Motyw wody w cyklu Eliasza (1 Krl 17 – 2 Krl 2)
Kacper Józefczyk
Uniwersytet Opolski, Wydział TeologicznyAbstrakt
W historii Eliasza niezbyt doceniono znaczącą rolę wody. Jej materialny brak stanowi tło działalności i posłannictwa proroka z Tiszbe. Celem badań była prezentacja motywu wody występującego w cyklu Eliasza w wybranych perykopach: 1 Krl 17,1-16; 18,1-5.20-46; 2 Krl 2,1-18.
W opracowaniu wykorzystano głównie z osiągnięć metody historyczno-krytycznej. Metoda ta stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, co autor natchniony chciał powiedzieć w danym miejscu i czasie. Jednak ma jednak swoje ograniczenia, stąd wzbogacono ją w niniejszej badaniu o inne formy analizy literackiej tekstów biblijnych: retoryczną, narracyjną i porównawczą.
Wyniki wskazały na wagę motywu wody dla całości posłannictwa i misji proroka Eliasza. Stanowi on element konstytutywny dla całego cyklu. Brak wody i spowodowana nim susza jest główną osią rozdziałów 17 i 18. Pierwszej Księgi Królewskiej.
Słowa kluczowe:
prorok Eliasz, motyw wody, jahwizm, Baal, Księgi KrólewskieBibliografia
Adamczyk, D., „Zepsucie moralne ludzkości jako przyczyna potopu”, Studia Warmińskie 47 (2010) 25–36.
Google Scholar
Adams, R.M., „Historic patterns of Mesopotamian irrigation agriculture”, Irrigation’s Impact on Society (ed. T. . Downing – M. Gibson; Anthropological Papers of the University of Arizona 25; 1974).
Google Scholar
Adamski, M., „Palestyna – ojczyzna proroków. Topografia biblijnych krain geograficznych”, Scriptura Sacra 17 (2013) 125–143.
Google Scholar
Aerts, T., „Man and His World. Biblical and Melanesian Worldviews”, Melanesian Journal of Theology 5/1 (1989), 27–51.
Google Scholar
Amiot, F., „Chrzest”, Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (ed. L. Ryken – J.C. Wilhoit – T. Longman; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2003).
Google Scholar
Ap-Thomas, D.R., „Elijah on Mount Carmel”, Palestine Exploration Quarterly 92/2 (1960) 146–155.
DOI: https://doi.org/10.1179/peq.1960.92.2.146
Google Scholar
Arndt, M., „Przymierze z Noem (Rdz 9,1-17)”, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 12 (1987) 99–110.
Google Scholar
Bator, W., Religia starożytnego Egiptu. Perspektywa religioznawcza (Kraków 2012).
Google Scholar
Beck, J.A., „Geography as irony the narrative‐geographical shaping of Elijah’s duel with the Prophets of Baal (1 Kings 18)”, Scandinavian Journal of the Old Testament 17/2 (2003) 291–302.
DOI: https://doi.org/10.1080/09018320410001065
Google Scholar
Berlyn, P., „Elijah’s battle for the soul of Israel”, Jewish Bible Quarterly40/1 (2012) 52–62.
Google Scholar
Boismard, M.E., „Woda”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Leon-Dufour; Poznań 1994) 1058–1111.
Google Scholar
Bosak, P.C., Leksykon wszystkich miejsc biblijnych (Kraków 2016).
Google Scholar
Bosak, P.C., Leksykon wszystkich postaci biblijnych (Kraków 2015).
Google Scholar
Bottéro, J., „The Ordeal. JSTOR”, Everyday Life in Ancient Mesopotamia (ed. B. Lafont; 2001) 199–210.
DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748613878.003.0012
Google Scholar
Bright, J., Historia Izraela (Warszawa 1994).
Google Scholar
Bronner, L. L., The stories of Elijah and Elisha as polemics against Baal worship (Pretoria Oriental series; Leiden 1968).
Google Scholar
Browning, W.R.F., Słownik Biblii (Warszawa 2005).
Google Scholar
Brzegowy, T., Heksaemeron i inne studia nad Starym Testamentem (Rozprawy i Studia Biblijne 45; Warszawa 2012).
Google Scholar
Brzegowy, T., Pięcioksiąg Mojżesza. Wprowadzenie, egzegeza, teologia (Academica 27; Tarnów 52010).
