Odrzucenie Jezusa w Jego rodzinnym mieście. Analiza egzegetyczno-teologiczna passusu Mt 13,54-58

Abogunrin, S., „Ewangelia według świętego Łukasza”, Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek (ed. W.R. Farmer et al.) (Warszawa 2000) 1250.
  Google Scholar

Abramowicz, Z., „Imiona biblijne w systemie antroponimicznym wyznawców judaizmu i chrześcijan (na przykładzie metryk mieszkańców Białegostoku)”, Żydzi Wschodniej Polski. Seria II. W blasku i w cieniu historii (ed. J. Ławski – B. Olech) (Colloquia Orientalia Bialostocensia 7; Białystok 2014) 627–640.
  Google Scholar

Albrecht, G.J. – Albrecht, M.J., Matthew (ed. N.P. House) (The People’s Bible; Milwaukee 1996).
  Google Scholar

Albright, W.F. – Mann, C.S., Matthew. A New Translation with Introduction and Commentary (The Anchor Bible 26; New York 1971).
  Google Scholar

Augustyn, Wyznania (Kraków 62018).
  Google Scholar

Baly, D., „Betlejem”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999).
  Google Scholar

Bartnicki, R., „Problematyka cudów we współczesnej egzegezie”, Warszawskie Studia Teologiczne 24/2 (2011) 53–80.
  Google Scholar

Bartnicki, R., „Współczesne rozwiązania problemu synoptycznego i ich konfrontacja z badaniami nad Mt 10”, Studia Theologica Varsaviensia 2/1 (1984) 174–194.
  Google Scholar

Bartnicki, R. – Kłósek, K., Metody interpretacji Nowego Testamentu. Wprowadzenie (Kraków 2014).
  Google Scholar

Baum, A., „Faryzeusze”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 352–353.
  Google Scholar

Baum, A., „Rabbi”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 1117.
  Google Scholar

Baum, A., „Uczeni w Piśmie”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 1349–1350.
  Google Scholar

Beauchamp, P., „Prorok”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Léon-Dufour) (Poznan 21982) 783–792.
  Google Scholar

Benedykt XVI, Encyklika „Spe salvi” Ojca Świętego Benedykta XVI do biskupów, prezbiterów i diakonów, do osób konsekrowanych i wszystkich wiernych świeckich o nadziei chrześcijańskiej (Katowice 2007).
  Google Scholar

Benedykt XVI, „Przemówienie na Krakowskich Błoniach” (2006) https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/podroze/pl_20060527_4.html [accessed June 10, 2023].
  Google Scholar

Benedykt XVI, „Tajemnica odrzucenia”, Więź 580 (2007) 76–79.
  Google Scholar

Białowąs, A.M., „Powołanie Jeremiasza (Jr 1,4-19) w ujęciu hebrajskiej retoryki biblijnej”, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 42/1 (2022) 15–34. https://doi.org/10.25167/sth.4624.
DOI: https://doi.org/10.25167/sth.4624   Google Scholar

Biel, S., Rabbi z Nazaretu (Droga Jezusa; Kraków 2022).
  Google Scholar

Blinzler, J., Die Brüder und Schwestern Jesu (Stuttgarter Bibelstudien 21; Stuttgart 21967).
  Google Scholar

Blomberg, C.L., Matthew (New American commentary 22; Nashville, TN 1992).
  Google Scholar

Bosetti, E., I wyjaśniał im Pisma. Komentarz do Ewangelii wg św. Łukasza (Kraków 2009).
  Google Scholar

Bruner, F.D., Matthew. A commentary (Grand Rapids, MI 2007).
  Google Scholar

Calvin, J., A harmony of the Gospels. Matthew, Mark and Luke (ed. D.W. Torrance – T.F. Torrance – T.H.L. Parker) (Calvin’s commentaries; Grand Rapids, MI 1995) II.
  Google Scholar

