Periurbanisation – evidence from Polish metropolitan areas

Piotr Idczak; Karol Mrozik

doi:10.25167/ees.2018.45.11

Opublikowane: 2020-11-18

Tom 18 Nr 1 (45) (2018)

Peryurbanizacja - analiza zjawiska w obszarach metropolitalnych Polski

Piotr Idczak

, Karol Mrozik

Economic and Environmental Studies

Dział: Articles

https://doi.org/10.25167/ees.2018.45.11

Abstrakt

W artykule dokonano analizy zjawiska peryurbanizacji jako procesu transformacji urbanistycznej zachodzącego na obszarach wiejskich leżących w strefie odziaływania miast i predysponowanych do rozwoju wielofunkcyjnego. Obszary te stanowią pewną strefę przejściową (mieszaną) między obszarami miejskimi a wiejskimi, która z jednej strony jest poddana silnemu oddziaływaniu procesów miejskich, a z drugiej - charakteryzuje się morfologią typową dla obszarów wiejskich i posiadają cechy wiejskie oraz, co szczególnie istotne, owe aspekty wiejskie są tutaj ich kluczowym wyznacznikiem. Na podstawie analizy wielowymiarowej wykorzystującej metody taksonomiczne przeprowadzono ocenę procesu peryurbanizacji w ramach jednostek terytorialnych wchodzących w skład trzech obszarów metropolitalnych Polski. Uzyskane wyniki wskazują, że symptomy tego zjawiska są zauważalne na terenie gmin wiejskich i części wiejskiej gmin miejsko-wiejskich, które zasadniczo umiejscowione są peryferyjne w stosunku do głównych miast badanych obszarów. Wyniki te są szczególnie istotne z punktu widzenia procesu kształtowania polityki wobec tych obszarów, ponieważ ukazują ich zróżnicowaną specyfikę.

Słowa kluczowe:

peryurbanizacja, obszary peri-urban, analiza wielowymiarowa, obszary metropolitalne

Pobierz pliki

pdf (English)

Zasady cytowania

Idczak, P., & Mrozik, K. (2020). Peryurbanizacja - analiza zjawiska w obszarach metropolitalnych Polski. Economic and Environmental Studies, 18(1 (45), 173–192. https://doi.org/10.25167/ees.2018.45.11

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Allen, A. (2003). Environmental planning and management of the peri-urban interface: perspectives on an emerging field. Environment & Urbanization 15(1): 135-147.
Google Scholar

Butt, A. (2013). Exploring Peri-urbanisation and Agricultural Systems in the Melbourne Region. Geographical Research 51(2): 204–218.
Google Scholar

Cardoso, R.V.; Meijers, E.J. (2016). Contrasts between first-tier and second-tier cities in Europe: a functional perspective. European Planning Studies 24(5): 996-1015.
Google Scholar

Caruso, G. (2001). Peri-urbanisation. the situation in Europe. A bibliographical note and survey of studies in the Netherlands, Belgium, Great Britain, Germany, Italy and the Nordic countries. Report prepared for DATAR. Available at: http://publications.uni.lu/bitstream/10993/10153/1/Caruso_PeriUrbanEuropeDATAR.pdf. Accessed 22 March 2009.
Google Scholar

ESPON, (2007). ESPON project 1.4.3. Study on Urban Functions. Final Report. Available at: https://www.espon.eu/sites/default/files/attachments/fr-1.4.3_April2007-final.pdf. Accessed 3 November 2017.
Google Scholar

ESPON, (2012). SGPTD. Second Tier Cities and Territorial Development in Europe: Performance, Policies and Prospects. ESPON & European Institute of Urban Affairs, Liverpool John Moores University.
Google Scholar

ESPON, (2016). The ESPON Policy Brief "Second Tier Cities Matter. Available at: https://www.espon.eu/sites/default/files/attachments/ESPON_policy_brief_second_tier_cities_0.pdf. Accessed 3 November 2017.
Google Scholar

ESPON. (2013). The ESPON 2013 Programme. ESPON Typology Compilation. Scientific Platform and Tools 2013/3/022. Interim Report. ESPON & Spatial Foresight GmbH. Available at: https://old.espon.eu/export/sites/default/Documents/Projects/ScientificPlatform/TypologyCompilation/fir-090615.pdf. Accessed 25 October 2017.
Google Scholar