Google Scholar
Brzegowy, T., „Prorocki wymiar Księgi Jonasza”, Collectanea Theologica 62/3 (1992) 5–20.
Google Scholar
Brzegowy, T., Prorocy Izraela. Cz. 1 (Academica 14; Tarnów 32014).
Google Scholar
Brzegowy, T. – Łach, J. – Wypych, S. (ed.), Księgi historyczne Starego Testamentu (Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych 2; Warszawa 2006) Cz. 1: Dziejopisarstwo izraelskie. Księgi: Jozuego, Sędziów, Samuela, Królów.
Google Scholar
Cassuto, U., From Adam to Noah. A Commentary on the Book of Genesis I–VI (Jerusalem 31961).
Google Scholar
Cerny, J., Religia starożytnych Egipcjan (Warszawa 1974).
Google Scholar
Chang, Y.-M.J., A rhetorical analysis of the Elijah-Elisha stories within the deuteronomistic history (Dallas Theological Seminary; Dallas 2000).
Google Scholar
Chmiel, J., „Ugarit a Stary Testament”, Collectanea Theologica 71/1 (2001) 41–49.
Google Scholar
Cieślak, Z. – Kowalik, K. – Kwiatkowski, D., Chrzest – nowe narodziny z wody i Ducha Świętego. Pismo Święte – liturgia – prawo kanoniczne (Studia i Materiały172; Poznań 2014).
Google Scholar
Cinal, S., Ba’al z Ugarit a inni bogowie burzy starożytnej Syrii i Palestyny (Kraków 1997).
Google Scholar
Cohn, R.L., „The Literary Logic of 1 Kings 17–19”, Journal of Biblical Literature 101/3 (1982) 333–350.
DOI: https://doi.org/10.2307/3260348
Google Scholar
Costacurta, B., Eliasz (Kraków 2010).
Google Scholar
Croatto, J. S., „Jesus, Prophet like Elijah, and Prophet-Teacher like Moses in Luke-Acts”, Journal of Biblical Literature 124/3 (2005) 451–465.
DOI: https://doi.org/10.2307/30041034
Google Scholar
Ćwiek, A., „Religia Egiptu”, Religie starożytnego Bliskiego Wschodu. Praca zbiorowa (ed. K. Pilarczyk – J. Drabina; Kraków 2008) 27–110.
Google Scholar
Dahood, M., „Ebla, Ugarit and the Old Testament”, Bible and Spade 8/2 (1979) 45–57.
Google Scholar
Dodd, C. H., The Bible Today (Cambridge 21965).
Google Scholar
Dogondke, D., Posłannictwo Eliasza według proroctwa Malachiasza (Ml 3,23-24; Studia i Materiały 128; Poznań 2009).
Google Scholar
Durlesser, J.M., „Water, Drink, Fountain, Wash”, The Westminster Theological Wordbook of the Bible (ed. D.E. Gowan; Louisville – Westminster 2003) 529.
Google Scholar
Dziadosz, D., „Biblijny kontekst tradycji o narodzinach Mojżesza (Wj 1,8–2,10)”, Collectanea Theologica 76/2 (2006) 51–77.
Google Scholar
Dziadosz, D., „Eliasz – starotestamentalny typ obrońcy wiary w jedynego Boga Jahwe i Jego prawa”, Collectanea Theologica 74/1 (2004) 5–20.
Google Scholar
Dziadosz, D., „Prorok stróżem porządku etycznego w Izraelu w epoce rodzącej się monarchii”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 37/2 (2004) 109–123.
Google Scholar
Dziadosz, D., „Przejście przez morze – aktywna obecność Boga kreująca Izrael (Wj 13,17–14,31)”, Verbum Vitae 6 (2004) 71–92.
DOI: https://doi.org/10.31743/vv.1372
Google Scholar
Dziadosz, D., Tak było na początku. Izrael opowiada swoje dzieje. Literacka i teologiczna analiza wiodących tradycji Księgi Rodzaju (Przemyśl 2011).
Google Scholar
Eliade, M., Historia wierzeń i idei religijnych (Warszawa 1988) 1. Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich.
Google Scholar
Eliade, M., Traktat o historii religii (Seria Religioznawcza; Warszawa 1966).