Calvin, J., Commentary on Matthew, Mark, Luke (Christian Classics Ethereal Library 2; Grand Rapids, MI 1975) https://www.ccel.org/ccel/calvin/calcom32.html.
  Google Scholar

Carlson, C., „Jezus Chrystus”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 481.
  Google Scholar

Carter, W., Matthew and the Margins. A Sociopolitical And Religious Reading (Bible & Liberation; Maryknoll, NY 2001).
  Google Scholar

Casciaro, J.M. et al. (ed.), Biblia Nawarska. Pismo Święte Nowego Testamentu z komentarzem duchowym (Ząbki 2020).
  Google Scholar

Chorzewska, K. et al. (ed.), Biblia Nawarska. Pismo Święte Nowego Testamentu z komentarzem duchowym (Ząbki 2020).
  Google Scholar

Clarke, A., Clarke’s commentary (Clarke’s commentary 5: The New Testament. Matthew to the Acts; New York).
  Google Scholar

Codexsinaiticus.org, „Codex Sinaiticus – See The Manuscript” (2022) https://codexsinaiticus.org/en/manuscript.aspx [accessed July 18, 2022].
  Google Scholar

Crossan, J., „Przypowieści”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 1008.
  Google Scholar

Czerkawski, J., „Szkolna posługa katechety jako nauczyciela, wychowawcy i świadka wiary”, Kieleckie Studia Teologiczne 9 (2010) 23–34.
  Google Scholar

Czerski, J., Metodologia Nowego Testamentu (Opolska Biblioteka Teologiczna 126; Opole 2012).
  Google Scholar

Davies, W.D. – Allison, D.C., A critical and exegetical commentary on the Gospel according to Saint Matthew (International critical commentary on the Holy Scriptures of the Old and New Testaments; London 2004).
  Google Scholar

Dec, I., „Zazdrość i zgorszenie”, Wrocławski Przegląd Teologiczny 8/1 (2000) 269–271.
  Google Scholar

Demitrów, A., „Jezus Chrystus – pierwszy powołany i powołujący”, Sympozjum 26/2 (43) 11–52.
DOI: https://doi.org/10.4467/25443283SYM.22.011.17379   Google Scholar

DigiVatLib, „Vat.gr.1209” (2022) https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.gr.1209 [accessed July 18, 2022].
  Google Scholar

Dormeyer, D., „Tetrarcha”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 770.
  Google Scholar

Downing, F., „Metoda historyczno-krytyczna”, Słownik hermeneutyki biblijnej (ed. K.T. Aitken) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2005) 567–568.
  Google Scholar

Dziadosz, D., „Ziemia”, Nowy słownik teologii biblijnej (ed. H. Witczyk) (Lublin – Kielce 2017) 995–997.
  Google Scholar

Ernst, M., „Faryzeusze”, Nowy leksykon biblijny (ed. R. Egger-Wenzel – M. Ernst – F. Kogler) (Freiburg – Kielce 2011) 205–206.
  Google Scholar

Ernst, M., „Królestwo Boże”, Nowy leksykon biblijny (ed. R. Egger-Wenzel – M. Ernst – F. Kogler) (Freiburg – Kielce 2011) 370.
  Google Scholar

Ernst, M., „Przypowieść”, Nowy leksykon biblijny (ed. R. Egger-Wenzel – M. Ernst – F. Kogler) (Freiburg – Kielce 2011) 627–628.
  Google Scholar

Fausti, S., Rozważaj i głoś Ewangelię wg św. Łukasza. Ewangelia do czytania, słuchania, modlenia się i dzielenia (Kraków 2015).
  Google Scholar

Florczyk, Ł., Bóg Izraela w rozumieniu nie-Izraelitów. Studium historyczno-krytyczne wybranych tradycji deutoronomistycznej historiografii (Joz–2 Krl) (Opolska Biblioteka Teologiczna 173; Opole 2020).
  Google Scholar

Florczyk, Ł. – Brudek, P. – Steuden, S., „Mądrość jako efekt pozytywnego starzenia się. Perspektywa biblijna”, Forum Teologiczne 17 (2016) 55–71.
  Google Scholar

