"Zielona rewolucja": demolowanie i rewitalizacja w kształtowaniu przestrzeni publicznej miast

Abstrakt

Punktem wyjścia do rozważań podjętych w niniejszej pracy jest nakreślenie istoty dysfunkcyjności terenów miejskich, które stanowiąc bariery rozwojowe o zróżnicowanym charakterze mogą wymagać podjęcia radykalnych procesów naprawczych. Dysfunkcyjność terenów miejskich może się przejawiać w postaci stanu dezintegracji przestrzeni miejskiej. W celu weryfikacji tej tezy dokonano analizy wybranych projektów rewitalizacji terenów miejskich, które uwzględniały demolowanie elementów dezintegrujących w mieście i wprowadzenie na ich miejsce terenów zieleni jako przestrzeni publicznej. Na podstawie przeprowadzonych studiów stwierdzono, że tereny zieleni są istotną strukturą (re)integrującą współczesne miasta. Najwyższą podatność na tego typu projekty radykalnej rewitalizacji wykazują tereny komunikacyjne.

Słowa kluczowe:

rewitalizacja, demolowanie, tereny dysfunkcyjne, zielona przestrzeń publiczna, dezintegracja i integracja miasta, zrównoważony rozwój

Aiello A., Ardone R., Scopelliti M., 2010, Neighbourhood planning improvement: Physical attributes, cognitive and affective evaluation and activities in two neighbourhoods in Rome, “Evaluation and Program Planning” 33(3), s. 264–275.
  Google Scholar

Bassett K., Griffiths R., Smith I., 2002, Testing governance: Partnership, planning and conflict in waterfront regeneration, “Urban Studies”, 39(10), s. 1757–1775.
  Google Scholar

Bauman Z., 2000, Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, PIW, Warszawa.
  Google Scholar

Bernat S., 2010, Doliny rzeczne i ich percepcja, [w:] Krajobrazy kulturowe dolin rzecznych. Potencjał i wykorzystanie, red. J. Plit, U. Myga-Piątek, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec. Prace Komisji Krajobrazu nr 13, s. 167–178.
  Google Scholar

Czochański J., 2010, Zachowanie i kształtowanie terenów zielonych na obszarach wielkich miast jako stymulantów rozwoju i jakości życia, [w:] Problemy kształtowania przestrzeni publicznej, red. P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek, Urbanista, Gdańsk. Miasto – Metropolia – Region, s. 128–147.
  Google Scholar

Czyżewska A., 2009, Program waterfront – wyzwania dla rewitalizacji, [w:] Woda w krajobrazie miasta, t. 1, red. A. Januchta-Szostak, Wydawnictwo Politechniki Poznańkiej, Poznań, s. 11–26.
  Google Scholar

De Vries L., Kotze N., 2016, The revitalization of parks and open spaces in downtown Johannesburg, “Urbani izziv” 17(1), s. 123–131.
  Google Scholar

Domański B., 2000, Tereny poprzemysłowe w miastach polskich – kierunki i bariery przekształceń, [w:] Miasto postsocjalistyczne organizacja przestrzeni i jej przemiany. XIII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 139–143.
  Google Scholar

Dymnicka M., 2008, Fragmentaryzacja przestrzeni publicznej – próby rekompozycji, „Studia Regionalne i Lokalne”, 33(3), s. 33–52.
  Google Scholar

Franta A., 2004, Reżyseria przestrzeni. O doskonaleniu przestrzeni publicznej miasta, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
  Google Scholar

Gasidło K., 1998, Problemy przekształceń terenów poprzemysłowych, Wydawnictwo Politechniki Ślą-skiej, Gliwice.
  Google Scholar

Gehl J., 2009, Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, RAM, Kraków.
  Google Scholar

Giedych R., 2005, Problemy z identyfikacji systemów terenów rekreacyjnych na przykładzie terenów zieleni Warszawy, „Problemy Ekologii Krajobrazu” 11, s. 277–283.
  Google Scholar

Gibson Ch., 2003, Cultures at work: why “culture” matters in research on the “cultural” industries, “Social & Cultural Geography” 4(2), s. 201–215.
  Google Scholar