Google Scholar
Fetherolf, C.M., „Elijah’s Mantle. A Sign of Prophecy Gone Awry”, Journal for the Study of the Old Testament 42/2 (2017) 199–212.
DOI: https://doi.org/10.1177/0309089216670548
Google Scholar
Flawiusz, J., Dawne dzieje Izraela. Cz. 1 (ed. E. Dąbrowski; Warszawa 1997).
Google Scholar
Florczyk, Ł., Bóg Izraela w rozumieniu nie-Izraelitów. Studium historyczno-krytyczne wybranych tradycji deutoronomistycznej historiografii (Joz–2 Krl; Opolska Biblioteka Teologiczna 173; Opole 2020).
Google Scholar
Frąckowska, K., „Gościć proroka to przyjąć słowo Boga. Eliasz u wdowy z Sarepty Sydońskiej (1 Krl 17,8–24)”, Biblica et Patristica Thoruniensia 9/2 (2016) 11–23.
DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2016.011
Google Scholar
Gesenius, W., Hebräisches und aramäisches Wörterbuch zum Alten Testament (ed. G. Fohrer; Berlin – New York 1971).
Google Scholar
Gilbert, P., „Idea stworzenia w Starym Testamencie”, Communio 2–4 (1982) 46–57.
Google Scholar
Glover, N., „Elijah versus the Narrative of Elijah. The Contest between the Prophet and the Word”, Journal for the Study of the Old Testament 30/4 (2006) 449–462.
DOI: https://doi.org/10.1177/0309089206066319
Google Scholar
Górnicki, Z., Woda w duchowych przeżyciach człowieka (Kraków 2008).
Google Scholar
Grant, M., Dzieje dawnego Izraela (Warszawa 1991).
Google Scholar
Groenewoud, E.M.C., „Water in Cultic Worship in Phoenician Sanctuaries”, Atti del V Congresso Internazionale di Studi Fenici e Punici (ed. A. Giammellaro Spanò; Palermo 2000) 149–160.
Google Scholar
Gunkel, H., Genesis (Göttingen 91977).
Google Scholar
Harrington, D.J., „Wstęp do Ewangelii według św. Marka”, Katolicki komentarz biblijny (ed. R.E. Brown – J.A. Fitzmyer – R.E. Murphy; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2001) 985.
Google Scholar
Hauser, A.J., „Yahweh Versus Death. The real struggle in Kings 17–19”, From Carmel to Horeb. Elijah in Crisis (ed. A.J. Hauser – R. Gregory; JSOT Supplement 85; Sheffield 1990) 14.
Google Scholar
Hentschel, G., Die Elijaerzählungen. Zum Verhältnis von historischem Geschehen und geschichtlicher Erfahrung (Erfurter Theologische Studien 33; Leipzig 1977).
Google Scholar
Hergesel, T., „Eliasz i Elizeusz. «Mężowie Boży» w służbie jahwizmu”, Studia Theologica Varsaviensia 2 (1982) 25–45.
Google Scholar
Herrgott, G., „Potwór morski”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider – T. Mieszkowski – P. Pachciarek; Warszawa 1994) 1013.
Google Scholar
Homerski, J., Księga Ezechiela (Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w Przekładzie z Języków Oryginalnych; Lublin 1998).
Google Scholar
Homerski, J., „Źródło wody żywej w prorockich tekstach eschatologicznych”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 21/1 (1974) 15–24.
Google Scholar
Hornung, E., Jeden czy wielu? Koncepcja Boga w starożytnym Egipcie (Warszawa 1991).
Google Scholar
Hunt, R.C., „Hydraulic management in southern Mesopotamia in Sumerian times”, Bulletin on Sumerian Agriculture 4 (1988) 189–206.
Google Scholar
Jankowski, S., „Chrzest – historia, praktyka, znaczenie”, Studia Włocławskie 19 (2017) 105–130.
Google Scholar
Jelonek, T., Biblia a mity o Raju i Złotym Wieku (Biblia w Świecie Mitów; Kraków 2010).
Google Scholar
Jelonek, T., Biblia a mity. O Walce Kosmicznej (Biblia w Świecie Mitów; Kraków 2011).
Google Scholar
Jelonek, T., Księgi historyczne Starego Testamentu (Kraków 2006).
Google Scholar
Jelonek, T., „Prorocy. Głosiciele słowa”, Sympozjum 10/1 (2006) 19–40.