Florczyk, Ł.G., „Paschalna wiara apostoła Tomasza (J 20,24-29)”, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 40/2 (2020) 25–52. https://doi.org/10.25167/sth.1966.
DOI: https://doi.org/10.25167/sth.1966   Google Scholar

France, R.T., The Gospel of Matthew (The New International Commentary on the New Testament; Grand Rapids. MI 2007).
  Google Scholar

Franciszek, Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium” Ojca Świętego Franciszka do biskupów, prezbiterów i diakonów, do osób konsekrowanych, do wiernych świeckich o głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie (Wrocław 2014).
  Google Scholar

Franciszek, „Christus vivit. Posynodalna Adhortacja Apostolska do młodych i całego Ludu Bożego (25 marca 2019)” (2019) https://www.vatican.va/content/francesco/pl/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20190325_christus-vivit.html [accessed June 12, 2023].
  Google Scholar

Franciszek, „Encyklika Laudato Si’ (24 maja 2015)” https://www.vatican.va/content/francesco/pl/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si.html [accessed June 12, 2023].
  Google Scholar

Franciszek, „Franciszek w ONZ. Świat domaga się ochrony środowiska i walki z «kulturą odrzucenia»” (2015) https://deon.pl/kosciol/serwis-papieski/franciszek-w-onz-swiat-domaga-sie-ochrony-srodowiska-i-walki-z-kultura-odrzucenia,364381 [accessed June 10, 2023].
  Google Scholar

Franciszek, „List apostolski Patris corde Ojca świętego Franciszka z okazji 150. rocznicy ogłoszenia świętego Józefa patronem Kościoła Powszechnego” (2020) https://www.vatican.va/content/francesco/pl/apost_letters/documents/papa-francesco-lettera-ap_20201208_patris-corde.html [accessed April 26, 2023].
  Google Scholar

Gądecki, S., Wstęp do Ewangelii synoptycznych (Gniezno 1992).
  Google Scholar

Gammie, J., „Jakub”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 446.
  Google Scholar

Garcia-Treto, F., „Herod”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 401.
  Google Scholar

Gardner, R.B., Matthew (Believers Church Bible Commentary; Scottdale, PA 1991).
  Google Scholar

Gargano, I., Lectio divina do Ewangelii św. Mateusza (Lectio divina / Innocenzo Gargano 26; Kraków 2015) 4: Jan Chrzciciel, powiedzenia, przypowieści (rozdz. 11–13).
  Google Scholar

Glatt-Gilad, D., „Szabat”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 1171–1172.
  Google Scholar

Gnilka, J., Das Matthäusevangelium (Herders theologischer Kommentar zum Neuen Testament 1: Kap. 1,1–13,58; Freiburg 1986).
  Google Scholar

Gnilka, J., Jezus z Nazaretu. Orędzie i dzieje (Teologia Żywa; Kraków 1997).
  Google Scholar

Gollinger, H., „Przypowieści”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 1092–1093.
  Google Scholar

Grabner-Haider, A., „Apoftegmaty”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 47–48.
  Google Scholar

Grundmann, W., Das Evangelium nach Matthäus (Theologischer Handkommentar zum Neuen Testament 1; Berlin 1975).
  Google Scholar

Grzybek, S., „Czy Chrystus miał braci?”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 11/3 (1958) 231–238. https://doi.org/10.21906/rbl.2666.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.2666   Google Scholar

Grzywaczewski, J., „Święty Józef jako opiekun Jezusa i małżonek Maryi według Orygenesa”, Vox Patrum 71 (2019) 209–232. https://doi.org/10.31743/vp.3542.
DOI: https://doi.org/10.31743/vp.3542   Google Scholar

Hagner, D.A., Matthew 1–13 (Word Biblical Commentary 33a; Dallas, TX 2002).
  Google Scholar

