Funkcje kontrolne parlamentów na ziemiach polskich w początkach XIX w.

Piotr Miłosz Pilarczyk

doi:10.25167/osap.1560

Published: 2016-04-27

Vol. 14 No. 2 (2016)

The control functions of Polish parliaments in the early nineteenth century

Piotr Miłosz Pilarczyk

The Opole Studies in Administration and Law

Section: Articles

https://doi.org/10.25167/osap.1560

Abstract

One of the aspects of the principle of separation of powers in the state is control of the executive by the legislature. As regards the Polish lands in the early nineteenth century, we can speak about Polish parliamentarism only in the Duchy of Warsaw, the Kingdom of Poland and the Republic of Cracow. Although these states did not recognize the principle of parliamentary accountability, their parliaments voiced criticism of the authorities and there occurred the problem of controlling the executive. Parliament of the Duchy of Warsaw tried to usurp this right itself. Parliament of the Kingdom of Poland claimed the right to charge a civil officer of the government with crimes committed while in office. In that state the ability to control emerged during the November Uprising. In the Republic of Cracow all attempts at obtaining the right of control encountered the objection on the part of three supervising neighbours (Russia, Prussia, and Austria).

Keywords:

Duchy of Warsaw, Kingdom of Poland, Republic of Cracow, the legislative, the executive, control, parliamentary accountability, constitutional responsibility

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Pilarczyk, P. M. (2016). The control functions of Polish parliaments in the early nineteenth century. The Opole Studies in Administration and Law, 14(2), 143–158. https://doi.org/10.25167/osap.1560

Cited by / Share

References

Archiwum Narodowe w Krakowie, rps, WMK II 43.
Google Scholar

Dyaryusz Seymu z r. 1830–1831, wyd. M. Rostworowski, t. 1, Kraków 1907.
Google Scholar

Dyaryusze sejmów Księstwa Warszawskiego, z. 1: Dziennik posiedzeń izby poselskiej sejmu r. 1809, Warszawa 1913.
Google Scholar

„Dziennik Praw [Królestwa Polskiego]”, t. 1, 2, 11.
Google Scholar

„Dziennik Praw [Księstwa Warszawskiego]”, t. 1.
Google Scholar

„Dziennik Praw [Rzeczypospolitej Krakowskiej]” 1842.
Google Scholar

„Dziennik Rozporządzeń Rządowych Wolnego Niepodległego i Ściśle Neutralnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu” 1817.
Google Scholar

„Gazeta Krakowska”, R. 1823, 1825.
Google Scholar

Kallas M., Diariusze sejmów Księstwa Warszawskiego (z. 2), „Teki Archiwalne” 1982, nr 19.
Google Scholar

Kallas M., Diariusze sejmów Księstwa Warszawskiego (z. 3). Diariusz sejmowy z roku 1812, „Teki Archiwalne” 1989, nr 21.
Google Scholar

Kipa E., Materiały do dziejów organizacji Kościoła katolickiego w Królestwie Polskim 1815–1820.
Google Scholar

Dymisja Stanisława Potockiego, „Teki Archiwalne” 1954, t. 3.
Google Scholar

Kopff W., Wspomnienia z ostatnich lat Rzeczypospolitej Krakowskiej, Kraków 1906.
Google Scholar

Monteskiusz, O duchu praw, tł. T. Boy-Żeleński, Kęty 1997.
Google Scholar

Protokuł posiedzeń Izby Poselskiej z miesiąca czerwca 1830 roku, Warszawa 1831.
Google Scholar

Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2012.
Google Scholar

Bartel W., Ustrój i prawo Wolnego Miasta Krakowa (1815–1846), Kraków 1976.
Google Scholar

Bieniarzówna J., Rzeczpospolita Krakowska 1815–1846, Kraków 1948.
Google Scholar

Bieniarzówna J., Z dziejów liberalnego i konspiracyjnego Krakowa (1833–1848), Kraków 1948.
Google Scholar

Bortnowski W., Kaliszanie. Kartki z dziejów Królestwa Polskiego, Warszawa 1976.
Google Scholar

Dutka J., Sejm Księstwa Warszawskiego w świetle konstytucji i dekretów królewsko-książęcych, „Kwartalnik Historyczny” 1977, 84, z. 2.
Google Scholar

Fierich F.X., Sąd Trzeciej Instancyi i Najwyższy Sąd Sejmowy na tle całokształtu organizacyi sądownictwa Rzeczypospolitej Krakowskiej (1815–1833), Kraków 1917.
Google Scholar

Filipczak W., Kontrola Komisji Skarbu Litewskiego na sejmie z roku 1778, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2000, 67.
Google Scholar