Google Scholar
Jelonek, T., Prorocy Starego Testamentu (Kraków 2007).
Google Scholar
Kaltner, J., „What Did Elijah do to his Mantle? The Hebrew root GLM”, Inspired Speech. Prophecy in the Ancient Near East Essays in Honor of Herbert B. Huffmon (ed. J. Kaltner – L. Stulman; The Library of Hebrew Bible/Old Testament Studies 378; London – New York 2004) 225–230.
Google Scholar
Kłos, L., „Wirtualna woda”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 37 (2014) 33–45.
Google Scholar
Kozyra, J. (ed.), List świętego Jakuba (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament 16; Częstochowa 2011).
Google Scholar
Krawczyk, R., „Kryzys w życiu proroka Eliasza”, Studia Redemptorystowskie 11 (2013) 188–200.
Google Scholar
Kudasiewicz, J., „Chrzest”, Nowy słownik teologii biblijnej (ed. H. Witczyk; Lublin – Kielce 2017) 140.
Google Scholar
Kunowska, M., „Woda – główny składnik organizmu. Świat, Medycyna i zdrowie. CyberWielkopolska” (2004) http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/a/3/b/13/c/3/d/0/id/44107 [dostęp październik 14, 2017].
Google Scholar
Kuśmirek, A., „Sefer Elijahu – Żydowska Apokalipsa Eliasza”, Studia Judaica 7/1 (2004) 123–137.
Google Scholar
Lang, B., The Hebrew God. Portrait of an Ancient Deity (New Haven 2002).
Google Scholar
Laskowski, Ł., Motyw potopu jako nowego stworzenia w Biblii (Studia Biblica Lublinensia 7; Lublin 2010).
Google Scholar
Lemański, J., Księga Rodzaju. Rozdziały 1–11 (NKB.ST I/1; Częstochowa 2013).
Google Scholar
Lemański, J., Księga Wyjścia. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 2; Częstochowa 2009).
Google Scholar
Lemche, N.P., The Canaanites and Their Land. The Tradition of the Canaanites (The Library of Hebrew Bible/Old Testament Studies; Sheffield, England 1991).
Google Scholar
Lewandowska, M., „Relacja pomiędzy symboliką wody a życiem w Ewangelii Janowej”, Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne 28/1 (2016) 139–154.
Google Scholar
Ligęza, A. – Wilk, M., Od popiołu do ognia. Rozmowy o czytaniach liturgicznych okresu Wielkiego Postu. Stary Testament (Kraków 2010).
Google Scholar
Lipiński, A., Archeologia biblijna. Treść objaśniają liczne ryciny i pięć map (Warszawa 1911).
Google Scholar
Liverani, M., Antico Oriente. Storia, società, economia (Manuali Laterza; Roma 21995).
Google Scholar
Lurker, M., Przesłanie symboli. W mitach, kulturach i religiach (Mity Obrazy Symbole; Kraków 1994).
Google Scholar
Luterek, T., Eliasz z Tiszbe. Prorok na czas bałwochwalstwa posuchy i ucisku (Biblioteka Animatora Biblijnego 2; Sandomierz 2014).
Google Scholar
Łach, J., „Elizeusz jako sługa Eliasza i prorok Jahwe”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 40/4 (1987) 272–280.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.883
Google Scholar
Łach, J., Księga Jozuego. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, ekskursy (Pismo Święte Starego Testamentu 3/1; Poznań 2013).
Google Scholar
Łach, J., Księgi 1–2 Królów. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, ekskursy (ed. L. Stachowiak – S. Łach – R. Rubinkiewicz; Pismo Święte Starego Testamentu 4/2; Poznań 2007).
Google Scholar
Łach, J., Księgi Ludu Bożego Starego Przymierza. Pięcioksiąg, Prorocy, Pisma. Ujęcie teologiczno-praktyczne (Pismo Święte Starego Testamentu; Poznań 2018) 12/3.
Google Scholar
Łach, J., Księgi Samuela. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy (ed. S. Łach; Pismo Święte Starego Testamentu 4/1; Poznań – Warszawa 1973).
Google Scholar
Łach, J., „Powstanie 1–2 Królów w świetle współczesnych badań biblijnych”, Resovia Sacra 13 (2006) 5–24.