Hare, D.R.A., Matthew (Interpretation. A Bible Commentary for Teaching and Preaching; Louisville, KY 1993).
  Google Scholar

Heil, J., „Cuda”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 172.
  Google Scholar

Hendriksen, W., Exposition of the Gospel according to Matthew (New Testament commentary 9; Grand Rapids, MI 2007).
  Google Scholar

Henry, M., Matthew Henry’s Concise Commentary on the whole Bible (Nashville 1997).
  Google Scholar

Hergesel, T., „Adoracja cudotwórcy – Mateuszowa interpretacja cudów Jezusa”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 32/2–3 (1979) 104–114.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1229   Google Scholar

Hergesel, T., „Historia zbawienia według św. Mateusza”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 44/1–3 (1991) 25–36. https://doi.org/10.21906/rbl.968.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.968   Google Scholar

Hergesel, T., „Legenda o św. Józefie cieśli”, Ewangelie apokryficzne. Cz. 2, Św. Józef i św. Jan Chrzciciel, Męka i zmartwychwstanie Jezusa, Wniebowzięcie Maryi (ed. M. Starowieyski – W. Appel) (Apokryfy Nowego Testamentu 1/1; Kraków 2003) 559–577.
  Google Scholar

Herrgott, G., „Salome”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 1170.
  Google Scholar

Homerski, J., Ewangelia według św. Mateusza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu 3/1; Poznań 1979).
  Google Scholar

Horodecki, M., Ewangelia według świętego Mateusza jako Nowy Heksateuch w literaturze biblijnej (Pelplin 2006).
  Google Scholar

Jan Paweł II, Encyklika „Evangelium vitae” Ojca świętego Jana Pawła II do biskupów, do kapłanów i diakonów, do zakonników i zakonnic, do katolików świeckich oraz do wszystkich ludzi dobrej woli o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego (Città del Vaticano 1995).
  Google Scholar

Jan Paweł II, „Przemówienie wygłoszone 2 czerwca 1980 roku w UNESCO” (1980) https://teologiapolityczna.pl/jan-pawel-ii-przemowienie-wygloszone-2-czerwca-1980-roku-w-unesco [accessed June 12, 2023].
  Google Scholar

Jańczuk, L., Tekst Nowego Testamentu. Rękopisy greckie, przekłady I tysiąclecia, tekst drukowany (2009) https://www.academia.edu/28690682/Tekst_Nowego_Testamentu.
  Google Scholar

Janiec, S., „Chrystus Jezus jako nauczyciel i wychowawca – trzy świadectwa”, Pedagogika Społeczna 18/3 (2019) 423–432.
  Google Scholar

Jankowski, A. (ed.), Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. W przekładzie z języków oryginalnych. Opracowanie: Zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich [Biblia Tysiąclecia] (Poznań 52002).
  Google Scholar

Jasiński, A.S.J., „Sprawiedliwość Boża według ksiąg prorockich w ujęciu dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej: „Natchnienie i prawda Pisma Świętego””, Scriptura Sacra 21 (2017) 205–228. https://doi.org/10.25167/ScrS/4293.
DOI: https://doi.org/10.25167/ScrS/4293   Google Scholar

Kasiłowski, P., „Rozmowa Jezusa z Nikodemem (J 3,1-21)”, Studia Bobolanum 31/1 (2020) 115–138. https://doi.org/10.30439/2020.1.6.
DOI: https://doi.org/10.30439/2020.1.6   Google Scholar

Katechizm Kościoła katolickiego (Poznań 1994).
  Google Scholar

Keener, C.S., Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu (ed. K. Bardski – W. Chrostowski) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 32010).
  Google Scholar

Keener, C.S., Matthew (New Testament Commentary 1; Downers Grove, IL).
  Google Scholar

Kistemaker, S. – Hendriksen, W., New Testament commentary. Exposition of the Book of Revelation (New Testament commentary; Grand Rapids, MI 2001).
  Google Scholar

