Prawo wyboru, czy jego brak. Dylematy wieku starszego (rozważania oparte na polskich unormowaniach prawnych)
Tatiana WROCŁAWSKA
Abstrakt
W ramach niniejszego opracowania Autorka podjęła próbę analizy prawnej sytuacji osób osiągających wiek emerytalny w kontekście kontynuowania pracy zarobkowej. Głównym celem, leżącym u podstaw opracowania naukowego była odpowiedź na pytanie dotyczące prawa wyboru ze strony osób w tym przedziale wiekowym. W celu jej udzielenia przeanalizowano wpływ wieku emerytalnego na kontynuowanie zatrudnienia, jak i wpływ otrzymywanej emerytury na decyzję o podjęciu pracy. Aktualność analizowanej problematyki zasługuje na szczególne podkreślenie ze względu na zmiany w zakresie wieku emerytalnego, prowadzące do jego obniżenia od 1.10.2017 r. W wielu komentarzach dotyczących wprowadzenia powyższej reformy pojawiały się wypowiedzi podkreślające potrzebę zapewnienia obywatelom prawa wyboru: pozostawania w pracy albo przejścia na emeryturę. Posłużyło to także do sformułowania przez Autorkę wniosków odnośnie do kształtu regulacji prawnej oraz uwag de lege ferenda. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zasadniczy wpływ na realizację prawa wyboru ze strony obywateli mają regulacje prawne. Kształtują one zakres powyższego prawa. Prowadzić też mogą do sytuacji, kiedy pomimo patetycznych oraz donośnych haseł o prawie wyboru, w rzeczywistości będzie ono tylko pewną iluzją, prowadzącą do pogłębienia się niesprawiedliwego oraz nieakceptowanego międzypokoleniowego podziału ciężarów oraz korzyści. Prowadzone rozważania wpisują się także w liczne programy, agendy oraz badania bazujące na promowania jak najdłuższego pozostawania w zatrudnieniu.
Słowa kluczowe:
emerytura, wiek starszy, wiek emerytalny, rozwiązanie umowy, elastyczne formy zatrudnieniaBibliografia
Antonów, K. (2014a). Komentarz do art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Commentary to Article 24 of the Law on Pensions Benefits and Disability Pension Benefits from Social Security Fund.). In: Antonów, K. (Ed.). Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz. Warszawa: Lex.
Antonów, K. (2014b). Komentarz do art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Commentary to Article 1-3 a of the Law on Pension Benefits and Disability Benefits from the Social Security Fund). In: Antonów, K. (Ed.). Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz. Warszawa: Lex.
Bisom-Rapp, S.; Sergeant, M. (2016). Lifetime Disadvantage, Discrimination and the Gendered Workforce. United Kingdom: Cambridge University Press.
Blackham, A. (2016). Extending Working Life for Older Workers. Age Discrimination Law, Policy and Practice. United Kingdom: Hart Publishing.
Central Statistical Office (2014). Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014-2050 (Population Projection 2014-2050), Warszawa: GUS. Available at: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-osob-starszych-ikonsekwencje-starzenia-sie-ludnosci-polski-w-swietle-prognozy-na-lata-2014-2050,18,1.html. Accessed: 1 June 2017.
Dzienisiuk, D. (2015). Elastyczne formy zatrudnienia w przypadku osób uprawnionych do emerytury (Flexible forms of Employment and Working Time Arrangements). In: Bieliński, A.; Giedrewicz-Niewińska, A.; Szabłowska-Juckiewicz, M. (eds.). Elastyczne formy zatrudnienia i organizacji czasu pracy: 309-310. Warszawa: Difin.
Dziennik Polski z 23 marca 2016. Available at: http://www.dziennikpolski24.pl/aktualnosci/kraj/a/emerytura-bezdorabiania, 9775223/. Accessed 1 June 2017.
European Commission (2016). Commission Recommendation for Poland. Brussels, 18.05.2016. COM(2016) 341. Available at: http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/csr2016/csr2016_poland_en.pdf. Accessed 1 July 2017.
Florek, L. (2015). Podstawowe problemy przyszłego prawa pracy (The Main Problems of Future Labour Law). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seweryńskiego: 265-289. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Florek, L. (2013). Znaczenie układów zbiorowych pracy (The Role of Collective Agreements). Journal Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2: 2-10.
Hajn, Z. (1993). Prawo do pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego (The Right to Work After Reaching Retirement Age). Journal Folia Iuridica 58: 39-48.
Jaśkowski, K. (2014). Komentarz do artykułu 39, 40 Kodeksu Pracy (Commentary to Article 39, Article 40 of the Labour Code). In: Jaśkowski, K; Maniewska, E. Kodeks pracy. Komentarz, the legal status on 1 April 2017. Warszawa: Lex/El.