Google Scholar
Łach, J., „Z problematyki literackiej 1–2 Krl”, Collectanea Theologica 72/1 (2002) 45–56.
Google Scholar
Łach, S. (ed.), Księga Rodzaju. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu I/1; Poznań 1962).
Google Scholar
Łach, S. (ed.), Księgi Proroków Mniejszych: Ozeasza – Joela – Amosa – Abdiasza – Jonasza – Micheasza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu 12/1; Poznań 1968).
Google Scholar
Łucarz, S., „Woda w starożytności greckiej i biblijnej”, Oblicza wody w kulturze (ed. Ł. Burkiewicz – P. Duchliński – J. Kucharski; Humanitas. Studia Kulturoznawcze. Badania; Kraków 2014) 11–18.
Google Scholar
Jasiński, M., Posłannictwo proroka w cyklu Elizeusza. Studium egzegetyczno-teologiczne 1 Krl 19,15–2 Krl 13,21 (Poznań 2004).
Google Scholar
Majewski, M., Pięcioksiąg odczytany na nowo. Przesłanie autora kapłańskiego (P) i jego wpływ na powstanie Pięcioksięgu (Kraków 2018).
DOI: https://doi.org/10.15633/9788374386524
Google Scholar
Majewski, M., Ugarit – historia, religia, literatura, język na tle Biblii Starego Testamentu (Kraków 2010).
Google Scholar
Malina, A., „Chrzciciele na pustyni. Chrzest Jana a obmycia rytualne w okresie Drugiej Świątyni”, Qumran. Pomiędzy Starym a Nowym Testamentem (ed. H. Drawnel – A. Piwowar; Analecta Biblica Lublinensia 2; Lublin 2009) 259.
Google Scholar
Malina, A., Chrzest Jezusa w czterech Ewangeliach. Studium narracji i teologii (Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 34; Katowice 2007).
Google Scholar
Mann, T.W., „The Pillar of Cloud in the Reed Sea Narrative”, Journal of Biblical Literature 90/1 (1971) 15–30.
DOI: https://doi.org/10.2307/3262982
Google Scholar
Martin, J. – Keil, C. F. – Delitzsch, F., Biblical Commentary On the Old Testament (London 2015) III.
Google Scholar
Martini, C.M., Bóg żywy. Rozważania o proroku Eliaszu (Duc in Altum – Wypłyń na Głębię 8; Kraków 1993).
Google Scholar
Matysiak, B.W., Heroldowie słowa Bożego. Wprowadzenie do literatury prorockiej Starego Testamentu (Biblioteka Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie 67; Olsztyn 2011).
Google Scholar
Matysiak, B. ., Obraz świata, bóstwa i człowieka w kulturze starożytnej Mezopotamii oraz Egiptu (Biblioteka Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie 47; Olsztyn 2010).
Google Scholar
McKenzie, S.L., „The Prophetic History and the Redaction of Kings”, Hebrew Annual Review 9 (1985) 203–220.
Google Scholar
Morenz, S., Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie (Warszawa 1972).
Google Scholar
Mrozek, A., „Religia Ugaritu w kontekście kultury Kanaanu i Starego Testamentu”, Religie świata śródziemnomorskiego (ed. D. Quirini-Popławska; Portolana. Studia mediterranea 2; Kraków 2006) 15–24.
Google Scholar
Mrozek, A., „Religie Palestyny, Syrii i Arabii”, Religie starożytnego Bliskiego Wschodu. Praca zbiorowa (ed. K. Pilarczyk – J. Drabina; Kraków 2008) 259–310.
Google Scholar
Nawrot, J., „Teofanie Baala jako boga burzy w wierzeniach kananejskich”, Scriptura Sacra Posnaniensis. Opuscula Mariano Wolniewicz octogenario dedicata (ed. F. Lenort; Poznań 2002) 15–33.
Google Scholar
Nelson, R.D., The Double Redaction of the Deuteronomistic History (Sheffield 1981).
Google Scholar
Niwiński, A., Mity i symbole religijne starożytnego Egiptu (Warszawa 1984).
Google Scholar
Noth, M., Geschichte Israels (Göttingen 71969).
Google Scholar
Noth, M., Überlieferungsgeschichtliche Studien. Die sammelnden und bearbeitenden Geschichtswerke im Alten Testament (Tübingen 31967).