Klawek, A., „Etymologia imienia Maria”, De etymologia vocis Mariam – Maria 1–4/1 (1948) 176–184.
  Google Scholar

Kochel, J., Katecheza królestwa niebieskiego. Studium biblijno-katechetyczne Ewangelii Mateusza (Opolska Biblioteka Teologiczna 74; Opole 2005).
  Google Scholar

Kowalczyk, A., „Rodzaj literacki Ewangelii Mateusza”, Studia Theologica Varsaviensia 34/1 (1996) 115–153.
  Google Scholar

Kowalczyk, A., „Wpływ Heksateuchu na dobór perykop w częściach narracyjnych Ewangelii Mateusza”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 40.1 (1987): 26–39. https://doi.org/10.21906/rbl.1364.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1364   Google Scholar

Kubiś, A., Biblijny obraz św. Józefa (Rzeszów – Kolbuszowa 2022).
  Google Scholar

Kudasiewicz, J., „Królestwo Boże”, Nowy słownik teologii biblijnej (ed. H. Witczyk) (Lublin – Kielce 2017) 445–446.
  Google Scholar

Łach, J., „Bracia Jezusa”, Studia Theologica Varsaviensia 11/2 (1973) 257–264.
  Google Scholar

Łach, S., „Kim jest obiecany prorok w Pwt 18,15ns?”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 24/4–5 (1971) 188–192. https://doi.org/10.21906/rbl.3187.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.3187   Google Scholar

Langkammer, H., Komentarz do Ewangelii wg św. Mateusza i Ewangelii wg św. Marka (Komentarz teologiczno-pastoralny do Biblii Tysiąclecia. Nowy Testament 1/1; Poznań 2014).
  Google Scholar

Lenski, R.C.H., Interpretation of St. Matthew’s gospel (His Commentary on the New Testament; Minneapolis, MN 1961).
  Google Scholar

Leś, T., „Mądrość jako cel wychowania. Wybrane teorie, implikacje praktyczne, podstawowe problemy”, Kwartalnik Pedagogiczny 247/1 (2018) 48–68. https://doi.org/10.5604/01.3001.0011.8224.
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0011.8224   Google Scholar

Leske, A., „Ewangelia według św. Mateusza. Komentarz”, Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego: komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek (ed. W.R. Farmer et al.) (Warszawa 2000) 1140–1209.
  Google Scholar

Lipińska, M., „Wymiary zazdrości w perspektywie teologicznomoralnej”, Studia Redemptorystowskie 14 (2016) 333–355.
  Google Scholar

Lisica, J., „Wiara w Jezusa wyzwaniem do miłowania ojczyzny”, Studia Gdańskie 34 (2014) 145–155.
  Google Scholar

Luz, U., Das Evangelium nach Matthäus (Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament 2: Mt 8–17; Zürich – Braunschweig 1990).
  Google Scholar

Luz, U. – Koester, H., Matthew 8–20. A commentary (Hermeneia – a critical and historical commentary on the Bible; Minneapolis, MN 2001).
  Google Scholar

MacArthur, J., Matthew 24–28 (The MacArthur New Testament commentary; Chicago 1989).
  Google Scholar

Madeja-Bień, K. – Gamian-Wilk, M., „Wybrane skutki wykluczenia społecznego”, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja 20/4 (2017) 45–58.
  Google Scholar

Majewski, M., „Tajemnice biblijnych imion. Izrael” (2015) https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TB/wydawnictwom_izrael [accessed April 26, 2023].
  Google Scholar

Mielcarek, K., Jezus – ewangelizator ubogich (Łk 4,16-30). Studium z teologii św. Łukasza (Lublin 1994).
  Google Scholar

Mielcarek, K., „Problematyka literacko-historyczna Łk 4,16-30”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 35/1 (1988) 81–100.
  Google Scholar

Mikołajczak, M., „Mariologiczna interpretacja perykopy Jezus w Nazarecie (Mt 13,53-58)”, Analecta Cracoviensia 44 (2012) 171–177. https://doi.org/10.15633/acr.13.
DOI: https://doi.org/10.15633/acr.13   Google Scholar