Jędrasik-Jankowska, I. (2016). Pojęcia i konstrukcje ubezpieczenia społecznego (The notions and structure of social security). Warszawa: Wolters Kluwer.
Kurz et al. (2011). Ageing Populations, Globalisation and the Labour Market. Comparing Late Working Life and Retirement in Modern Societies. Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA: Edward Edgar.
Mantouvalou, V. (2015). Introduction. In: Mantouvalou, V. (Ed.). The Right to Work. Legal and Philosophical Perspectives: 1-9. Oxford and Portland, Oregon: Hart Publishing.
Mikołajczyk, B. (2012a). Wiek emerytalny w sprawach przed Trybunałem Sprawiedliwości UE (Retirement Age in the EU Court of Justice’s Judgements). Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 10: 9-20.
Mikołajczyk, B. (2012b). Międzynarodowa ochrona praw osób starszych (International Protection of the Rights of the Older People). Warszawa: Lex.
Pacud, R. (2016). Utracona sprawiedliwość międzypokoleniowa w ubezpieczeniu emerytalnym (Lost Inter-Generational Justice in Pension Insurance). Journal Praca i Ubezpieczenia Społeczne 2: 2-9.
Sanetra, W. (1997). Wiek emerytalny jako przyczyna rozwiązania stosunku pracy (The Retirement Age as a Clause of Employment Termination). Journal Praca i Zabezpieczenie Społeczne 6: 21-26.
Sobczyk, A. (2015). Ustawowe i nieustawowe prawo pracy (The Statutory and Non-statutory Labour Law). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seferyńskiego: 307-316. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Supreme Court. (2015). Uwagi do prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i innych ustaw (Remarks Related to Amendments to the Law on Retirement Pensions and Disability Benefits from Social Security Fund and other Laws). Sąd Najwyższy. Biuro Studiów i Analiz, BSA I-021-428/15. Available at: http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/47A50D2CC87C2BD3C1258089004AF9B5/%24File/1061-001.pdf. Accessed 6 June 2017.
Świątkowski, M. (2015). Ponownie o przyszłości prawa pracy (Once Again the Future of Labour Law). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seferyńskiego: 297-306. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Taylor, P. (2008). Conclusions: the prospects for ageing labour forces. In: Taylor, F. (Ed.). Ageing Labour Forces. Promises and Prospects: 204-219. Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA: Edward Edgar.
Taylor P. (ed.) (2013). Older Workers in an Ageing Society. Critical Topics in Research and Policy. Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA: Edward Edgar.
Tomaszewska, M. (2009). Rozwiązanie stosunku pracy z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego. Glosa do wyroku ETS w sprawie C-411/05 (Commentary to the Judgment of the ECJ on the C-411/05). Journal Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 1(16): 161-166.
Wagner, B. (2001). Wiek emerytalny jako zdarzenie prawa pracy (Retirement Age in Labour Law). Journal Praca i Zabezpieczenie Społeczne 3: 20-27.
Włodarczyk, M. (2015). Udział partnerów społecznych w tworzeniu ustawowego prawa pracy (The Participation of Social Partners in the Creation of Statutory Legislation). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seweryńskiego: 481-491. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wrocławska, T. (2015a). Kodeksowa szczególna ochrona trwałości stosunku pracy pracowników w wieku przedemerytalnym (The Labour Code Particular Employment Permanence of Employees at Pre-retirement Age). In: Góral, Z.; Mielczarek, M. (eds.). 40 lat Kodeksu pracy: 154-176. Warszawa: Wolters Kluwer.
Wrocławska, T. (2015b). Permanence (stability) of an employment relationship of older employees – analysis of changes. In: Florczak, I.; Góral, Z. (eds.). Developments in Labour Law from a Comparative Perspective: 99-118. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wrocławska, T. (2015c). Idea międzypokoleniowego podziału pracy jako kryterium obowiązkowego przejścia na emeryturę w świetle stanowiska Trybunału Sprawiedliwości UE (The Idea of Intergenerational Replacement as the Criterion for Mandatory Retirement in the Light of Judgements of the European Court of Justice). In: Bińczycka-Majewska, T.; Włodarczyk, M. (eds.). Współczesne problem prawa emerytalnego: 109-133. Warszawa: Lex a Wolters Kluwer business.
Wrocławska, T. (2015d). Non-discrimination Principle and the Need for Special Treatment of Older Employees (considerations based on Polish statutory regulations). WEI International Academic Conference Proceedings: 105-110. Available at: https://www.westeastinstitute.com/wpcontent/ uploads/2016/05/TatianaWrocławska-1.pdf. Accessed 6 June 2017.