Gaczek, W.M. (2013). Obszary metropolitalne jako bieguny wzrostu. In: Kisiała, W.; Stępiński, B. (eds.). Rola obszarów metropolitalnych w polityce regionalnej i rozwoju regionalnym. Poznań: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
Google Scholar

Gallent, N.; Bianconi, M.; Andersson, J. (2006). Planning on the edge: England's rural-urban fringe and the spatial-planning agenda. Environment and Planning B: Planning and Design 33(3): 457-476.
Google Scholar

Goncalves, J., Castilho Gomesa, M., Ezequiela, S., Moreira, F., Loupa-Ramos, I. (2017). Differentiating peri-urban areas: A transdisciplinary approach towards a typology. Land Use Policy 63: 331-341.
Google Scholar

Grochowski, M. (2011). Metropolizacja a kształtowanie ładu przestrzennego układów zurbanizowanych. MAZOWSZE Studia Regionalne 6: 167-172.
Google Scholar

Grzeszczak, J. (1996). Tendencje kontrurbanizacyjne w krajach Europy Zachodniej. Prace Geograficzne nr 167. Warszawa: Polska Akademia Nauk.
Google Scholar

Heffner, K. (2016). Proces suburbanizacji a polityka miejska w Polsce. In: Marszał, T. (ed.). Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza: 75-110. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Heffner, K.; Gibas, P. (2007). Analiza ekonomiczno-przestrzenna. Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach.
Google Scholar

Iaquinta, D.; Drescher, A. (2000). Defining the peri-urban: rural-urban linkages and institutional connections. Land Reform, Land Settlement and Cooperatives 2000(2): 8-26.
Google Scholar

Idczak, P. (2013). Wielowymiarowa koncepcja peryferyjności regionalnej. Identyfikacja regionów peryferyjnych w Polsce. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Idczak, P.; Mrozik, K. (2016). Peryurbanizacja w Poznańskim Obszarze Metropolitalnym. Studia i Prace WNEiZ US 46(2): 243-254.
Google Scholar

Kaczmarek, T.; Kaczmarek, U.; Mikuła, Ł.; Bul, R.; Walaszek M. (2014). Delimitacja poznańskiego obszaru metropolitalnego. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Kasanko, M.; Barredo, J.I.; Lavalle, C.; McCormick, N.; Demicheli, L.; Sagris, V.; Brezger, A. (2006). Are European cities becoming dispersed? A comparative analysis of 15 European urban areas. Landscape and Urban Planning 77: 111–130.
Google Scholar

Komornicki, T.; Rosik, P.; Śleszyński, P.; Solon, J.; Wiśniewski, R.; Stępniak, M.; Czapiewski, K.; Goliszek, S.; Regulska, E. (2013). Wpływ budowy autostrad i dróg ekspresowych finansowanych ze środków UE w latach 2004-2012 na rozwój ekonomiczny regionów. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Google Scholar

Korcelli, P., Grochowski, M., Kozubek, E., Korcelli-Olejniczak, E., Werner, P. (2012). Development of Urban-Rural Regions. From European to a Local Perspective. Monografies 14, Warsow: Institute of Geography and Spatial Organization.
Google Scholar

KPZK, (2012). Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Monitor Polski 252.
Google Scholar

Lamb, R. (1983). The Extent and Form of Exurban Sprawl. Growth and Change 14 (1): 47-47.
Google Scholar

Lisowski, A.; Grochowski, M. (2008). Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje. Ekspertyza do koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2008–2033. T. I. Warszawa: MRR.
Google Scholar

Małuszyńska, E. (1988). „Cień” wielkiego miasta. Procesy urbanizacyjne w strefie Poznania. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 50(3): 229-244.
Google Scholar

Markowski, T.; Marszał, T. (2006). Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Google Scholar

Masuda, J.R., Garvin, T. (2008). Whose Heartland? The politics of place in a rural–urban interface. Journal of Rural Studies 24(1): 112-123.
Google Scholar

Mazur, M., Bański, J., Czapiewski, K., Śleszyński, P. (2015). Wiejskie obszary funkcjonalne - próba metodyczna wyznaczenia ich obszarów i granic. Studia Obszarów Wiejskich 37:
Google Scholar

Monsson, Ch. (2013). Understanding the peri-urban economy: the case of Copenhagen, Regional Insights 4(2): 6-8.
Google Scholar

Mrozik, K., Idczak P. (2015). Suburbanizacja w wybranych gminach wiejskich Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 42(2): 183-194.
Google Scholar

