Określenie tò euangélion w Corpus Paulinum

Dominik Tomczyk

doi:10.25167/ScrS/3801

Określenie tò euangélion w Corpus Paulinum

Dominik Tomczyk

Chrześcijańska Akademia Teologiczna
http://orcid.org/0000-0003-0023-9153

DOI : https://doi.org/10.25167/ScrS/3801

Résumé

Artykuł prezentuje analizę określenia τὸ εὐαγγέλιον w Corpus Paulinum na tle jego użycia w świecie grecko-rzymskim i Nowym Testamencie.

Na podstawie przeanalizowanych tekstów apostoła należy stwierdzić, że nie głosi on „własnej” Ewangelii. Paweł podkreśla, że „jego” Ewangelia jest zarówno Boga (τοῦ θεοῦ), jak i Chrystusa (τοῦ Χριστοῦ). Tak jak Chrystus nie jest podzielny, tak i Ewangelia, którą on zwiastuje, jest jedna (zob. 1 Kor 1,13). To Zmartwychwstały Pan Wszechświata jest centrum Pawłowego kerygmatu. On sam stanowi podmiot i przedmiot Ewangelii. To On jest Tym, który głosi, ale i Tym, który jest głoszony.

Żadne inne słowo tak dobrze nie określa działalności i teologii Pawła jako apostoła jak rzeczownik τὸ εὐαγγέλιον.

Mots-clés :

euangelion, euangelidzō, Ewangelia, Ewangelia królestwa, Paweł apostoł, Corpus Paulinum, Listy Pawła, chrystologia, soteriologia

Références

Abramowiczówna Z. (ed.), Słownik grecko-polski, t. 1: Α–Δ (Warszawa 1958).
Google Scholar

Abramowiczówna Z. (ed.), Słownik grecko-polski, t. 2 Ε–Κ (Warszawa 1960).
Google Scholar

Abramowiczówna Z. (ed.), Słownik grecko-polski, t. 3: Λ–Π (Warszawa 1962).
Google Scholar

Adamczewski B., List do Filemona. List do Kolosan. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz (Nowy Komentarz Biblijny XII; Częstochowa 2006).
Google Scholar

Bauer W., Griechisch-deutsches Wörterbuch zum Neuen Testament zu den Schriften des Neuen Testaments und der übrigen urchstilichen Literatur (Berlin – New York 51981).
Google Scholar

Becker U., „Evangelium”, Theologisches Begriffslexikon zum Neuen Testament, t. 1 (ed. L. Coenen, E. Beyuther, H. Bietenhard), (Neukirchen-Vluyn 1997) 295–301.
Google Scholar

Bednarz M., 1–2 List do Tesaloniczan. Wstęp. Przekład oryginału. Komentarz (Nowy Komentarz Biblijny XIII; Częstochowa 2007).
Google Scholar

Blank J., Paulus und Jesus. Eine theologische Grundlegung (Studien zum Alten und Neuen Testament 18; München 1968).
Google Scholar

Blass F., Debrunner A., Rehkopf F., Grammatik des neutestamentlischen Griechisch (Göttingen 161984).
Google Scholar

Bultmann R., Theologie des Neuen Testaments (Uni–Taschenbücher 630; Tübingen 81980).
Google Scholar

Conzelmann H., 1 Corinthians. A Commentary on the First Epistle to the Corinthians (Philadelphia 1975).
Google Scholar

Czerski J., Wprowadzenie do Ksiąg Nowego Testamentu (Podręczniki i Skrypty 1; Opole 1996).
Google Scholar

Dąbek T.M, „Ewangelia Pawłowa”, Verbum Vitae 13 (2008) 149–167.
Google Scholar

Deissmann A., Licht vom Osten. Das Neue Testament und die neuentdeckten Texte der hellenistisch-römischen Welt (Tübingen 1908).
Google Scholar

Dickson J.P., „Gospel as News: εὐαγγελ – from Aristophanes to the Apostle Paul”, New Testament Studies 51/2 (2005) 212–230.
Google Scholar

Dittenberger W. (ed.), Orientis Graecae Inscriptions Selectae. Supplementum Sylloges Inscriptionum Graecarum, t. 2 (Lipsiae 1905).
Google Scholar

Du Toit D., Theios Anthropos. Zur Verwendung von Θεῖος ἄνθρωπος und Sinnverwandten Ausdrücken in der Literatur der Kaiserzeit (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 2. Reihe 91; Tübingen 1997).
Google Scholar

Dunn J.D.G., Romans 9–16 (World Biblical Commentary 38B; Dallas 1988).
Google Scholar

Fitzmyer J.A., Romans. A New Translation with Introduction and Commentary (The Anchor Bible 33; New York – London 1993).
Google Scholar

