PROPOZYCJA ZASAD I INSTRUMENTÓW POLITYKI MIESZKANIOWEJ JAKO NARZĘDZIA KOREKTY UŁOMNYCH MECHANIZMÓW RYNKOWYCH
Tomasz Piotr Zaborowski
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiegohttps://orcid.org/0000-0001-9656-5169
Abstrakt
Artykuł zawiera propozycję wybranych zasad i instrumentów wdrożeniowych polityki mieszkaniowej, traktowanej jako element zintegrowanej polityki przestrzennej. Na podstawie teorii ekonomii rozważono specyficzne cechy podmiotowe i przedmiotowe rynku mieszkaniowego, które mogą powodować zaburzenie jego działania. W tym celu przeanalizowano poszczególne składowe złożonego dobra ekonomicznego, jakim jest środowisko mieszkaniowe. Zidentyfikowanie ułomności rynku mieszkaniowego stanowiło podstawę do nakreślenia głównych problemów mieszkalnictwa w Polsce. Na podstawie przykładów dobrej praktyki instytucjonalnej z Hiszpanii i Niemiec zaproponowano wybrane zasady i instrumenty polskiej polityki mieszkaniowej, będące odpowiedziami na zidentyfikowane ułomności rynku oraz problemy polskiego mieszkalnictwa. Artykuł wieńczy dyskusja perspektyw wdrożenia zaproponowanych zasad i instrumentów w polskim systemie prawnym. Podstawowym wnioskiem płynącym z badań jest potrzeba usprawnienia mechanizmów poboru renty planistycznej powiązanej z działaniami urbanizacyjnymi (public value capturing)
Słowa kluczowe:
polityka mieszkaniowa, mieszkalnictwo, błędy rynku, dobra publiczne, koszty transakcyjneBibliografia
Antczak-Stępniak, Agata, Grodzicka-Kowalczyk, Małgorzata, Sobczak, Michał, Załęczna Magdalena i Konrad Żelazowski. 2021. Rynek nieruchomości mieszkaniowych – współczesne aspekty przestrzenne, prawne i finansowe. Łódź – Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-423-0
Google Scholar
Batina, Raymond, G. i Toshihiro Ihoti. 2005. Public Goods. Theories and Evidence. Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag.
Google Scholar
Bator, Francis, M. 1958. The anatomy of market failure. Quarterly Journal of Economics, 72, 351-379.
DOI: https://doi.org/10.2307/1882231
Google Scholar
BauGB. Baugesetzbuch in der Fassung der Bekanntmachung vom 3. November 2017 (BGBl. I S. 3634), das zuletzt durch Artikel 9 des Gesetzes vom 10. September 2021 (BGBl. I S. 4147) geändert worden ist.
Google Scholar
BauSparkG. Gesetz über Bausparkassen in der Fassung der Bekanntmachung vom 15. Februar 1991 (BGBl. I S. 454), das zuletzt durch Artikel 11 des Gesetzes vom 25. März 2019 (BGBl. I S. 357) geändert worden ist.
Google Scholar
Berry, Mike. 2014. Neoliberalism and the City: Or the Failure of Market Fundamentalism. Housing, Theory and Society, 31, 1, 1–18.
DOI: https://doi.org/10.1080/14036096.2013.839365
Google Scholar
Blaug, Mark. 1994. Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Bryx, Marek. 2001. Finansowanie inwestycji mieszkaniowych. Warszawa: Poltext.
Google Scholar
Bryx, Marek i Aleksandra Jadach-Sepioło (red.). 2009. Rewitalizacja miast w Niemczech. Kraków: IRM.
Google Scholar
Cesarski, Maciej. 2017. Zasób mieszkań i jego wymiar publiczny w roli infrastruktury trwałego rozwoju. Studia KPZK, 178.
Google Scholar
Cheshire, Paul, C. 2013. Land market regulation: market versus policy failures. Journal of Property Research, 30, 3, 170–188.
DOI: https://doi.org/10.1080/09599916.2013.791339
Google Scholar
Chmielewski, Jan, Maciej. 2001. Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
Google Scholar
Coase, Ronald. 1960. The problem of social cost. Journal of Law and Economics, 1, 3, 1-44.
DOI: https://doi.org/10.1086/466560
Google Scholar
Dewilde, Caroline, Decker (de), Pascal. 2016. Changing inequalities in housing outcomes across Western Europe. Housing, Theory and Society, 33, 2, 121–161.
DOI: https://doi.org/10.1080/14036096.2015.1109545
Google Scholar
Domański, Ryszard. 2002. Gospodarka przestrzenna. Warszawa: PWN.
Google Scholar
EEA 2006. Urban sprawl in Europe. The ignored challenge. European Environment Agency Report, 10.
Google Scholar
EEA 2010. Land in Europe: prices, taxes and use patterns. European Environment Agency Report, 4.
Google Scholar
Fernández, Gerardo, Roger. 2002. Ejecución de los planes de urbanismo y contratación administrativa. Documentación Administrativa, 45, 257–287.
