Psalm Jonasza: Analiza egzegetyczno-teologiczna tekstu Jon 2,3-10

Damian Jurczak

doi:10.25167/ScrS/5486

Opublikowane: 2023-12-29

Tom 27 (2023)

Psalm Jonasza

Damian Jurczak

Scriptura Sacra

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.25167/ScrS/5486

Analiza egzegetyczno-teologiczna tekstu Jon 2,3-10

Abstrakt

Kontekstem badań było to, że od czasów Marcina Lutra wzrosło zainteresowanie badaniami naukowymi nad księgami biblijnymi. Szczególnie na przełomie XIX i XX w. przeprowadzane badania wykazały, że ich struktura literacka nie jest jednolita. Stwierdzono, że księgi w Biblii przeszły przez kolejne etapy redakcji, zanim uzyskały współczesną postać. Dotyczy Modlitwy Jonasza (Jon 2,3-10). Należało postawić pytania badawcze: Dlaczego w czasie zagrożenia życia Jonasz śpiewa pieśń dziękczynną? Czy Modlitwa jest wcześniejsza od opowiadania, czy późniejsza?
Celem badań jest studium egzegetyczno-teologiczne tekstu Jon 2,3-10.
Zastosowano metodę analityczno-syntetyczną. Dokonano analizy literackiej badanego tekstu. Określono też strukturę Psalmu oraz zbadano gatunek literacki. Przeprowadzono egzegezę treści, by prawidłowo określić przekaz teologiczny Modlitwy Jonasza zarówno jako jednostki samodzielnej, jak i w kontekście całej Księgi. Ostatecznie zbadano wpływ treści religijnej Psalmu Jonasza na księgi Nowego Testamentu.
W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że: a) Psalm Jonasza w tekście Jon 2,3-10 nie jest integralną częścią Księgi Jonasza; b) potwierdzono wspólną dla psalmów dziękczynnych terminologię z Psalmem Jonasza; c) jako samodzielna jednostka literacka przesłanie Psalmu Jonasza także ma sens.
Wnioski, jakie wyłaniają się z przeprowadzonych badań, są następujące: a) psalmista modlący się w Psalmie Jonasza to nie tylko przykład, aktualny w czasach po wygnaniu, ale jest także aktualny dzisiaj; b) badany tekst przedstawia człowieka, który mimo słabości do końca zawierzył i zaufał Bogu. Człowiek, który jest otwarty na działanie łaski Bożej, wyraża Bogu radość i dziękczynienie.

Słowa kluczowe:

psalm Jonasz, Księga Jonasza, Księga Psalmów, analiza krytyczno-literacka, analiza egzegetyczna, interpretacja teologiczna

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Jurczak, D. (2023). Psalm Jonasza: Analiza egzegetyczno-teologiczna tekstu Jon 2,3-10. Scriptura Sacra, 27, 39–91. https://doi.org/10.25167/ScrS/5486

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ackerman, J. S., „Satire and Symbolism in the Song of Jonah”, Traditions in Transformation. Turning Points in Biblical Faith (ed. B. H. Halpern; Winona Lake, Ind 1981) 213–246.
Google Scholar

Alter, R., The art of biblical poetry (New York City 1985).
Google Scholar

Barré, M. L., „Jonah 2,9 and the Structure of Jonah’s Prayer”, Biblica 72/2 (1991) 237–248.
Google Scholar

Batto, B. F., „The Reed Sea: Requiescat in Pace”, Journal of Biblical Literature DOI: 10.2307/3260744 27–35. DOI: https://doi.org/10.2307/3260744
Google Scholar

Beeg, C. T., „Ofiara”, Słownik wiedzy biblijnej (ed. B. M. Metzger – M. D. Coogan; Warszawa 1996) 575–576.
Google Scholar

Brzegowy, T., „Bóg pragnie zbawić wszystkich ludzi (Religijne przesłanie Księgi Jonasza)”, Ateneum Kapłańskie 119/2/3 (1992) 203–213.
Google Scholar

Brzegowy, T., „Prorocki wymiar Księgi Jonasza”, Collectanea Theologica 62/3 (1992) 5–20.
Google Scholar

Christensen, D. L., „The Song of Jonah. A Metrical Analysis”, Journal of Biblical Literature DOI: 10.2307/3260964 217–231. DOI: https://doi.org/10.2307/3260964
Google Scholar