Google Scholar
Nyk, P., Eliasz Tiszbita (Kraków 2018).
Google Scholar
Ostański, P., „Pytanie o żeglugę morską u starożytnych Izraelitów”, Credidimus caritati. Księga pamiątkowa dedykowana księżom profesorom Ryszardowi Figlowi i Tadeuszowi Haneltowi w 70. rocznicę urodzin (ed. M. Olczyk – P. Podeszwa; Gniezno 2010) 331–351.
Google Scholar
Ostrowski, J., „Kult rzek w świecie antycznym”, Religie świata śródziemnomorskiego (ed. D. Quirini-Popławska; Portolana. Studia mediterranea 2; Kraków 2006) 25–33.
Google Scholar
Ośrodek Informacji ONZ, „2003 – Międzynarodowy Rok Słodkiej Wody” (2003) https://www.unic.un.org.pl/iyfw/raport_gwns.php [dostęp październik 14, 2017].
Google Scholar
Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, „Międzynarodowa Dekada «Woda dla Życia»” https://www.unic.un.org.pl/dekada_wody/ [dostęp październik 14, 2017].
Google Scholar
Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, „Raporty o Rozwoju Społecznym (HDR)” //www.unic.un.org.pl/hdr/hdr2006.php [dostęp październik 14, 2017].
Google Scholar
Packer, J.I. – Tenney, M.C. – Calvert, R.J., Słownik tła Biblii (ed. W. Chrostowski; Prymasowska Seria Biblijna 26; Warszawa 2007).
Google Scholar
Pawłowski, Z., Opowiadanie, Bóg i początek. Teologia narracyjna Rdz 1–3 (Rozprawy i Studia Biblijne 13; Warszawa 203n.e.).
Google Scholar
Peter, M., Wykład Pisma Świętego Starego Testamentu (Poznań – Warszawa 21970).
Google Scholar
Pikor, W., Soteriologiczna metafora wody w Księdze Izajasza (Studia Biblica Lublinensia 4; Lublin 2009).
Google Scholar
Piwowar, A., Historia Izraela czasów Starego Testamentu. Od patriarchów do podboju przez Rzymian (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 12; Lublin 2013).
Google Scholar
Praca zbiorowa (ed.), Mity sumeryjskie (Antologia Literatury Mezopotamskiej; Warszawa 2000).
Google Scholar
Propp, W.H.C., Exodus 1–18 (The Anchor Yale Bible Commentaries; New Haven 1999).
DOI: https://doi.org/10.5040/9780300261097
Google Scholar
Rahlfs, A. (ed.), Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes (Stuttgart 51952) I.
Google Scholar
Rahlfs, A. (ed.), Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes (Stuttgart 51952) 2: Libri poetici et prophetici.
Google Scholar
Ranoszek, R., Mezopotamia i Syria (Wielkie Ośrodki Najstarszej Kultury 2; Warszawa 1949).
Google Scholar
Reymond, P., Eau, Sa Vie Et Sa Signification Dans L’ancien Testament (Vetus Testamentum, Supplements 6; Leiden 1958).
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004275294
Google Scholar
Rienecker, F. – Maier, G., „Kerit”, Leksykon biblijny (ed. F. Rienecker – G. Maier – F. Rienecker; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2001) 355.
Google Scholar
Rittel, S.J., Obrazy wody w Biblii. Interpretacje realioznawcze (Kielce 2013).
Google Scholar
Roberts, K.L., „God, prophet, and king. Eating and drinking on the mountain in First Kings 18:41”, Catholic Biblical Quarterly 62/4 (2000) 632–644.
Google Scholar
Roux, G., Mezopotamia (Dzieje Orientu; Warszawa 32008).
Google Scholar
Rudolf, W., „Zum Text der Königsbücher”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 63 (1951) 201–215.
DOI: https://doi.org/10.1515/zatw.1951.63.1.201
Google Scholar
Ryken, L., „Morze”, Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (ed. L. Ryken – J.C. Wilhoit – T. Longman; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2003) 507.
Google Scholar
Ryken, P.G., 1 Kings (Reformed Expository Commentary; Phillipsburg, N.J 2011).
Google Scholar
Sadowski, S., „Wdowa z Sarepty Sydońskiej jako narzędzie w ręku Boga (1 Krl 17,8-24)”, Communio (2015) 7–34.