Graczyk R., 2009, Wpływ zbiorników wodnych na koncepcje zagospodarowania miast, [w:] Woda w krajobrazie miasta, t. 1, red. A. Januchta-Szostak, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań, s. 39–48.
  Google Scholar

Harvey D., 1989, From managerialism to entrepreneurialism: The transformation in urban governance in late capitalism, “Geografiska Annaler B. Human Geography” 71(1), s. 3–17.
  Google Scholar

Harvey D., 1990, Between space and time: Reflections on the geographical imagination, “Annals of the Association of American Geographers” 80(3), s. 418–434.
  Google Scholar

Harvey D., 2005, Consciousness and the urban experience. Studies in the history and theory of capitalist urbanization, Blackwell, Oxford.
  Google Scholar

Jałowiecki B., Szczepański M.S., 2010, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa.
  Google Scholar

Jędraszko A., 2003, Problemy polskiej przestrzeni w okresie transformacji, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
  Google Scholar

Kaczmarek S., 2001, Rewitalizacja terenów poprzemysłowych. Nowy wymiar w rozwoju miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Kaczmarek S., 2005, The space of exchange: Revitalisation of post-industrial areas in modern cities, [w:] Cities in global perspective: Diversity and transition, ed. Y. Murayama, G. Du, Rikkyo University, IGU Urban Commission, Tokyo, s. 270–278.
  Google Scholar

Kaczmarek S., 2010a, Proces rewitalizacji terenów poprzemysłowych a organizacja przestrzeni miejskiej Łodzi, [w:] Rewitalizacja terenów poprzemysłowych Łodzi, red. T. Markowski, S. Kaczmarek, J. Olenderek, KPZK PAN, Warszawa. Biuletyn KPZK PAN, t. 132, s. 7–18.
  Google Scholar

Kaczmarek S., 2010b, Rewitalizacja i krajobraz miejski. Kwestia społecznej odpowiedzialności, „Studia Miejskie” t. 1, s. 283–290.
  Google Scholar

Karta Przestrzeni Publicznej, 2009.
  Google Scholar

Kazimierczak J., 2014a, Wpływ rewitalizacji terenów poprzemysłowych na organizację przestrzeni centralnej w Manchesterze, Lyonie i Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Kazimierczak J., 2014b, Kształtowanie przestrzeni publicznej miasta w kontekście rewitalizacji terenów poprzemysłowych w Manchesterze, Lyonie i Łodzi, „Studia Miejskie” t. 16, s. 115–128.
  Google Scholar

Klassen L.H., 1988, Economical thought and practice, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Kochanowska D., 2002, Śródmiejskie przestrzenie publiczne – współczesne przekształcenia, [w:] Przestrzeń publiczna miasta postindustrialnego, red. M. Kochanowski, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk, s. 26–54.
  Google Scholar

Kochanowska D., 2010, Przestrzeń publiczna – kluczowy element miasta współczesnego – zintegrowana czy podzielona?, [w:] Problemy kształtowania przestrzeni publicznej, red. P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek, Urbanista, Gdańsk. Miasto – Metropolia – Region, s. 21–35.
  Google Scholar

Koter M., 1994, Od fizjonomii do morfogenezy i morfologii porównawczej. Podstawowe zagadnienia teoretyczne morfologii miast, [w:] Zagadnienia geografii historycznej osadnictwa w Polsce. Materiały konferencyjne, red. M. Koter, J. Tkocz, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Uniwersytet Łódzki, Toruń–Łódź, s. 23–32.
  Google Scholar

Kothencz G., Blaschke T., 2017, Urban parks: Visitors’ perceptions versus spatial indicators, “Land Use Policy” 64, s. 233–244.
  Google Scholar

Kulesza M., 2011, Zagadnienia morfogenezy i rozplanowania miast średniowiecznych w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Leśniewska K., Drzewiecki P., 2011, Problemy zagospodarowania i kształtowania przestrzeni publicznej na obszarze Lasu Łagiewnickiego w Łodzi, [w:] Przestrzeń publiczna miast. XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 81–96.
  Google Scholar