Google Scholar
Foldvary, Fred, E. 2005. Geo-Rent: A Plea to Public Economists. Econ Journal Watch, 2, 1, 106–132.
Google Scholar
Foldvary, Fred, E. 2008. The marginalists who confronted land, American Journal of Economics and Sociology, 67, 89–117.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1536-7150.2007.00561.x
Google Scholar
Friedman, Milton i Rose Friedman 1997. Tyrania status quo. Sosnowiec: Panta.
Google Scholar
Garrod, Guy i Martin Whitby 2005. Strategic countryside management. Oxford: Elsevier.
DOI: https://doi.org/10.1016/B978-008043889-4/50017-8
Google Scholar
Globalpropertyguide 2017. http://www.globalpropertyguide.com/Europe/price-gdp-per-cap. Dostęp: 14.04.2017.
Google Scholar
Greiving, Stefan. 2005. Ergänzende Instrumente zur Bauleitplanung. W: Handwörterbuch der Raumordnung. Hannover: Verlag der ARL.
Google Scholar
Grodzicki, Maciej. 2015. Dlaczego grupom udaje się podejmować działania? Przedstawienie teorii działań zbiorowych Elinor Ostrom. Ekonomia Społeczna, 1, 66–78.
DOI: https://doi.org/10.15678/ES.2015.1.05
Google Scholar
Griffin, Ronald, C. 1991. The welfare analytics of transaction costs, externalities, and institutional choice. American Journal of Agricultural Economics, 73, 3.
DOI: https://doi.org/10.2307/1242813
Google Scholar
GrStG. Grundsteuergesetz vom 7. August 1973 (BGBl. I S. 965), das zuletzt durch Artikel 3 des Gesetzes vom 16. Juli 2021 (BGBl. I S. 2931) geändert worden ist.
Google Scholar
Gutry-Korycka, Małgorzata (red.). 2005. Urban sprawl in Warsaw agglomeration: Case study. Warszawa: UW.
Google Scholar
Harvey, Jack i Ernie Jowsey. 2004. Urban Land Economics. New York: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-137-10336-9
Google Scholar
Izdebski, Hubert, Nelicki, Aleksander i Igor Zachariasz. 2007. Zagospodarowanie przestrzenne – polskie prawo na tle standardów demokratycznego państwa prawnego. Warszawa: Ernst&Young.
Google Scholar
Jakubowski, Maciej. 2005. Dobra publiczne i dobra wspólne. W: Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej, red. Jerzy Wilkin, 159-183. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Jakubowski, Rafał, Maciej. 2010. Wpływ transformacji ustrojowej na rynek nieruchomości mieszkaniowych w Polsce. Analiza z perspektywy wybranych modeli mikroekonomicznych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Google Scholar
Kam (de) George, Needham, Barrie, Buitelaar, Edwin. 2014. The embeddedness of inclusionary housing in planning and housing systems: insights from an international comparison. Journal of Housing and the Built Environment, 29, 389–402.
DOI: https://doi.org/10.1007/s10901-013-9354-5
Google Scholar
Kowalewski, Adam, Mordasewicz, Jeremi, Osiatyński, Jerzy, Regulski, Jerzy, Stępień, Jerzy i Przemysław Śleszyński. 2014. Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce – wybrane fragmenty raportu. Samorząd Terytorialny, 4, 5-21.
Google Scholar
KUB, projekt Kodeksu urbanistyczno-budowlanego z dnia 30 września 2016 r.
Google Scholar
Lai, Lawrence, W. C. 2011. The Ideas of Ronald H. Coase. Market failure and planning by contract for su stainable development. New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203830178
Google Scholar
Lai, Lawrence, W. C. i Kwong, W. Cbbbbhau. 2019. A reinterpretation of Coase’s land monopoly model:
Google Scholar
Locational specificity and the betterment potential of land as de jure and de facto property. Progress in Planning, 131, 1–15.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.progress.2018.01.002
Google Scholar
LRActUrb. Ley 6/1994, de 15 de noviembre, de la Generalitat Valenciana, Reguladora de la Actividad Ur banística (DOGV núm. 2394 de 24.11.1994).
Google Scholar
LOTUP. Ley 5/2014, de 25 de julio, de Ordenación del Territorio, Urbanismo y Paisaje, de la Comunitat
Google Scholar
Valenciana (DOGV núm. 7329, de 31.07.2014).
Google Scholar
LRHacLoc. Real Decreto Legislativo 2/2004, de 5 de marzo, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley Reguladora de las Haciendas Locales.
Google Scholar
LSueloRU. Real Decreto Legislativo 7/2015, de 30 de octubre, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley de Suelo y Rehabilitación Urbana (BOE-A-2015-11723).
Google Scholar
Lux, Martin. 2003. Public Housing Policies: Economic and Social Pespectives. Local government and Housing. W: Housing Policy: An End or a New Beginning? red. Martin Lux, 5-43. Budapest: Open Society Institute.
Google Scholar
Malisz, Bolesław. 1981. Zarys teorii kształtowania układów osadniczych. Warszawa: Arkady.