Wrocławska, T. (2014). Rozwiązanie stosunku pracy w związku z osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego (Employment Termination when Reaching Retirement Age). In: Frey, R. (Ed.). Świadczenie pracy jako przedmiot zobowiązania umownego, cz.II: 223-239. Kielce: Panzet.
Acts of Parliament, law regulations
Law of 27 July 2001on the System of Courts of General Jurisdiction, O.J. 2013, item 427
Law of 30 April 2010 on the Polish Academy of Sciences, O.J. 2010, No. 96, item 619.
Law of 27 July 2005 on Higher Education, O.J. 2012, item 572.
Law of 20 April 2004 on Employment Promotion and Labour Market Institutions, O.J. 2014, item 598.
Law of 23 May 1991 on Trade Unions, O.J. 2015, item 1881.
Law of 17 December 1998 on Pension Benefits and Disability Pension Benefits from the Social Security Fund, O.J. 2013, item 1440.
Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, O.J. 1997, No. 78, item 483.
Law of 26 June 1975 - Labour Code, O.J. 2014, item 1502.
Antonów, K. (2014b). Komentarz do art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Commentary to Article 1-3 a of the Law on Pension Benefits and Disability Benefits from the Social Security Fund). In: Antonów, K. (Ed.). Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz. Warszawa: Lex.
Bisom-Rapp, S.; Sergeant, M. (2016). Lifetime Disadvantage, Discrimination and the Gendered Workforce. United Kingdom: Cambridge University Press.
Blackham, A. (2016). Extending Working Life for Older Workers. Age Discrimination Law, Policy and Practice. United Kingdom: Hart Publishing.
Central Statistical Office (2014). Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014-2050 (Population Projection 2014-2050), Warszawa: GUS. Available at: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-osob-starszych-ikonsekwencje-starzenia-sie-ludnosci-polski-w-swietle-prognozy-na-lata-2014-2050,18,1.html. Accessed: 1 June 2017.
Dzienisiuk, D. (2015). Elastyczne formy zatrudnienia w przypadku osób uprawnionych do emerytury (Flexible forms of Employment and Working Time Arrangements). In: Bieliński, A.; Giedrewicz-Niewińska, A.; Szabłowska-Juckiewicz, M. (eds.). Elastyczne formy zatrudnienia i organizacji czasu pracy: 309-310. Warszawa: Difin.
Dziennik Polski z 23 marca 2016. Available at: http://www.dziennikpolski24.pl/aktualnosci/kraj/a/emerytura-bezdorabiania, 9775223/. Accessed 1 June 2017.
European Commission (2016). Commission Recommendation for Poland. Brussels, 18.05.2016. COM(2016) 341. Available at: http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/csr2016/csr2016_poland_en.pdf. Accessed 1 July 2017.
Florek, L. (2015). Podstawowe problemy przyszłego prawa pracy (The Main Problems of Future Labour Law). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seweryńskiego: 265-289. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Florek, L. (2013). Znaczenie układów zbiorowych pracy (The Role of Collective Agreements). Journal Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2: 2-10.
Hajn, Z. (1993). Prawo do pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego (The Right to Work After Reaching Retirement Age). Journal Folia Iuridica 58: 39-48.
Jaśkowski, K. (2014). Komentarz do artykułu 39, 40 Kodeksu Pracy (Commentary to Article 39, Article 40 of the Labour Code). In: Jaśkowski, K; Maniewska, E. Kodeks pracy. Komentarz, the legal status on 1 April 2017. Warszawa: Lex/El.
Jędrasik-Jankowska, I. (2016). Pojęcia i konstrukcje ubezpieczenia społecznego (The notions and structure of social security). Warszawa: Wolters Kluwer.
Kurz et al. (2011). Ageing Populations, Globalisation and the Labour Market. Comparing Late Working Life and Retirement in Modern Societies. Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA: Edward Edgar.
Mantouvalou, V. (2015). Introduction. In: Mantouvalou, V. (Ed.). The Right to Work. Legal and Philosophical Perspectives: 1-9. Oxford and Portland, Oregon: Hart Publishing.
Mikołajczyk, B. (2012a). Wiek emerytalny w sprawach przed Trybunałem Sprawiedliwości UE (Retirement Age in the EU Court of Justice’s Judgements). Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 10: 9-20.
Mikołajczyk, B. (2012b). Międzynarodowa ochrona praw osób starszych (International Protection of the Rights of the Older People). Warszawa: Lex.
Pacud, R. (2016). Utracona sprawiedliwość międzypokoleniowa w ubezpieczeniu emerytalnym (Lost Inter-Generational Justice in Pension Insurance). Journal Praca i Ubezpieczenia Społeczne 2: 2-9.
Sanetra, W. (1997). Wiek emerytalny jako przyczyna rozwiązania stosunku pracy (The Retirement Age as a Clause of Employment Termination). Journal Praca i Zabezpieczenie Społeczne 6: 21-26.