Coogan, M. D., „Zbawienie”, Słownik wiedzy biblijnej (ed. B. M. Metzger – M. D. Coogan; Warszawa 1996) 816–817.
Google Scholar

Cross, F. M., „Studies in the Structure of Hebrew Verse. The Prosody of the Psalm of Jonah”, The Quest for the Kingdom of God: Studies in Honor of George E. Mendenhall (ed. H. B. Huffmon – F. A. Spina – A. R. W. Green; Winona Lake, Ind 1983) 159–167.
Google Scholar

Czerski, J., „Pojęcie «hesed» w Starym Testamencie (stan badań)”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 30/1 (1983) 103–116.
Google Scholar

Deissler, A., Zwölf Propheten. II: Obadja, Jona, Micha, Nahum, Habakuk (Neue Echter Bibel 8; Würzburg 1984).
Google Scholar

Donfried, K. P., „Wiara”, Encyklopedia biblijna (ed. P. J. Achtemeier; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 1999) 1327–1331.
Google Scholar

Fabry, H.-J. – Sawyer, J. F., „ישׁו”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (ed. G. J. Botterweck – H. Ringgern; Stuttgart 1982) III 1042.
Google Scholar

Freedman, D. N. – Lundbom, J. R., „בטן”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament 1 (ed. G. J. Botterweck – H. Ringgren; Stuttgart 1973) 616.
Google Scholar

Fuchs, H. F., „עלה”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (ed. G. J. Botterweck – H. Ringgren; Stuttgart 1989) VI 99–100.
Google Scholar

Gądecki, S., „Klucz do Księgi Jonasza, przypowieści o Bożym miłosierdziu i duchowych horyzontach Izraela”, Studia Gnesnensia 11 (1997) 59–104.
Google Scholar

Gądecki, S., „Wstęp biblijny”, Św. Hieronim, Komentarz do Księgi Jonasza (ed. S. Gądecki; Źródła Myśli Teologicznej 8; Kraków 1998) 5–32.
Google Scholar

Gesenius, F. H. W. – Buhl, F. P. W. (ed.), Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament (Leipzig 241905).
Google Scholar

Golka, F. W., Jona (Calwer Bibelkommentare; Stuttgart 1991).
Google Scholar

Gunkel, H. – Zimmern, H., Schöpfung und Chaos in Urzeit und Endzeit. Eine religionsgeschichtliche Untersuchung über Gen 1 und Ap Joh 12 (Göttingen 21921).
Google Scholar

Jenni, E., „Das Wort ‘ōlām im Alten Testament”, Zeitschrift für die Alttestamentliche Wissenschaft DOI: 10.1515/zatw.1952.64.1.197 197–248. DOI: https://doi.org/10.1515/zatw.1952.64.1.197
Google Scholar

Kloos, C., Yhwh’s combat with the sea. A Canaanite tradition in the religion of ancient Israel (Amsterdam, Leiden 1986). DOI: https://doi.org/10.1163/9789004677029
Google Scholar

Knight, D. A., „Bożki, bałwochwalstwo”, Słownik wiedzy biblijnej (ed. B. M. Metzger – M. D. Coogan; Warszawa 1996) 73–74.
Google Scholar

Kraus, H. J., Psalmen (Biblischer Kommentar 15/2: Psalmen 60–150; Neukircher-Vluyn 1978).
Google Scholar

Lasor, W. S., „Świątynia”, Słownik wiedzy biblijnej (ed. B. M. Metzger – M. D. Coogan; Warszawa 1996) 746–749.
Google Scholar

Lux, R., Jona. Prophet zwischen „Verweigerung” und „Gehorsam”. Eine erzählanalytische Studie (Forschungen zur Religion und Literatur des Alten und Neuen Testaments; Göttingen 1994). DOI: https://doi.org/10.13109/9783666538445
Google Scholar

Lipiński, E., Les Psaumes de la Royauté de Yahvé dans l’exégèse moderne (Sylloge ex Cerptorum e Dissertationibus 38; Lovaniensis 1962).
Google Scholar

Łach, J., Księga Psalmów. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, ekskursy (ed. S. Łach – L. Stachowiak; Pismo Święte Starego Testamentu; Poznań 1990) 7/2.
Google Scholar

Łach, S. (ed.), Księga Wyjścia. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu 1/2; Poznań 1964).
Google Scholar

Meissner, B., Babylonien und Assyrien (Kulturgeschichtliche Bibliothek 2; Heidelberg 1925).
Google Scholar