Miller, C., „Kafarnaum”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 525.
  Google Scholar

Mitch, C. – Sri, E., Ewangelia według św. Mateusza (Katolicki Komentarz do Pisma Świętego; Poznań 2019).
  Google Scholar

Morris, L., The Gospel According to Matthew (A Pillar Commentary Series; Grand Rapids, MI 1992).
DOI: https://doi.org/10.5040/bci-000l   Google Scholar

Nakonieczny, R., „Katechetyczna interpretacja wybranych tytułów chrystologicznych”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 54/2 (2001) 134–142. https://doi.org/10.21906/rbl.3570.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.3570   Google Scholar

Napiórkowski, A., Maryja jest piękna. Zarys mariologii i maryjności (2016). http://dx.doi.org/10.15633/9788374385381.
DOI: https://doi.org/10.15633/9788374385381   Google Scholar

Nestle, E. et al. (ed.), Novum Testamentum Graece. Greek-English New Testament. Greek text Novum Testamentum Graece (Stuttgart 282013).
  Google Scholar

Newman, B.M. – Stine, P.C., A handbook on the Gospel of Matthew (United Bible Societies Handbook; New York 1992).
  Google Scholar

Neyrey, J., „Bracia”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 137.
  Google Scholar

Nocoń, A., „Św. Józef w apokryfach Nowego Testamentu (cz. 1: do narodzenia Jezusa w Betlejem)”, Vox Patrum 79 (2021) 299–320. https://doi.org/10.31743/vp.12716.
DOI: https://doi.org/10.31743/vp.12716   Google Scholar

Nolland, J., The Gospel of Matthew. A commentary on the Greek text (The New International Greek Testament Commentary; Grand Rapids, MI 2005).
  Google Scholar

Nolland, J., The Gospel of Matthew. A commentary on the Greek text (Grand Rapids, MI, Bletchley, UK).
  Google Scholar

Ohler, A., „Krew”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 579.
  Google Scholar

Ormanty, S., „Biblijna teologia skutków zbawczego czynu”, Poznańskie Studia Teologiczne 14 (2003) 7–20.
  Google Scholar

Orygenes, Komentarz do Ewangelii według Mateusza (ed. E. Stanula) (Źródła Myśli Teologicznej 10; Kraków 1998).
  Google Scholar

Overman, J., „Uczony w Prawie”, Słownik wiedzy biblijnej (ed. B.M. Metzger – M.D. Coogan) (Vocatio; Warszawa 1996) 785.
  Google Scholar

Paciorek, A., Ewangelia według świętego Mateusza. Cz. 1. Rozdziały 1–13. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament 1; Częstochowa 2005).
  Google Scholar

Pauritsch, K., „Prorok”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 1057–1062.
  Google Scholar

Pawłowski, Z., „Ojczyzna Jezusa. Ziemia i jej znaczenie w Ewangelii wg św. Marka”, Collectanea Theologica 74/2 (2004) 83–95.
  Google Scholar

Perkins, P., „Nazaret”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 811.
  Google Scholar

Pikor, W., „Proroctwo i prorocy”, Nowy słownik teologii biblijnej (ed. H. Witczyk) (Lublin – Kielce 2017) 730–743.
  Google Scholar

Piotrowski, M., Dlaczego ufam Kościołowi? Biblijny podręcznik obrony wiary (Kraków 2018).
  Google Scholar

Piwowar, A., Greka Nowego Testamentu. Gramatyka (Biblioteka „Verbum Vitae” 1; Kielce 2010).
  Google Scholar

Riches, J., „Faryzeusze”, Słownik wiedzy biblijnej (ed. B.M. Metzger – M.D. Coogan) (Warszawa 1996) 177–178.
  Google Scholar

Robertson, A.T., Commentary on the Gospel According to Matthew (2009).
  Google Scholar