Fitzmyer J.A., „Teologia Świętego Pawła”, Katolicki komentarz biblijny (ed. R.E. BROWN, J.A. Fitzmyer, R.E. MURPHY), (Prymasowska Seria Biblijna 17; Warszawa 52018) 2132–2183.
Google Scholar

Fitzmyer J.A., „The Gospel in the Theology of Paul”, Union Seminary Review 33 (1979) 339–350.
Google Scholar

Friedrich G., „εὐαγγέλιον”, Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, t. 2 (ed. G. Kittel, O. Baumernfeind, G. Friedrich), (Stuttgart 1935) 718–734.
Google Scholar

Gnilka J., Das Matthäusevengelium. Kommentar zu Kap. 1,1–13,58 (Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament I/1; Freiburg – Basel – Wien 1986).
Google Scholar

Gnilka J., Paweł z Tarsu. Apostoł i świadek (Kraków 2001).
Google Scholar

Grässer E., „Das eine Evangelium. Hermeneutische Erwägungen zu Gal 1,6-10: Rudolf Bultmann zum 85. Geburtstag”, Zeitschrift für Theologie und Kirche 3 (1969) 306–344.
Google Scholar

Harasim J., „Ewangelia św. Pawła”, Studia Teologiczne 4 (1986) 3–13.
Google Scholar

Haręzga S., Pierwszy i Drugi List do Tymoteusza. List do Tytusa. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz (Nowy Komentarz Biblijny XIV; Częstochowa 2018).
Google Scholar

Hauck M.C., „Dynamis eis Soterian. Investigating the Semantic Background of a New Testament Syntagma”, Novum Testamentum 61/3 (2019) 227–252.
Google Scholar

Homerski J., Ewangelia według św. Mateusza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu III/1; Poznań 2004).
Google Scholar

Jankowski A., Kerygmat w Kościele apostolskim. Nowotestamentowa teologia głoszenia Słowa Bożego (Częstochowa 1989).
Google Scholar

Jankowski A., List do Galatów. Wstęp historyczno-krytyczny i komentarz do przekładu z tekstu greckiego (Kraków 1973, na prawach rękopisu).
Google Scholar

Koehler L., Baumgartner W., Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. I: Słownik hebrajsko-polski (Prymasowska Seria Biblijna 30; Warszawa 22013).
Google Scholar

Käsemann E., Commentary on Romans (Grand Rapids 1980).
Google Scholar

Langkammer H., Ewangelia według św. Marka. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu III/2; Poznań 2007).
Google Scholar

Lisiecki B., „Królestwo Boże wewnątrz nas czy pośród nas?”, Colloquia Theologica Ottoniana 2 (2017) 127–144.
Google Scholar

Lietzmann H., „εὐαγγέλιον und εὐαγγελίζεσθαι bei Paulus”, Paul and Mark. Comparative Essays Part I. Two Authors at the Beginnings of Christianity (ed. O. Wischmeyer, D.C. Sim, I.J. Elmer), (Berlin – Boston 2014) 322–359.
Google Scholar

Louw J.P., Semantics of the New Testament Greek (Society of Biblical Literature Semeia Studies; Atlanta 1982).
Google Scholar

Luck U., „Die Bekehrung des Paulus und das Paulinische Evangelium. Zur Frage der Evidenz in Botschaft und Theologie des Apostels”, Zeitschrift für die neutestamentliche Wissenschaft und die Kunde des Urchristentums 76/3–4 (1985) 18–208.
Google Scholar

Mack B.L., A Myth of Innocence. Mark and Christian Origins (Philadelphia 1988).
Google Scholar

Metzger B.M., A Textual Commentary on the Greek New Testament (London – New York 31975).
Google Scholar

Mędala S., „Ewangelia św. Pawła (Wprowadzenie ogólne do listów św. Pawła)”, Dzieje Apostolskie, Listy Św. Pawła (ed. A.S. Jasiński, S.Mędala, G. Rafiński, W. Rakocy, H. Skoczylas, B. Widła), (Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych 9: Warszawa 1997) 82–116.
Google Scholar

Michel O., Der Brief an die Römer (Kritisch-exegetischer Kommentar über das Neue Testament IV; Göttingen 141978).
Google Scholar

Montanari F., The Brill Dictionary of Ancient Greek (Leiden – Boston 22018).
Google Scholar

Morgenthaler R., Statistik des neutestamentlichen Wortschatzes (Zürich 1958).
Google Scholar

Muraoka T., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole 2009).
Google Scholar

Mussner F., Der Galaterbrief (Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament IX; Freiburg – Basel – Wien 1974).
Google Scholar