Nowak, E. (1990). Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Google Scholar

OECD, (2008). Handbook on Constructing Composite Indicators. Methodology and User Guide. Paris: OECD Publications.
Google Scholar

Parkinson, J.; Tayler, K. (2003). Decentralized wastewater management in peri-urban areas in low-income countries. Environment & Urbanization 15(1): 75-89.
Google Scholar

Parkinson, M. et al. (2012). Second Tier Cities in Europe: In an Age of Austerity. Why Invest Beyond the Capitals? ESPON & European Institute of Urban Affairs, Liverpool John Moores University.
Google Scholar

Parysek, J. (1995). Duże miasta Europy i ich rola w procesie urbanizacji, rozwoju społeczno-gospodarczego i europejskiej integracji u schyłku XX wieku. Przegląd Geograficzny 67(3-4): .
Google Scholar

Piorr, A.; Ravetz, J.; Tosics, I. (2011). Peri-urbanisation in Europe. Towards a European Policies to sustain Urban-Rural Futures. University of Copenhagen: Academic Books Life Sciences.
Google Scholar

PZPWW, (2017). Obszary funkcjonalne na terenie województwa wielkopolskiego. Wielkopolska 2020+. Nowa propozycja delimitacji obszarów funkcjonalnych po opiniach złożonych przez samorządy powiatowe i gminne. 18 kwietnia 2017. Poznań: Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego.
Google Scholar

Ravetz, J., Fertner, Ch., Nielsen, T. (2013). The Dynamics of Peri-Urbanization. In: Nilsson, K., Pauleit, S., Bell, S., Aalbers, C., Sick Nielsen, Th.A. (eds.). Peri-urban futures: Scenarios and models for land use change in Europe 13-44. Berlin, Heidelberg: Sprinegr-Verlag.
Google Scholar

Rosner, A., Stanny M. (2017). Socio-economic development of rural areas in Poland. EFRWP. Warsow: IRWiR PAN.
Google Scholar

Simon, D.; McGregor, D.; Nsiah-Gyabaah, K. (2004). The changing urban–rural interface of African cities: definitional issues and an application to Kumasi, Ghana. Environment & Urbanization 16(2): 235-247.
Google Scholar

Słodczyk, J. (2012). Historia planowania i budowy miast. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Smętkowski, M.; Jałowiecki, B.; Gorzelak, G. (2009). Obszary metropolitalne w Polsce – diagnoza i rekomendacje. Studia Regionalne i Lokalne 1(35): 52-73.
Google Scholar

SRLOM. (2017). Strategia rozwoju Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego 2020+. Available at: http://www.lom.lodz.pl/wp-content/uploads/Aktualizacja-STRATEGII-ROZWOJU-%C5%81OM_30_06_2017.pdf. Accessed 14 September 2017.
Google Scholar

Szukalski, P., Martinez-Fernandez C., Weyman T. (2013). Lódzkie Region: Demographic Challenges Within an Ideal Location”, OECD Local Economic and Employment Development (LEED) Working Papers, 2013/05, OECD Publishing: http://dx.doi.org/10.1787/5k4818gt720p-en
Google Scholar

Szymańska, D. (2007). Urbanizacja na świecie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Śleszyński, P. (2013). Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw. Przegląd Geograficzny 85(2): 173-197.
Google Scholar

Świerkocki, J. (2013). Charakterystyka społeczno-gospodarcza Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego. Studia Prawno-Ekonomiczne 87: 11-45.
Google Scholar

Webster, D.; Muller L. (2009). Peri-urbanisation: zones of rural – urban transition. In: Sassen, S. (ed.). Human Settlement Development. Oxford: Eolss Publishers.
Google Scholar

Węcławowicz, G. (2003) Geografia społeczna miast. Zróżnicowania społeczno-przestrzenne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

WROF, (2017). Studium spójności funkcjonalnej we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym. Available at: http://bip.um.wroc.pl/attachments/download/31839. Accessed 15 September 2017. Accessed 15 September 2017.
Google Scholar

Zagożdżon, A. (1988). Sieć osadnicza, zmienność i trwałość. In: Jałowiecki, B.; Kaltenberg-Kwiatkowska, E. (eds.). Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce: 57-74. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Živanović Miljković, J., Crnčević, T., Marić, I. (2012). Land use planning for sustainable development of peri-urban zones. SPATIUM International Review 28: 15-22.
Google Scholar