Google Scholar
Schmitt, H.-C., Elisa. Traditionsgeschichtliche Untersuchungen zur vorklassischen nordisraelitischen Prophetie (Gütersloh 1972).
Google Scholar
Secondin, B., Droga Eliasza. Rekolekcje papieskie (Kraków 2016).
Google Scholar
Smith, W.R. – Segal, R.A., Religion of the Semites. The Fundamental Institutions (New Brunswick, N.J 22002).
Google Scholar
Snyman, F., „The land as leitmotiv in the Book of Amos”, Verbum et Ecclesiae 26/2 (2005) 527–542.
DOI: https://doi.org/10.4102/ve.v26i2.238
Google Scholar
Sołtysiak, A., „Religie Mezopotamii”, Religie starożytnego Bliskiego Wschodu. Praca zbiorowa (ed. K. Pilarczyk – J. Drabina; Kraków 2008).
Google Scholar
Stachowiak, L., Potop biblijny. Tworzywo literackie, treść opowiadania, teologia (Jak Rozumieć Pismo Święte 4; Lublin 31996).
Google Scholar
Stachowiak, L., Prorocy – słudzy słowa (Attende Lectioni 5; Katowice 1980).
Google Scholar
Stanek, T., Dzieje jako teofania. Wewnątrzbiblijna interpretacja i jej teologiczne konsekwencje (Studia i Materiały 85; Poznań 2005).
Google Scholar
Stanek, T., „Opis stworzenia świata w Rdz 1,1–6,8 w ujęciu liturgicznej tradycji żydowskiej”, Genesis 1–3. Tekst, interpretacje, przemyślenia (ed. Z. Pawłowski; Scripta Theologica Thoruniensia 8; Toruń 2009) 26.
Google Scholar
Steenkamp, Y., A comparative reading of the Elijah Cycle and its implications for Deuteronomistic ideology (University of Pretoria; Pretoria 2005).
Google Scholar
Sweeney, M.A., I & II Kings (Old Testament Library; Louisville, KY 2007).
Google Scholar
Synowiec, J.S., Izrael opowiada swoje dzieje. Wprowadzenie do ksiąg: Powtórzonego Prawa, Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskich (Kraków 1998).
Google Scholar
Synowiec, J.S., Na początku. Pradzieje biblijne. Rdz 1,1–11,9 (Kraków 1996).
Google Scholar
Synowiec, J.S., Pięcioksiąg. Wprowadzenie do Ksiąg: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb i Powtórzonego Prawa (Kraków 2000).
Google Scholar
Synowiec, J.S., Prorocy Izraela, ich pisma i nauka (Kraków 31999).
Google Scholar
Szabó L., „Czysty”, Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (ed. L. Ryken – J.C. Wilhoit – T. Longman; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2003) 194.
Google Scholar
Szamocki, G., „Aktywność Boga przed stworzeniem? Kolejna próba interpretacji Rdz 1,1-2”, Collectanea Theologica 73/4 (2003) 31–52.
Google Scholar
Szamocki, G., Przejście Izraelitów przez Jordan (Joz 3,1–5,1). Historiografia, teologia, pareneza (Gdańsk 2011).
Google Scholar
Szczepanowicz, B., Tajemnice liczb biblijnych (Kraków 2018).
Google Scholar
Szczepanowicz, B., Ziemia Święta. Geografia biblijna (Kraków 2014).
Google Scholar
Szwarc, U., „«Iść za Panem». Sens teologiczny tekstu 1 Krl 18,21”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 31/4 (1978) 184–193.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.2039
Google Scholar
Szwarc, U., „Teologia Słowa Jahwe w księdze proroka Jeremiasza”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 30/1 (1983) 15–32.
Google Scholar
Szymczak, M. (ed.), Słownik języka polskiego PWN (Warszawa 1981) 3, R–Ż.
Google Scholar
Szymik, S., „Tradycja prorocka – Eliasz i Elizeusz”, Mistrz i uczeń w tradycji biblijnej. Autorytet mistrza (ed. A.S. Jasiński – W.J. Sztyka; Szkoła Seraficka 2; Katowice-Panewniki 2008) 24–37.
DOI: https://doi.org/10.1080/03612759.2008.10527282
Google Scholar
Tatarkiewicz, W., Historia filozofii (Warszawa 61968) 1: Filozofia starożytna i średniowieczna.