Nestle E. et al. (ed.), Novum Testamentum Graece (Stuttgart 282012).
Google Scholar

Oberlinner L., Die Pastoralbriefe. Zweite Folge. Kommentar zum zweiten Timotheusbrief (Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament XI/2/2; Freiburg – Basel – Wien 1995).
Google Scholar

Penna R., Lettera ai Romani III. Rm 12–16. Versione e commento (Scritti delle origini cristiane; Bologna 2008).
Google Scholar

Pindel R., W obronie prawdy Ewangelii: analiza literacko-retoryczna Ga 1,11–2,21 (Kraków 2001).
Google Scholar

Piwowar A., Składnia języka greckiego Nowego Testamentu (Lublin 2017).
Google Scholar

Pokorný P., From the Gospel to the Gospels. History, Theology and Impact of the Biblical Term euangelion (Beihefte zur Zeitschrift für die neutestamentliche Wissenschaft 195; Berlin 2013).
Google Scholar

Popowski R., Struktura semantyczna neologizmów w listach Pawła z Tarsu (Lublin 1978).
Google Scholar

Popowski R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych (Prymasowska Seria Biblijna 3; Warszawa 1994).
Google Scholar

Romaniuk K., List do Rzymian. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu VI/1; Poznań – Warszawa 1978).
Google Scholar

Rosik M., Pierwszy List do Koryntian. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz (Nowy Komentarz Biblijny VII; Częstochowa 2009).
Google Scholar

Santiago G.O., „Euangelion alle origini del cristianesimo”, Rivista Biblica 64/1–2 (2016) 189–208.
Google Scholar

Schilling O., „בשׂר, bśr”, Theological Dictionary of the Old Testament, t. 2 (ed. J.G. Botterweck, H. Ringgren, H.-J. Fabry), (Grand Rapids 1975) 313–316.
Google Scholar

Schlier H., Der Brief an die Galater (Kritisch-exegetischer Kommentar über das Neue Testament VII; Göttingen 51971).
Google Scholar

Schlier H., Der Römerbrief (Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament VI; Freiburg – Basel – Wien 21979).
Google Scholar

Schniewind J., Die Begriffe Wort und Evangelium bei Paulus (Bonn 1910).
Google Scholar

Spicq C., Notes de lexicographie néo-testamentaire: Supplément t. 3 (Orbis Biblicus et Orientalis 22/3; Göttingen 1982).
Google Scholar

Stasiak S., List do Rzymian. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz (Nowy Komentarz Biblijny VI; Częstochowa 2020).
Google Scholar

Strecker G., „Das Evangelium Jesu Christi”, Jesus Christus in Historie und Theologie. Neutestamentliche Festschrift für Hans Conzelmann zum 60. Geburtstag (ed. G. Strecker), (Tübingen 1975) 503–548.
Google Scholar

Strecker G., „εὐαγγέλιον”, Exegetisches Wörterbuch zum Neuen Testament, t. 2 (ed. H. Balz, G. Schneider), (Stuttgart 1981) 176–186.
Google Scholar

Strong J., Grecko-polski słownik Stronga z lokalizacja słów greckich i kodami Popowskiego (Prymasowska Seria Biblijna 42; Warszawa 2015).
Google Scholar

Stuhlmacher P., Das paulinische Evangelium. I. Vorgeschichte (Forschungen zur Religion und Literatur des Alten und Neuen Testaments 95; Göttingen 1968).
Google Scholar

Tomczyk D., „Rudolfa Bultmanna koncepcja kerygmatu pierwotnego Kościoła a pojęcie τὸ κήρυγμα w Nowym Testamencie”, Scriptura Sacra 24 (2020) 131–154.
Google Scholar

Tronina A., „Dobra Nowina u bram Samarii (2 Krl 7)”, Verbum Vitae 2 (2002) 19–30.
Google Scholar

Wegenast K., Das Verständnis der Tradition bei Paulus und in den Deuteropaulinen (Wissenschaftliche Monographien zum Alten und Neuen Testament 8; Neukirchen 1962).
Google Scholar

Wojciechowski M., Apokalipsa świętego Jana. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz (Nowy Komentarz Biblijny XX; Częstochowa 2012).
Google Scholar

Wolter M., „Das Evangelium”, Paulus Handbuch (ed. F.W. Horn), (Tübingen 2013) 337–342.
Google Scholar

Wolter M., Paul. An Outline of His Theology (Waco 2015).
Google Scholar

Zerwick M., Biblical Greek (Scripta Ponfiticii Instituti Biblici 114; Rome 1963).
Google Scholar

Zmijewski J., Paulus – Knecht und Apostel Jesu Christi. Amt und Amtsträger in paulinischer Sicht (Stuttgart 1986).
Google Scholar

Download