Jan Orzelski (1551–1617) – a parliamentarian and a chronicler
Włodzimierz Kaczorowski
Katedra Historii Państwa i Prawa oraz Doktryn Polityczno-Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Opolskihttps://orcid.org/0000-0001-5784-9716
Abstract
Jan Orzelski was actively involved in the political life of the Republic of the Nobles as a member of a regional assembly, a deputy and next a senator. He recorded the history of his family in the work entitled Annales domus Orzelsciae. It was edited by Adam Tytus Działyński on the basis of a manuscript stored in the Kórnik Library together with a family diary Kopia pobożnej pamięci imci Elżbiety Orzelskiej. Annales… consists of two parts: a comprehensive introduction and a chronicle containing annual entries regarding the most important events in Jan Orzelski’s family in the years 1589–1611 (that period being extended to 1618 by adding the diary Kopia pobożnej pamięci…). Much focus in the first part of the Annales... was placed on Stefan Batory’s military campaigns to conquer Polotsk (1579), Velikiye Luki (1580) and Pskov (1581), in which Jan Orzelski took part as a cavalry captain. The author’s intention, however, was not to describe those military campaigns in detail but to present “only some memorable issues”. The Annales... depicts, first of all, the origins of the “family from Orle”, the history and the characteristics of the family members in the male line. The author included his biography as well.
Keywords:
parliamentarian, deputy, senator, republic of the noblesReferences
Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego, t. 1: 1572–1632, cz. 2: 1616–1632, wyd. W. Dworzaczek, Poznań 1962.
Google Scholar
Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, vol. 3, ed. A. Chmiel, Cracoviae 1904.
Google Scholar
Annales domus Orzelsciae per Joannem Orzelski, castellanum rogoznensem, capitaneum costensem, conscripti Anno Domini MDCXI, wyd. A.T. Działyński, Posnaniae 1854.
Google Scholar
Bezkrólewia ksiąg ośmioro, czyli dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta roku 1572 aż do roku 1576, skreślone przez Świętosława z Borzejowic Orzelskiego, starostę radziejowskiego, przeł. z rękopisów […], życiorysem i przypisami uzupełnił W. Spasowicz, Tom wstępny, zawierający życiorys Orzelskiego, mowy jego i pisma w sprawach publicznych, Petersburg 1858.
Google Scholar
Kopia pobożnej pamięci imci Elżbiety Orzelskiej, Poznań 1886.
Google Scholar
Roczniki domu Orzelskich przez Jana Orzelskiego, kasztelana rogozińskiego, starostę kosteńskiego, spisane R.P. 1611, przeł. S. Budziński, [w:] Zbiór pamiętników do dziejów polskich, t. 4, wyd. W.S. Brśl-Plater, Warszawa 1859.
Google Scholar
Teki Dworzaczka, wersja internetowa na stronie: http://teki.bkpan.poznan.pl/index_monografie.html; Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk, Monografie, Orzelscy h. Drya i Tab. 1, mps BK 13837.
Google Scholar
Abdank Piotrowski T., „Annales domus Orzelsciae”, „Przegląd Bydgoski” 1938, t. 6, z. 2.
Google Scholar
Barycz H., Orzelski Świętosław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław–Warszawa 1979.
Google Scholar
Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440–1600), Kraków 1938.
Google Scholar
Bauer M., Rosja i Rosjanie w pamiętnikarstwie polskim od końca XVI do połowy XVII wieku – przegląd tekstów źródłowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2014, t. 25, nr 3.
Google Scholar
Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 1: Polska zachodnia i północna, Warszawa 2004.
Google Scholar
Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wrocław 1984.
Google Scholar
Chłapowski K., Sierakowski Jan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 37, Warszawa–Kraków 1996.
Google Scholar
Chłapowski K., Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2017.
Google Scholar
Chorążyczewski W., Sokołowski Jarosław Wojciech, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 40, Warszawa–Kraków 2000.
Google Scholar
Cieński A., Pamiętnikarstwo polskie XVIII wieku, Wrocław 1981.
Google Scholar
Ferenc M., Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie, Oświęcim 2014.
Google Scholar
Heidenstein R., Pamiętniki wojny moskiewskiej w 6 księgach, oprac. i wyd. J. Byliński, W. Kaczorowski, Opole 2017.
Google Scholar
Janicka D., Polska myśl prawnokarna XIX–XX wieku. Autorzy i ich dzieła. Od szkoły klasycznej do socjologicznej, z posłowiem J. Lachowskiego, Toruń 2017.
Google Scholar
Jarzembowski M., Zabytek w Runowie Krajeńskim, „Przewodnik Katolicki” [diecezja bydgoska] 2011, nr 31, https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2011/Przewodnik-Katolicki-31-2011/Diecezja-Bydgoska/ Zabytek-w-Runowie-Krajenskim (dostęp: 28.02.2018).
Google Scholar
Kaczorowski W., Senatorowie Rzeczypospolitej uczestniczący w sejmach z lat 1587–1632, Opole 1993.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 5: Dawne województwo poznańskie, red. T. Ruszczyńska, A. Sławska, z. 10: Dawny powiat kościański, oprac. T. Ruszczyńska, A. Sławska, wstępną inwentaryzację przeprowadzili P. Skubiszewski, E. Struszyńska, Warszawa 1980.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 11: Województwo bydgoskie, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, z. 13: Powiat sępoleński, inwentaryzację przeprowadzili T. Chrzanowski, T. Żurkowska, Warszawa 1970.
Google Scholar
Kersten A., Koniecpolski Zygmunt Stefan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 13, Wrocław–Warszawa 1968.
Google Scholar
Kicińska U., Wzorzec szlachcianki w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku, Warszawa 2013.