Romaniuk, K., Co to jest źródło Q? (Warszawa 1983).
  Google Scholar

Rosik, M., Duszpasterski komentarz do Nowego Testamentu. Ewangelia wg św. Mateusza (Mt 14,1–28,20) (Tarnów 2010).
  Google Scholar

Rubinkiewicz, R. (ed.), Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich (Rozprawy i Studia Biblijne 4; Warszawa 1999).
  Google Scholar

Rusecki, M., „Wiarygodność posłannictwa Jezusa Chrystusa”, Sympozjum 1/8 (2001) 19–36.
  Google Scholar

Ryle, J.C., Matthew (The Crossway Classic Commentaries; 1993).
  Google Scholar

Sajewska, D., „Archeologia traumy aborcyjnej”, Didaskalia. Gazeta Teatralna 139–140 (2017) 13–20.
  Google Scholar

Saldarini, A., „Faryzeusze”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 298–300.
  Google Scholar

Saldarini, A., „Pisarz”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 940–941.
  Google Scholar

Saldarini, A., „Synagoga”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 1164–1165.
  Google Scholar

Schiffman, L., „Małżeństwo”, Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 21999) 698–699.
  Google Scholar

Siemieniewski, A., „Wielki Prorok nastał wśród nas”, Wrocławski Przegląd Teologiczny 8/1 (2000) 252–253.
  Google Scholar

Sieńkowski, M., „Niewiara w rozumieniu św. Tomasza z Akwinu”, Civitas et Lex 22/2 (2019) 79–89. https://doi.org/10.31648/cetl.3673.
DOI: https://doi.org/10.31648/cetl.3673   Google Scholar

Simonetti, M., Matthew 1–13 (Ancient Christian Commentary on Scripture 1A; Downers Grove, Ill 2001).
  Google Scholar

Skierkowski, M., „Cuda w działalności Jezusa i misji Kościoła. Wykład teologicznofundamentalny”, Studia Teologiczne 18 (2000) 89–107.
  Google Scholar

Slawik, J., Egzegeza Starego Testamentu. Wprowadzenie do metod egzegetycznych (Warszawa 2004).
  Google Scholar

Sloman, A. – Westcott, B.F. – Hort, F.J.A., The gospel according to St Matthew. Being the Greek text (London 1912).
  Google Scholar

Smithsonian Institution, „Codex Washingtonianus – Manuscript GA 032” https://manuscripts.csntm.org/manuscript/View/GA_032 [accessed July 18, 2020].
  Google Scholar

Sobór Watykański II, „Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis” (2018) https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/inne/deklaracja_wych_28101965 [accessed June 12, 2023].
  Google Scholar

Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes” (Wrocław 1985).
  Google Scholar

Sodano, A., „Nova et vetera – tradycja i nowoczesność w życiu Kościoła”, Wrocławski Przegląd Teologiczny 10/2 (2002) 103–110.
  Google Scholar

Spence-Jones, H.D.M., The pulpit commentary: St. Matthew. Vol. II (Logos Bible Software; Bellingham, WA 2004).
  Google Scholar

Spurgeon, C.H., Commentary on Matthew. The Gospel of the Kingdom (Edinburgh 2010).
  Google Scholar

Starowieyski, M. – Appel, W. (ed.), Ewangelie apokryficzne. Cz. 2, Św. Józef i św. Jan Chrzciciel, Męka i zmartwychwstanie Jezusa, Wniebowzięcie Maryi (Apokryfy Nowego Testamentu 1/1; Kraków 2003).
  Google Scholar

Stein, R., „Przypowieści”, Słownik wiedzy biblijnej (ed. B.M. Metzger – M.D. Coogan) (Warszawa 1996).
  Google Scholar

Stubhann, M., „Herodianie”, Nowy leksykon biblijny (ed. R. Egger-Wenzel – M. Ernst – F. Kogler) (Freiburg – Kielce 2011) 252–253.
  Google Scholar

