„Dobre miasto”. W poszukiwaniu właściwej społeczno-przestrzennej formy miasta
Abstrakt
Można powiedzieć, ze społeczna historia miast jest ciągłym poszukiwaniem najlepszej formy przestrzeni miejskiej i najlepszej formy społeczności miasta. Ten proces toczył się i toczy w sferze ideologii – co przynosi kolejne wizje miast idealnych (doskonałych), a także w sferze praktyki – prowadzonej często metoda prób i błędów. Pytanie o dobre miasto jest szczególnie istotne dziś, kiedy w skali świata ponad 50% ludności stanowią mieszkańcy miast, a w Europie odsetek ten sięga 75%. Poszukując właściwej (adekwatnej) formy społecznej i przestrzennej dla miasta formułujemy dwa rodzaje oczekiwań: jedne w stosunku do cech zbiorowości i sposobu zorganizowania życia społecznego, drugie w stosunku do sposobu zorganizowania i wyposażenia przestrzeni miejskiej. A zatem dobrze funkcjonujące miasto jako środowisko człowieka powinno realizować co najmniej podstawowe funkcje: zaspokajania potrzeb i tworzenia wspólnoty. Realizacja tych oczekiwań jest zależna od wielu czynników, mających zarówno endogenny, jak i egzogenny charakter, kluczowe są tu jednak odpowiedzi na pytania, co właściwie czyni miasto dobrym (odpowiednim) miejscem do życia i jakie są możliwości osiągania tego stanu. Jest to problem kryteriów oceny, problem zdefiniowania zagrożeń, wreszcie kwestia znalezienia odpowiednich narzędzi i środków pozwalających na kształtowanie zarówno przestrzennej, jak i społecznej formy miasta. Artykuł rozważa te zagadnienia odwołując się do dawnych koncepcji miast idealnych, a także do współczesnych poszukiwań zawartych w takich dokumentach, jak Nowa karta ateńska (New Athens Charter) z 2003 r., Światowa karta praw do miasta (The World Charter on the rights to the city) czy Karta lipska na temat zrównoważonych miast europejskich z 2007 r.
Słowa kluczowe:
miasto idealne, Karta Ateńska, przestrzenna forma miasta, podmiotowość, społeczność miejska, Światowa karta praw do miastaBibliografia
Deptuła C., 1996, Metropolis (1), „Znak” nr 489.
Górski R., 2002, Jak powstrzymać proces nieracjonalnego rozpełzania się miast, [w:] Raport: Miasto za miastem, red. K. Kamieniecki, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Warszawa.
Gruen V., 1965, The heart of our cities, Thames and Hudson, London.
Hall P., 1998, Cities in civilization, Weidenfield and Nicolson, London.
Humanizing the city. United Nations Conference on Human Settlements, 1996, ,,Habitat” vol. 2, City Summit Istanbul, 3–14 June.
http://davidharvey.org/media/righttothecity.pdf – korzystano 24 czerwca 2008.
http://portal.unesco.org/shs/en/files/6037/10922123931note_dg_humaniser.pdf/note_dg_humaniser.pdf – korzystano 29 czerwca 2009.
http://www.unhabitat.org/downloads/docs/2115_1346_way_forward_29.May.doc – korzystano 24 marca 2009.
Karta lipska na temat równoważonych miast europejskich. Projekt końcowy (stan z 2 maja 2007), 2007, www. sarp.org.pl/pliki/karta_lipska.pdf – korzystano 24 czerwca 2008.
Karwińska A., 1998, Wartości i potrzeby społeczne a przemiany środowiska miejskiego, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Kraków.
Karwińska A., 2008a, Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Karwińska A., 2008b, Społeczno-przestrzenna fragmentaryzacja współczesnego miasta – zagrożenie czy szansa?, artykuł złożony w Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków.
Kotarbiński A., 1985, O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce, Arkady, Warszawa.
Lefebvre H., 1996, Right to the city, [w:] Writings on cities, E. Kofman, E. Lebas, (eds and translators), Blackwell Publishing, Oxford.
Lynch K., 1981, A theory of good city form, The MIT Press, Cambridge, Mass. Przepis na idealne miasto, 2008, rozmowa T. Malkowskiego z K. Popiołek, „Gazeta Wyborcza” z 16 maja, dodatek lokalny: Roztomajty, Katowice.
Nowa karta ateńska, 2003, http://www.zabytki-tonz.pl/pliki/karta%20atenska%202003_pl.pdf – korzystano 1 kwietnia 2008.
Schöler K., 2008, Czy istnieje optymalna wielkość miasta?, [w:] Współczesne kierunki i wymiary procesów urbanizacji, red. J. Słodczyk, M. Śmigielska, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Smith D., 1994, The case of West Midlands: Tradiction and innovation in Birmingham, [w:] Transformation of old industrial regions as a sociological problem, ed. K. Wódz, Wyd. Śląsk, Katowice.
Sutcliffe M., 1996, The fragmented city: Durban, South Africa, ,,International Social Science Journal” nr 147.
Syrkusowa H., 1984, Społeczne cele urbanizacji, PWN, Warszawa.
The World Charter on the right to the city, 2004, http://v1.dpi.org/files/uploads/publications/WorldCharterontheRighttotheCity-October04.doc – korzystano 20 marca 2007.
Warzywoda-Kruszyńska W., 2001, Dorastać w biedzie – obrazy z życia różnych pokoleń łodzian, [w:] (Żyć) Na marginesie wielkiego miasta, red. W. Warzywoda-Kruszyńska, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Ziobrowski Z., 1996, Zmiany jakości przestrzeni dużych miast w Polsce – mierniki i metody oceny, IGPiK, Kraków.
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Studia Miejskie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Anna Karwińska, Michał Kudłacz, Obszary ryzyka we współczesnych miastach w Polsce , Studia Miejskie: Tom 25 (2017)