Google Scholar
Kuntze E., Przedmowa, [w:] Świętosława Orzelskiego Bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572–1576, wyd. E. Kuntze, Kraków 1917.
Google Scholar
Lewandowska-Malec I., Sejm koronny Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jego dorobek ustawodawczy (1587–1632), Kraków 2009.
Google Scholar
Łbik L., Runowo Krajeńskie, [w:] Szlakiem rezydencji wiejskich. Dwory i pałace, red. A. Wysocka, L. Łbik, Bydgoszcz 2017.
Google Scholar
Michałowski P., Jagielski Ludwik, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964.
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa K., Mistrz nagrobka Provany – rzeźbiarz krakowski przełomu XVI i XVII wieku, „Rocznik Historii Sztuki” 1994, t. 20
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa K., Simon (Simoni, Simonis, Symon, Symony, Disimonis, Dy Symoni) de (di) Jan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 37, Warszawa–Kraków 1996.
Google Scholar
Nowak T., Śladkowski Rafał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa–Kraków 2015.
Google Scholar
Pełczyński M., Orzelski Jan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław–Warszawa 1979.
Google Scholar
Pełczyński M., Orzelski Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław–Warszawa 1979.
Google Scholar
Pełczyński M., Studia macaronica. Stanisław Orzelski na tle pśzji makaronicznej w Polsce, Poznań 1960.
Google Scholar
Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, red. I. Kaniewska, Warszawa 2013.
Google Scholar
Seredyka J., Rozprawy z dziejów XV i XVII wieku, Poznań 2003.
Google Scholar
Seredyka J., Sejm z 1618 roku, Opole 1988.
Google Scholar
Skuratowicz J., Dwory i pałace w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznań 1981.
Google Scholar
Sławiński W., Toruński synod generalny 1595 roku. Z dziejów polskiego protestantyzmu w drugiej połowie XVI wieku, Warszawa 2002.
Google Scholar
Targosz K., Sawantki w Polsce XVII w. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich, Warszawa 1997.
Google Scholar
Paszkowska M., Stanisław Budziński 1824–1895. Prawo karne. Związany z Wydziałem w latach 1864–1892, [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, red. G. Bałtruszajtys, Warszawa 2008.
Google Scholar
Turkowski T., Budziński Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937.
Google Scholar
Urzędnicy wielkopolscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. A. Bieniaszewski, red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1987.
Google Scholar
Wierzbicki L.A., Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej w XVII wieku, Warszawa 2017.
Google Scholar
Wysocka B., Potocki S.K., Adam Tytus Działyński, [w:] Wybitni historycy wielkopolscy, red. J. Strzelczyk, Poznań 2010.
Google Scholar
Zlatanova-Strenk N., Rodowody. Idea wspólnoty w przekazach rodowych (na wybranym materiale słowiańskim), Warszawa 1994.
Google Scholar
Żołądź-Strzelczyk D., Peregrinatio academica. Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Author’s economic rights to published works are held by Opole University (collective works) and individual Authors (individual parts of the collective work, ones that form a separate entity).
The journal Opole Studies in Administration and Law accepts for publication only works which have not been in circulation before.
On the basis of the Regulation (2016/679) of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (referred to as General Data Protection Regulation or RODO) Opole University, based at 11a Plac Kopernika, 45-040 Opole, is the personal data controller for all the authors publishing their works in the Opole Studies in Administration and Law.
The articles published in Opole Studies in Administration and Law are available under a licence Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
For aricles till 2017 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see:
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Read more about the license CC BY-NC-ND 4.0:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
View Legal Code:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode
Most read articles by the same author(s)
- Włodzimierz Kaczorowski, Świętosław Orzelski – a 16th-century parliamentary activist, orator and historian , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 17 No. 2 (2019)
- Włodzimierz Kaczorowski, Professor Leszek Winowski (1910–1979), a canonist and historian of state and law: on the 110th anniversary of his birth and the 40th anniversary of death , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 18 No. 1 (2020)
- Włodzimierz Kaczorowski, The 400th anniversary of the death of Stanisław Żółkiewski, Hetman and Great Crown Chancellor, Senator of the Polish-Lithuanian Commonwealth , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 18 No. 4 (2020)
- Włodzimierz Kaczorowski, Legal and political achievements of the Polish Vasas’ reign in the light of the Vasa Year 2019 celebrations , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 17 No. 3 (2019)
- Włodzimierz Kaczorowski, Legal, political and cultural heritage of the Polish Vasas (1588–1668): Culmination of the Year of the Vasas Celebrations , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 17 No. 4 (2019)
- Włodzimierz Kaczorowski, The school of law in the Roman and Byzantine Beirut. A legal-historical study, Opole 2019, 306 pages , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 17 No. 2 (2019)
- Włodzimierz Kaczorowski, Henryka Ilgiewicz, Biblioteka Państwowa im. Eustachego i Emilii Wróblewskich w Wilnie (1912–1939) oraz towarzystwa ją popierające [State Library of Eustachy and Emilia Wróblewski in Vilnius (1912–1939)], Toruń 2015, ss. 342 , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 14 No. 1 (2016)
- Włodzimierz Kaczorowski, The 110th birth anniversary of Professor Leszek Winowski (1910–1979), expert in Canon Law, historian of state and law , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 18 No. 2 (2020)
- Włodzimierz Kaczorowski, The 550th anniversary of the Old Polish bicameral Sejm , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 16 No. 4 (1) (2018)
- Włodzimierz Kaczorowski, The 190th anniversary of the presentation of the first sketch of the history of the Seym and regional assemblies of the Republic of Poland , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 17 No. 2 (2019)