Google Scholar
Miłaszewski, R. i Ryszard Uchman. 1984. Czynniki kształtujące standard mieszkaniowy. W: Materiały do studiowania ekonomiki budownictwa, cz. VI. Warszawa: SGPiS.
Google Scholar
MR. 2020. Ministerstwo Rozwoju. Stan mieszkalnictwa w Polsce. Raport. Marzec 2020.
Google Scholar
Muñoz Gielen, Demetrio. 2014. Urban Governance, Property Rights, Land Readjustment and Public Value Capturing. European Urban & Regional Studies, 1, 21, 60-78.
DOI: https://doi.org/10.1177/0969776412440543
Google Scholar
Muñoz Gielen, Demetrio, Korthals Altes, Willem, K. 2007. Lessons from Valencia. Separating infrastructure
Google Scholar
provision from land ownership. TPR, 1, 78.
Google Scholar
Musgrave, Richard. 1939. The voluntary exchange theory of public economy. Quarterly Journal of Economics, 53, 213–237.
DOI: https://doi.org/10.2307/1882886
Google Scholar
Muth, Richard, F. i Allen, C. Goodman. 1989. The Economics of Housing. Chur: Harwood Academic Publishers.
Google Scholar
Niewiadomski, Zygmunt (red.). 2009. Prawna regulacja procesu inwestycyjno-budowlanego. Uwarunkowania. Bariery. Perspektywy. Warszawa: Lexis Nexis.
Google Scholar
Olson, Marcur. 2012 (1971). Logika działania zbiorowego. Dobra publiczne i teoria grup. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Ossowicz, Tomasz. 2019. Urbanistyka operacyjna. Zarys teorii. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki
Google Scholar
Wrocławskiej.
Google Scholar
Palmisano, Joseph. M. (red.). 2000. World of Sociology. Farmington Hills: Thomson Gale.
Google Scholar
PB, ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333, ze zm.).
Google Scholar
Perloff, Jeffrey, M. 1999, Microeconomics. Reading: Addison-Wesley.
Google Scholar
Pigou, Arthur. 1932. The economics of welfare. 4th ed. London: Macmillan.
Google Scholar
Poundstone, William. 1993. Prisoner’s Dilemma. New York: Anchor.
Google Scholar
Richter, Rudolf. 2005. The New Institutional Economics: Its Start, its Meaning, its Prospects. European
DOI: https://doi.org/10.1017/S1566752905001618
Google Scholar
Business Organization Law Review, 6, 161–200.
Google Scholar
Salamon, Małgorzata i Alina Muzioł-Węcławowicz (red.). 2015. Mieszkalnictwo w Polsce. Analiza wybranych obszarów polityki mieszkaniowej. Warszawa: Habitat for Humanity Poland.
Google Scholar
Samuelson, Paul, A. i William, D. Nordhaus. 1999. Ekonomia 2. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Szpunar, Piotr (red.). 2015. Raport o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w 2014 r. Warszawa: Departament Stabilności Finansowej.
Google Scholar
Uchman, Ryszard i Jerzy Adamski. 2003. How to Meet the Market Rules and Social Goals for Housing? Local Government and Hosing in Poland. W: Housing Policy: An End or a New Beginning?, red. Martin Lux, 121-169. Budapest: Open Society Institute.
Google Scholar
Ustawa z dnia 16 grudnia 2020 r. o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości (Dz. U. 2021, poz. 223)
Google Scholar
Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz
Google Scholar
inwestycji towarzyszących (t.j. Dz. U. 2021, poz. 1538, ze zm.).
Google Scholar
Zaborowski, Tomasz. 2014. Suburbanization in the light of sustainable spatial development principles. W: Suburbanization Versus Peripheral Sustainability of Rural-Urban Areas Fringes, red. Mirosława Czerny, Guadalupe Hoyos Castillo, 1-38. New York: Nova Science Publishers.
Google Scholar
Zaborowski, Tomasz. 2017a. Polityka mieszkaniowa a polityka przestrzenna. W: Mieszkalnictwo w Polsce. Dobre praktyki, red. Barbara Audycka, Magdalena Ruszkowska-Cieślak, 118-141. Warszawa: Habitat for Humanity Poland.
Google Scholar
Zaborowski, Tomasz. 2017b. Polityka przestrzenna kształtowania koncentracji osadnictwa Anglii i Niemiec. Cele i instrumentarium planistyczne. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323526896
Google Scholar
Zaniewska, Hanka. i in. 2013. Informacje o mieszkalnictwie. Wyniki monitoringu za 2012 r. Kraków: IRM.
Google Scholar
Zipf, George. K. 1966. Human Behaviour and the Principle of Least Effort. Hafner Publishing
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Studia Miejskie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Tomasz Piotr Zaborowski, PRZESZACOWANIE POWIERZCHNI TERENÓW OSADNICZYCH W STUDIACH UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMIN W ŚWIETLE ZMIAN USTAWOWYCH Z 2015 ROKU. PRZYPADEK RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO , Studia Miejskie: Tom 42 (2021)