe i samorządowe, przykłady, Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych, Warsaw: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Piechowski A., Gospodarka społeczna i przedsiębiorstwo społeczne w Polsce. Tradycje i przykłady, p. 13-36 in: Leś E. (ed.), 2008, Gospodarka społeczna i przedsiębiorstwo społeczne. Wprowadzenie do problematyki, Warsaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Schimanek T., 2011, Prawo przedsiębiorczości społecznej w Polsce, Warsaw: Instytut Spraw Publicznych.
Sztompka P., 2016, Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej, Krakow: Wydawnictwo Znak.
Waligóra A., 2016, Uwarunkowania zróżnicowania typów przedsiębiorczości społecznej, http://www.wbc.poznan.pl/Content/404384/Waligora_Anna-rozprawa_doktorska.pdf Accessed 8 May 2018.