Google Scholar
Toboła, Ł., Ba‘al w dziejach rodu Omriego. Studium historyczno-teologiczne (Poznań 2013).
Google Scholar
Trier, J., Altes und Neues vom sprachlichen Feld (Duden-Beiträge zu Fragen der Rechtschreibung, der Grammatik und des Stils 34; Mannheim 1968).
Google Scholar
Tronina, A., Bóg przybywa ze Synaju. Staroizraelskie formuły teofanijne a początki religii Izraela. (Lublin 1989).
Google Scholar
Tschirschnitz, A., Dzieje ludów biblijnych (Warszawa 1994).
Google Scholar
Tułodziecki, T., „Eliasz. Słowo Boże lekarstwem na kryzys wiary proroka (1 Krl 17,1–19,21)”, Świadkowie wiary. Biblia o wierze (ed. D. Dziadosz; Analecta Biblica Lublinensia 9; Lublin 2014) 61.
Google Scholar
„UNICEF: Zanieczyszczona woda i złe warunki sanitarne każdego dnia są przyczyną śmierci dzieci” https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/unicef-zanieczyszczona-woda-i-zle-warunki-sanitarne-kazdego-dnia-sa-przyczyna-smierci-dzieci [dostęp październik 14, 2017].
Google Scholar
Van der Walt, J. S., A biblical-theological investigation of the phenomenon of wonders surrounding Moses, Elijah and Jesus (University of the Free State; Bloemfontein [South Africa] 2014).
Google Scholar
Vaux, R. de, Instytucje Starego Testamentu (Poznań 2004) 2: Instytucje wojskowe – instytucje religijne.
Google Scholar
Walker, C.B.F. – Dick, M.B., The induction of the cult image in ancient Mesopotamia. The Mesopotamian Mīs Pî ritual (State archives of Assyria literary texts; Helsinki 2001).
Google Scholar
Walton, J.H. – Chavalas, M.W. – Matthews, V.H. (ed.), Komentarz historyczno-kulturowy do Biblii Hebrajskiej (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2005).
Google Scholar
Westermann, C. – Scullion, J.J., Genesis 1–11. A Commentary (London 1984).
Google Scholar
Wilhoit, J.C., „Powódź, Potop”, Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (ed. L. Ryken – J.C. Wilhoit – T. Longman; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2003) 764.
Google Scholar
Wiseman, D.J., 1 and 2 Kings. An Introduction and Commentary (Tyndale Old Testament Commentaries 9; Downers Grove, IL 2008).
Google Scholar
Woods, C., „On the Euphrates”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie 95/1–2 (2005) 7–45.
DOI: https://doi.org/10.1515/zava.2005.95.1-2.7
Google Scholar
Würthwein, E., Die Bücher der Könige. 1. Könige 1–16 (Das Alte Testament Deutsch 11,1; Göttingen 1977).
Google Scholar
Wyatt, N., „The Relationship of the Deities Dagan and Hadad”, Ugarit-Forschungen 12 (1980) 375–379.
Google Scholar
Wypych, S., Księga Jozuego (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 4; Częstochowa 2015).
Google Scholar
Wypych, S., Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych (ed. J. Frankowski; Warszawa 1987) 1: Pięcioksiąg.
Google Scholar
Zając, E., Potop. W tradycji biblijnej oraz literaturze judaizmu okresu Drugiej Świątyni (Studia Biblica Lublinensia 1; Lublin 2007).
Google Scholar
Zawada, M., „Duchowo-mistyczny komentarz do cyklu Elizeusza (1 Krl 19,19–2 Krl 13,21)”, Itinera Spiritualia. Commentarii Periodici Instituti Carmelitani Spiritualitatis Cracoviae 2/1 (2009) 107–132.
Google Scholar
Zawada, M., Niewyczerpana historia ognistego proroka. Cykl Eliasza i Elizeusza w komentarzu duchowo-mistycznym (Poznań 2010).
Google Scholar
Autorzy
Kacper Józefczykmgr Kacper Józefczyk – absolwent Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Obronił pracę magisterską „Motyw wody w cyklu Eliasza (1 Krl 17 – 2 Krl 2)” napisaną pod kierunkiem ks. dr Andrzeja Demitrówa w 2019 r.
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Scriptura Sacra
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.