Gałędek M., Prawne i polityczne uwarunkowania statusu ministra w Księstwie Warszawskim, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2013, t. 16.
Google Scholar

[Godlewski J.], Głosy posła Maryampolskiego na Seymie roku 1811 w Warszawie miane [...], [s.l, s.a.].
Google Scholar

Gołba Z., Rozwój władz Królestwa Polskiego w okresie powstania listopadowego, Wrocław 1971.
Google Scholar

Jabłonowski J.S., Skrupuł bez skrupułu w Polsce…, Toruń 2013.
Google Scholar

Kallas M., Konstytucja Księstwa Warszawskiego, jej powstanie, systematyka i główne instytucje w związku z normami szczegółowymi i praktyką, Toruń 1970.
Google Scholar

Kallas M., Projekt reform ustrojowych w Księstwie Warszawskim (1810–1811), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo X” 1971, z. 42.
Google Scholar

Karpińska M., „Nie ma Mikołaja!”. Starania o kształt sejmu w powstaniu listopadowym 1830–1831, Warszawa 2007.
Google Scholar

Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz. Podskarbi Nadworny Litewski, t. 2, Londyn 1971.
Google Scholar

Krzymkowski M., Nadzwyczajne pełnomocnictwa dla Rady Ministrów w 1812 roku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2011, t. 14.
Google Scholar

Krzymkowski M., Rada Stanu Księstwa Warszawskiego, Poznań 2011.
Google Scholar

Krzymkowski M., Status prawny urzędników Księstwa Warszawskiego, Poznań 2004.
Google Scholar

Kuca G., Zasada podziału władzy w konstytucji RP z 1997 roku, Warszawa 2014.
Google Scholar

Kulecka A., Wapno i alabaster. Biurokratyczna wizja rzeczywistości w raportach urzędowych Królestwa Polskiego (1815–1867), Warszawa 2005.
Google Scholar

Łaszewski R., Sejm polski w latach 1764–1793. Studium historyczno-prawne, Warszawa–Poznań 1973.
Google Scholar

Łazor P., Senat w Królestwie Polskim (1815–1830). Organizacja, kompetencje i funkcjonowanie, [w:] System polityczny, prawo i konstytucja Królestwa Polskiego 1815–1830, red. L. Mażewski, Radzymin 2013.
Google Scholar

Mencel T., Feliks Łubieński. Minister sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego (1758–1848), Warszawa 1952.
Google Scholar

Mycielski M., Rząd Królestwa Polskiego wobec sejmików i zgromadzeń gminnych, Warszawa 2010.
Google Scholar

Obraz Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym, oprac. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa 1984.
Google Scholar

Pilarczyk P.M., Nieustająca Komisja Obrachunkowa. O kontroli państwowej w Rzeczpospolitej Krakowskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2012, t. 64, z. 2.
Google Scholar

Pilarczyk P.M., System polityczny Królestwa Polskiego 1815–1830. Próba modelu, [w:] System polityczny, prawo i konstytucja Królestwa Polskiego 1815–1830, red. L. Mażewski, Radzymin 2013.
Google Scholar

Przelaskowski R., Sejm warszawski roku 1825, Warszawa 1929.
Google Scholar

Sejm Królestwa Polskiego o działalności rządu i stanie kraju 1816–1830, oprac. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa 1995.
Google Scholar

Sobociński W., Historia ustroju i prawa Księstwa Warszawskiego, Toruń 1964.
Google Scholar

Stankiewicz Z., Sejm Królestwa Polskiego 1815–1831. Uwagi o roli ustrojowej i politycznej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984, t. 36, z. 1.
Google Scholar

Szcząska Z., Odpowiedzialność prawna ministrów w państwach konstytucyjnych XVIII–XIX w., [w:] Wiek XVIII. Polska i świat, Warszawa 1974.
Google Scholar

Szcząska Z., Odpowiedzialność rządu w Polsce w latach 1775–1792, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1975, t. 27, z. 1.
Google Scholar

Szcząska Z., Sąd sejmowy w Polsce od końca XVI do końca XVIII wieku, „Czasopismo Prawno--Historyczne” 1968, t. 20, z. 1.
Google Scholar

Ustawodawstwo Księstwa Warszawskiego, t. 1: 1807–1808, Warszawa 1964.
Google Scholar

Wachholz S., Rzeczpospolita Krakowska. Okres od 1815 do 1830 r., Warszawa 1957.
Google Scholar

Więckowska H., Opozycja liberalna w Królestwie Kongresowem 1815–1830, Warszawa 1925.
Google Scholar

Willaume J., Fryderyk August jako książę warszawski (1807–1815), Poznań 1939.
Google Scholar

Ziółek S., Sejm Królestwa Polskiego w okresie powstania listopadowego, Warszawa 2007.
Google Scholar