Szamocki, G., „Tożsamość biblijnego Izraela a postawy tolerancyjne w świetle Starego Testamentu”, Studia Gdańskie 29 (2011) 63–77.
  Google Scholar

Szamocki, G., „«W Betanii, po drugiej stronie Jordanu» (J 1,28). Miejsce działalności Jana Chrzciciela”, Studia Gdańskie 15–16/2002–2003 (2003) 19–26.
  Google Scholar

Szkodoń, J., „Udział chrześcijan w potrójnej misji Jezusa Chrystusa według encykliki Redemptor hominis”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 32/6 (1979) 341–347. https://doi.org/10.21906/rbl.1395.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1395   Google Scholar

Szymanek, E., Wykład Pisma Świętego Nowego Testamentu (Poznań 1990).
  Google Scholar

Szymik, S., Współczesne modele egzegezy biblijnej (Lublin 2013).
  Google Scholar

Ternant, P., „Cud”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Léon-Dufour) (Poznań 21982) 162–170.
  Google Scholar

Tomaszewski, T., „Cud w Piśmie Świętym”, Rocznik Skrzatuski 5 (2017) 13–24.
  Google Scholar

Tomczak, R., „Funkcja wiary w cudach biblijnych”, Studia Paradyskie 25 (2015) 221–228.
  Google Scholar

Tomczak, R., „Nauczycielska działalność Jezusa Chrystusa”, Studia Paradyskie 3 (1993) 151–158.
  Google Scholar

Turner, D., „The Gospel of Matthew”, Cornerstone biblical commentary (ed. P.W. Comfort) (Carol Stream, Ill. 2005) 197.
  Google Scholar

Urban, A., „Królestwo Boże”, Praktyczny słownik biblijny. Opracowanie zbiorowe katolickich i protestanckich teologów (ed. A. Grabner-Haider) (Warszawa 1994) 583–584.
  Google Scholar

Utley, R.J., The first Christian primer. Matthew (Study Guide Commentary Series. New Testament 1; Marshall, TX 1998).
  Google Scholar

Van Segbroeck, F., „Jésus rejeté par sa patrie (Mt 13,54-58)”, Biblica 49/2 (1968) 167–198.
  Google Scholar

Watson, J.D., Słowo greckie na każdy dzień roku. Inspiracje z Nowego Testamentu (Warszawa 2017).
  Google Scholar

Weber, S. – Anders, M.E., Matthew (Holman New Testament commentary; Nashville, TN 2000).
  Google Scholar

Witczyk, H., „Jakub – syn Józefa, rodzony brat Jezusa?” (2002) https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TB/ossuarium_jakuba [accessed April 26, 2023].
  Google Scholar

Włodarczyk, S., „«Skąd zna On pisma, skoro się nie uczył?» (J 7,15)”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 55/3 (2002) 223–231. https://doi.org/10.21906/rbl.1750.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1750   Google Scholar

Wojciechowski, M., Synopsa czterech Ewangelii w nowym przekładzie polskim (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 1997).
  Google Scholar

Wronka, S., „Autorytet Jezusa w Ewangeliach”, Pomiędzy szacunkiem a odpowiedzialnością: rola autorytetu w rozwoju człowieka (ed. A. Chrapusta – I. Skoczeń – S. Wronka) (Kraków 2021) 11–29, https://doi.org/10.15633/9788363241117.01.
DOI: https://doi.org/10.15633/9788363241117.01   Google Scholar

Zahn, T., Forschungen zur Geschichte des neutestamentlichen Kanons und der altkirchlichen Literatur (Leipzig 1900).
  Google Scholar

Zarębina, M., „Terminologia rodzinna w Ewangelii według św. Mateusza”, Język Polski. Organ Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego 2 (2010) 82–90.
  Google Scholar

Żywica, Z., Ewangelia według świętego Mateusza, rozdziały 1–13. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Biblia Impulsy. Nowy Testament 1/1; Katowice 2019).
  Google Scholar