Sobczyk, A. (2015). Ustawowe i nieustawowe prawo pracy (The Statutory and Non-statutory Labour Law). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seferyńskiego: 307-316. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Supreme Court. (2015). Uwagi do prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i innych ustaw (Remarks Related to Amendments to the Law on Retirement Pensions and Disability Benefits from Social Security Fund and other Laws). Sąd Najwyższy. Biuro Studiów i Analiz, BSA I-021-428/15. Available at: http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/47A50D2CC87C2BD3C1258089004AF9B5/%24File/1061-001.pdf. Accessed 6 June 2017.
Świątkowski, M. (2015). Ponownie o przyszłości prawa pracy (Once Again the Future of Labour Law). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seferyńskiego: 297-306. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Taylor, P. (2008). Conclusions: the prospects for ageing labour forces. In: Taylor, F. (Ed.). Ageing Labour Forces. Promises and Prospects: 204-219. Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA: Edward Edgar.
Taylor P. (ed.) (2013). Older Workers in an Ageing Society. Critical Topics in Research and Policy. Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA: Edward Edgar.
Tomaszewska, M. (2009). Rozwiązanie stosunku pracy z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego. Glosa do wyroku ETS w sprawie C-411/05 (Commentary to the Judgment of the ECJ on the C-411/05). Journal Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 1(16): 161-166.
Wagner, B. (2001). Wiek emerytalny jako zdarzenie prawa pracy (Retirement Age in Labour Law). Journal Praca i Zabezpieczenie Społeczne 3: 20-27.
Włodarczyk, M. (2015). Udział partnerów społecznych w tworzeniu ustawowego prawa pracy (The Participation of Social Partners in the Creation of Statutory Legislation). In: Hajn, Z; Skupień, D. (eds.). Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seweryńskiego: 481-491. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wrocławska, T. (2015a). Kodeksowa szczególna ochrona trwałości stosunku pracy pracowników w wieku przedemerytalnym (The Labour Code Particular Employment Permanence of Employees at Pre-retirement Age). In: Góral, Z.; Mielczarek, M. (eds.). 40 lat Kodeksu pracy: 154-176. Warszawa: Wolters Kluwer.
Wrocławska, T. (2015b). Permanence (stability) of an employment relationship of older employees – analysis of changes. In: Florczak, I.; Góral, Z. (eds.). Developments in Labour Law from a Comparative Perspective: 99-118. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wrocławska, T. (2015c). Idea międzypokoleniowego podziału pracy jako kryterium obowiązkowego przejścia na emeryturę w świetle stanowiska Trybunału Sprawiedliwości UE (The Idea of Intergenerational Replacement as the Criterion for Mandatory Retirement in the Light of Judgements of the European Court of Justice). In: Bińczycka-Majewska, T.; Włodarczyk, M. (eds.). Współczesne problem prawa emerytalnego: 109-133. Warszawa: Lex a Wolters Kluwer business.
Wrocławska, T. (2015d). Non-discrimination Principle and the Need for Special Treatment of Older Employees (considerations based on Polish statutory regulations). WEI International Academic Conference Proceedings: 105-110. Available at: https://www.westeastinstitute.com/wpcontent/ uploads/2016/05/TatianaWrocławska-1.pdf. Accessed 6 June 2017.
Wrocławska, T. (2014). Rozwiązanie stosunku pracy w związku z osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego (Employment Termination when Reaching Retirement Age). In: Frey, R. (Ed.). Świadczenie pracy jako przedmiot zobowiązania umownego, cz.II: 223-239. Kielce: Panzet.
Acts of Parliament, law regulations
Law of 27 July 2001on the System of Courts of General Jurisdiction, O.J. 2013, item 427
Law of 30 April 2010 on the Polish Academy of Sciences, O.J. 2010, No. 96, item 619.
Law of 27 July 2005 on Higher Education, O.J. 2012, item 572.
Law of 20 April 2004 on Employment Promotion and Labour Market Institutions, O.J. 2014, item 598.
Law of 23 May 1991 on Trade Unions, O.J. 2015, item 1881.
Law of 17 December 1998 on Pension Benefits and Disability Pension Benefits from the Social Security Fund, O.J. 2013, item 1440.
Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, O.J. 1997, No. 78, item 483.
Law of 26 June 1975 - Labour Code, O.J. 2014, item 1502.
WROCŁAWSKA, T. (2020). Prawo wyboru, czy jego brak. Dylematy wieku starszego (rozważania oparte na polskich unormowaniach prawnych). Economic and Environmental Studies, 17(4 (44), 947–968. https://doi.org/10.25167/ees.2017.44.20
Autorzy
Tatiana WROCŁAWSKAStatystyki
Downloads
Download data is not yet available.