Liszewski S., 2006, Nowe przestrzenie w miastach (na obszarach zurbanizowanych), [w:] Nowe przestrzenie w mieście ich organizacja i funkcje. XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 35–48.
  Google Scholar

Liszewski S., Maik W., 2000, Osadnictwo, Kurpisz, Poznań.
  Google Scholar

Lorens P., 2005, Wstępna typologia obszarów zdegradowanych o funkcjach i potencjale metropolitalnym, [w:] Transformacja zdegradowanych struktur przestrzennych metropolii polskich, red. T. Parteka, KPZK PAN, Warszawa, s. 57–74.
  Google Scholar

Lorens P., 2010, Rewitalizacja miast: planowanie i realizacja, Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
  Google Scholar

Lynch K., 1960, The image of the city, The Technology Press & Harvard University Press, Cambridge.
  Google Scholar

Maik W., 2011, Przestrzeń publiczna w mieście: pojęcie, ujęcia badawcze, funkcje i ewolucja zjawiska, [w:] Przestrzeń publiczna miast. XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 9–14.
  Google Scholar

Majer A., 2010, Socjologia i przestrzeń miejska, PWN, Warszawa.
  Google Scholar

Malisz B., 1981, Zarys teorii kształtowania układów osadniczych, Arkady, Warszawa.
  Google Scholar

Meerow S., Newell J.P., Stults M., 2016, Defning urban resilience: A review, “Landscape and Urban Planning” 147, s. 38–49.
  Google Scholar

Mierzejewska L., 2001, Tereny zielone w strukturze przestrzennej Poznania, Wydawnictwo PTPN, Poznań.
  Google Scholar

Mierzejewska L., 2008, Smart growth jako model rozwoju miasta, [w:] Współczesne kierunki i wymiary procesów urbanizacji, red. J. Słodczyk, M. Śmigielska, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 49–64.
  Google Scholar

Mierzejewska L., 2011, Zieleń miejska jako przestrzeń publiczna, [w:] Przestrzen publiczna miast. XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 15–26.
  Google Scholar

Mironowicz I., Ossowicz T., 2005, Metodologia badania degradacji obszarów o funkcjach metropolitalnych, [w:] Transformacja zdegradowanych struktur przestrzennych metropolii polskich, red. T. Parteka, KPZK PAN, Warszawa, s. 36–56.
  Google Scholar

Mumford L., 1961, The city in the history. Its origins, its transformations, and its prospects, Harcourt, Brace & World, New York.
  Google Scholar

Niemirski W., 1973, Kształtowanie terenów zieleni, Arkady, Warszawa.
  Google Scholar

Nowa Karta Ateńska, 2003, Wizja miast XXI w. Europejska Rada Urbanistów, Alinea, Florencja–Lizbona.
  Google Scholar

Parysek J., 2013, Zrównoważony rozwój miast w kontekście współczesnej polskiej urbanizacji: aspekty przestrzenne, „Studia Miejskie” t. 9, s. 9–24.
  Google Scholar

Przewoźniak M., 1989, Konflikty miasto – środowisko przyrodnicze, „Przegląd Geograficzny” t. 61, z. 1–2, s. 51–62.
  Google Scholar

Przewoźniak M., 2002, Kształtowanie środowiska przyrodniczego miast, przykłady z regionu gdańskiego, Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
  Google Scholar

Przywojska J., 2016, Rewitalizacja miast. Aspekt społeczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Ptaszycka A., 1950, Przestrzenie zielone w miastach, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza. Oddział w Poznaniu, Poznań.
  Google Scholar

Rewitalizacja a rozwój funkcji metropolitalnych miasta Łodzi, 2007, red. T. Markowski, D. Stawasz, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Rewitalizacja miast polskich – diagnoza, 2010, red. Z. Ziobrowski, W. Jarczewski, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie, Kraków.
  Google Scholar

Rewitalizacja miast w Polsce: pierwsze doœwiadczenia, 2007, red. R. Lorens, Urbanista, Warszawa.
  Google Scholar

Rewitalizacja terenów poprzemysłowych Łodzi, 2010, red. T. Markowski, S. Kaczmarek, J. Olenderek, KPZK PAN, Warszawa. Biuletyn KPZK PAN t. 132.
  Google Scholar

