Internetowe zakupy grzecznościowe – między wykluczeniem cyfrowym a zachowaniem racjonalnym
Abstrakt
Zakupy grzecznościowe oznaczają sytuację, w której ktoś dokonuje zakupów na rzecz innej osoby na jej prośbę. Typowa sytuacja takich zakupów to kupowanie podstawowych produktów dla osób w podeszłym wieku: starszych członków rodziny lub sąsiadów. Nowy kontekst zakupy grzecznościowe uzyskują w odniesieniu do kupowania dla innych przez internet, które to zjawisko zyskało na popularności w ostatnich latach. Artykuł przedstawia analizy o charakterze eksploracji, z wykorzystaniem danych empirycznych pochodzących z dwu badań na dużych próbach o strukturach reprezentatywnych dla polskich konsumentów, przeprowadzonych w interwale pięciu lat. Na pierwszy rzut oka można założyć, że internetowe zakupy grzecznościowe powinny być popularne wśród osób wykluczonych cyfrowo, lecz jest to bardzo duże uproszczenie tegoż zjawiska. Osoby niekorzystające z internetu w większości przypadków nie są bowiem wcale zainteresowane kupowaniem przez internet, nawet z pomocą innych osób i nie jest to sytuacja związana wyłącznie ze starszym wiekiem. Okazuje się jednak, że internetowe zakupy grzecznościowe są niemal powszechne wśród młodych ludzi, intensywnie korzystających z internetu, szczególnie w obrębie rodziny lub kręgu przyjaciół. Typowe motywy korzystania z zakupów grzecznościowych w tej grupie są motywami racjonalnymi, np. oszczędność na kosztach przesyłki lub uzyskanie rabatu ilościowego przy wspólnym zakupie, skorzystanie z cudzych uprawnień do rabatu, konta w sklepie lub portalu aukcyjnym, albo ze sposobu płatności niedostępnego dla danej osoby. Te same osoby są często zaangażowane w internetowe zakupy grzecznościowe w obu rozpatrywanych rolach: zlecającego zakup i nabywcy składającego zamówienie, w zależności od konkretnej sytuacji. Tak więc internetowe zakupy grzecznościowe powinny być traktowane jako forma racjonalizacji zachowań nabywczych w celu oszczędzenia pieniędzy lub czasu, uzyskania większej wygody zakupu, ale również przeniesienia ryzyka związanego z realizacją transakcji na inną osobę.
Słowa kluczowe:
zakupy grzecznościowe, zakupy internetowe, wykluczenie cyfrowe, kupowanie racjonalneBibliografia
Agarwal, R.; Prasad, J. (1998). A Conceptual and Operational Definition of Personal Innovativeness in the Domain of Information Technology. Information Systems Research 9(2): 204–215.
Google Scholar
Cleveland, M.; Babin, B.; Laroche, M.; Ward, P.; Bergeron, J. (2003). Information search patterns for gift purchases: a cross-national examination of gender differences. Journal of Consumer Behaviour 3(1): 20–47.
Google Scholar
Davis, F.D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Quarterly: Management Information Systems 13(3): 319–339.
Google Scholar
Dijk van, J.A.G.M. (2005). The Deepening Divide: Inequality in the Information Society. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Google Scholar
Kaplan, D. (2005). e-Inclusion: New challenges and policy recommendations. Brussels: eEurope Advisory Group.
Google Scholar
Kim, S.; Littrell, M.A. (2001). Souvenir buying intentions for self versus others. Annals of Tourism Research 28(3): 638–657.
Google Scholar
Mącik, R.; Lipowski, M. (2009). Zakupy grzecznościowe przez internet – zachowania i motywacje konsumentów. In: L. Garbarski; J. Tkaczyk (eds.). Kontrowersje wokół marketingu w Polsce. Niepewność i zaufanie a zachowania nabywców: 295–305. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Mancinelli, E. (2008). e-Inclusion in the Information Society. In: Information Society: From Theory to Political Practice: Course book. Budapest: Gondolt–Új Mandátum. Available at: http://www.ittk.hu/netis/doc/ISCB_eng/10_Mancinelli_final.pdf. Accessed 22 September,2014.
Google Scholar
Parsons, A.G. (2002). Brand choice in gift-giving: recipient influence. Journal of Product & Brand Management 11(4): 237–249.
Google Scholar
Venkatesh, V. et al. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS Quarterly, 27(3): 425–478.
Google Scholar
Venkatesh, V.; Davis, F.D. (2000). A Theoretical Extension of the Technology Acceptance Model: Four Longitudinal Field Studies. Management Science 46(2): 186–205.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Economic and Environmental Studies
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Radosław Mącik, Akceptacja internetu rzeczy przez młodych konsumentów – wyniki badań , Economic and Environmental Studies: Tom 17 Nr 2 (42) (2017)