Mora, V., Jonas (Cahiers Évangile 36; Paris 1981).
Google Scholar

Opgen-Rhein, H. J., Jonapsalm und Jonabuch. Sprachgestalt, Entstehungsgeschichte und Kontextbedeutung von Jona 2 (Stuttgarter biblische Beiträge 38; Stuttgart 1997).
Google Scholar

Potocki, S., „Księga Jonasza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz”, Księgi proroków mniejszych: Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (ed. S. Łach; Pismo Święte Starego Testamentu 12/1; Poznań 1968) 283–341.
Google Scholar

Preuss, H. D., Theologie des Alten Testaments (Stuttgart 1992) 2: Israels Weg mit JHWH.
Google Scholar

Preuß, H. D., „עולם”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (ed. G. W. Anderson – G. J. Botterweck; Stuttgart – Berlin – Köln – Mainz 1986) V 1158–1159.
Google Scholar

Romaniuk, K. – Jankowski, A. – Stachowiak, L., Komentarz praktyczny do Nowego Testamentu (Poznań – Kraków 1999) I.
Google Scholar

Sasson, J. M., The Anchor Yale Bible. 24B, Jonah. A new translation with introduction, commentary, and interpretation (Bible; New Haven, Conn 1995).
Google Scholar

Schenke, L., Der gekreuzigte Christus. Versuch einer literarkritischen und traditionsgeschichtlichen Bestimmung der vormarkinischen Passionsgeschichte (Stuttgarter Bibelstudien 69; Stuttgart 1974).
Google Scholar

Schöpflin, K., „Notschrei, Dank und Disput: Beten im Jonabuch”, Biblica 78/3 (1997) 389–404.
Google Scholar

Seybold, K., „הבל”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (ed. G. W. Anderson – G. J. Botterweck; Stuttgart – Berlin – Köln – Mainz 1977) II 337.
Google Scholar

Simian-Yofre, H., „פנים”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament 6 (ed. G. J. Botterweck – H. Ringgren; Stuttgart 1989) 649.
Google Scholar

Simon, U., Jona. Ein jüdischer Kommentar (Stuttgarter Bibelstudien 157; Stuttgart 1994).
Google Scholar

Stähli, H. P., „פלל hitp. beten”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament 2 (ed. E. Jenni – C. Westermann; München 1976) 427–432.
Google Scholar

Struppe, U., Die Bücher Obadja, Jona (Neuer Stuttgarter Kommentar 24/1; Stuttgart 1996).
Google Scholar

Swetnam, J., „No Sign of Jonah”, Biblica 66/1 (1985) 126–130. DOI: https://doi.org/10.17816/kazmj60909
Google Scholar

Szalga, J. B., „Hermeneutyka”, Wstęp do Pisma Świętego (ed. J. B. Szlaga – L. Stachowiak – F. Gryglewicz; Poznań – Warszawa 1986) 1: Wstęp ogólny do Pisma Świętego 198.
Google Scholar

Św. Hieronim, Komentarz do Księgi Jonasza (ed. S. Gądecki; Źródła Myśli Teologicznej 8; Kraków 1998).
Google Scholar

Świderkówna, A., Rozmowy o Biblii (Warszawa 1994).
Google Scholar

Walsh, J. T., „Jonah 2,3-10. A Rhetorical Critical Study”, Biblica 63/2 (1982) 219–229.
Google Scholar

Wehmeier, G., „עלה, hinaufgehen”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (ed. G. W. Anderson – G. J. Botterweck; Stuttgart – Berlin – Köln – Mainz 1977) II 284.
Google Scholar

Wolff, H. W., Dodekapropheton 3. Obadja und Jona (Biblischer Kommentar 14/3; Neukirchen-Vluyn 1977).
Google Scholar

Zenger, E., „Funktion und Sinn der ältesten Herausführungsformel”, XVII. Deutscher Orientalistentag vom 21. bis 27. Juli 1968 in Würzburg. Vorträge (ed. W. Voigt; Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft; 1969) 334–342.
Google Scholar

Zenger, E., Ich will die Morgenröte wecken (Psalmenauslegungen 2; Freiburg im Breisgau 1991).
Google Scholar

Zenger, E., Mit meinem Gott überspringe ich Mauern. Einführung in das Psalmenbuch (Freiburg im Breisgau 21988).
Google Scholar

„פלל”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament 6 (ed. G. J. Botterweck – H. Ringgren; Stuttgart 1989) 612.
Google Scholar