Robinson J., 2006, Ordinary cities: Between modernity and development, Routledge, London.
  Google Scholar

Sepe M., 2007, Metoda „Wrażliwej Pomocy” jako sposób ustalania nowej tożsamości miejsc oraz rola dziedzictwa kulturowego w procesie rewitalizacji obszarów poprzemysłowych, [w:] Rewitalizacja – nośnik tożsamości i rozwoju obszarów metropolitalnych, Monografia pokonferencyjna PRO-REVITA Łódź 2006, red. B.M. Walczak, Biblioteka i Instytut Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej, Łódź, s. 253–273.
  Google Scholar

Schelte J., 1999, Reumlich-struktureller Wandel in Innenstaedten. Moderne Entwicklaungsansaetze fuer ehmalinge Gewebe- und Verkehrsflaechen, IRPUD, Dortmund.
  Google Scholar

Sierecka-Nowakowska B., 2011, Transformacja przestrzenna Łodzi poprzemysłowej w procesie metropolizacji, KPZK PAN, Warszawa. Biuletyn KPZK PAN t. 139.
  Google Scholar

Sikora D., Turała M., 2005, Rewitalizacja jako instrument determinujący funkcje przestrzeni publicznej w miastach po-przemysłowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Słodczyk J., 2012, Historia planowania i budowy miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
  Google Scholar

Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl (dostęp 25 lutego 2017).
  Google Scholar

Sobczyński M., Wosiak A., 2002, Ugory miejskie, tereny zielone oraz inwestycje z ostatniej dekady XX w. w strukturze użytkowania ziemi dzielnicy pomocniczej Katedralna w śródmieściu Łodzi, [w:] Współczesne formy osadnictwa miejskiego i ich przemiany. XV Konwesatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, s. 79–90.
  Google Scholar

Społeczne i krajobrazowe walory wody w środowisku, 2011, red. A. Januchta-Szostak, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.
  Google Scholar

Stratton M., 2000, Industrial buildings. Conservation and regeneration, E&FN SPON, London.
  Google Scholar

Sutkowska E., 2006, Współczesny kształt i znaczenie zieleni miejskiej jako zielonej przestrzeni publicznej w strukturze miasta – przestrzeń dla kreacji, „Teka Komisji, Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych OL PAN”, s. 184–192.
  Google Scholar

Wallis A., 1979, Informacja i gwar: o miejskim centrum, PIW, Warszawa.
  Google Scholar

Wańkowicz W., 2010, Planowanie przestrzeni o wysokich walorach krajobrazowych. Problemy ekonomiczne, „Krajobraz a Turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” 14, s. 352–359.
  Google Scholar

Wojnarowska A., 2011, Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich. Zagadnienia teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  Google Scholar

Wolch J.R., Byrne J., Newell J.P., 2014, Urban green space, public health, and environmental justice: The challenge of making cities ‘just green enough’, “Landscape and Urban Planning” 125, s. 234–244.
  Google Scholar

Wybrane zagadnienia rewitalizacji miast, 2009, red. P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek, Urbanista, Gdańsk. Miasto – Metropolia – Region.
  Google Scholar

Ziobrowski Z., Domański B., 2010, Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju. Podsumowanie projektu, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie, Kraków.
  Google Scholar

Żurowska M., 2010, Reintegracja miasta Covilha poprzez tworzenie sieci przestrzeni publicznych, [w:] Problemy kształtowania przestrzeni publicznej, red. P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek, Urbanista, Gdańsk. Miasto – Metropolia – Region, s. 274–278.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2020-11-08

Cited By / Share

Kazimierczak, J. (2020). "Zielona rewolucja": demolowanie i rewitalizacja w kształtowaniu przestrzeni publicznej miast. Studia Miejskie, 28, 21–41. https://doi.org/10.25167/sm2017.028.02

Autorzy

Jarosław Kazimierczak 
https://orcid.org/0000-0001-5547-7269

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.


Licencja

Prawa autorskie (c) 2020 Studia Miejskie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.