Warunki zamieszkiwania w miejskich obszarach funkcjonalnych w Polsce
Edyta Szafranek
Abstrakt
Warunki zamieszkania stanowią bardzo ważny element oceny jakości i poziomu życia. Ich kształtowanie ma duże znaczenie w przypadku budowania i rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych. Celem pracy jest identyfikacja przestrzennego zróżnicowania warunków zamieszkania w miejskich obszarach funkcjonalnych w Polsce. Badania dotyczą roku 2013 i obejmują wszystkie obszary funkcjonalne Polski ukształtowane wokół ośrodków wojewódzkich. Analizę prowadzono z wykorzystaniem taksonomicznej odległości od wzorca Hellwiga w następujących układach przestrzennych: miejskie obszary funkcjonalne jako całości, ośrodki centralne a strefy zewnętrzne obszarów funkcjonalnych oraz układ gminny. Wyniki badań wskazują na wysoką zależność poziomu warunków zamieszkiwania od wielkości miast i ich pozycji w układzie jednostek aglomeracyjnych. Stwierdzono także, że duża część obszarów funkcjonalnych nie jest proporcjonalnie ukształtowana pod względem warunków zamieszkania. Ponadto największa część obszarów funkcjonalnych cechuje się koncentrycznym układem warunków zamieszkania – ich poziom jest najwyższy w jednostkach centralnych, a wraz z odległością od nich maleje.
Słowa kluczowe:
warunki zamieszkania, miejskie obszary funkcjonalne, rdzeń i strefa zewnętrznaBibliografia
Borys T., 2001, Jakość życia jako kategoria badawcza i cel nadrzędny, [w:] Jak żyć? Wybrane problemy jakości życia, red. A. Wachowiak, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
Eiser C., Morse R., 2001, Can parents rate their child’s health related quality of life? Results of a systematic review, „Quality of Life Research” vol. 10.
Frankowski Z., 1991, Zastosowanie metod taksonomicznych w badaniach przestrzennych, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
Hellwig Z., 1968, Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, „Przegląd Statystyczny” R. XV, z. 4.
Jakość życia na poziomie lokalnym – ujęcie wskaźnikowe, 2008, red. T., Borys, P. Rogala, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Warszawa.
Jaracz K., 2001, Sposoby ujmowania i pomiaru jakości życia. Próba kategoryzacji, „Pielęgniarstwo Polskie” nr 2(12).
Kaltenberg-Kwiatkowska E., 1982, Koncepcje ekologii społecznej w socjologii polskiej, [w:] Przestrzeń i społeczeństwo. Z badań ekologii społecznej, red. Z. Pióro, Książka i Wiedza, Warszawa.
Kavanagh A.M., Goller J.L., King T., Jolley D., Crawford D., Turrell G.., 2005, Urban area disadvantage and physical activity: A multilevel study in Melbourne, Australia, “Journal of Epidemiology and Community Health” 59(11).
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030, 2012, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Komornicki T., Śleszyński P., Siłka P., 2012, Charakterystyka systemu osadniczego województwa podkarpackiego z identyfikacją biegunów wzrostu oraz wyróżnieniem obszarów funkcjonalnych na poziomie regionalnym i lokalnym. Ekspertyza, PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Warszawa.
Krajowa Polityka Miejska 2023, 2015, Warszawa, październik.
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie, 2010, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Liszewski S., 2004, Rola i zadania geografii w badaniach zróżnicowania przestrzennego warunków życia mieszkańców miast. Założenia teoretyczne i program badań, [w:] Zróżnicowanie warunków życia ludności w mieście. XVII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Miasta przyszłości. Wyzwania, wizje, perspektywy, 2011, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/citiesoftomorrow/ citiesoftomorrow_final.pdf. (dostęp 12 stycznia 2016).
Monitorowanie obszarów funkcjonalnych, http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/statystyka-dla-polityki-spojnosci/realizacja-prac-metodologicznych-analiz-ekspertyz-oraz-prac-badawczych-na-potrzeby-polityki-spojnosci/monitorowanie-obszarow-funkcjonalnych (dostęp 19 stycznia 2016).
Ostasiewicz W., 2002, Metodologia pomiaru jakości życia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław.
Parysek J., 2015, Miasto w ujęciu systemowym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” R. LXXVII, z. 1.
Ratusznik I., 2013, Realizacja Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce. Ekspertyza.Wrocław, styczeń.
Raźniak P., Winiarczyk-Raźniak A., 2014, Warunki mieszkaniowe jako wymiar procesów suburbanizacji w wybranych obszarach metropolitalnych w Polsce, „Acta Geographica Silesiana” 16.
Słaby T., 1990, Poziom życia, jakość życia, „Wiadomości Statystyczne” nr 6.
Słodowa-Hełpa M., 2014, Dokąd zmierzamy – odnowa czy od nowa…? Nadzieje, obawy i dylematy związane z instytucjonalnym stymulowaniem zintegrowanego rozwoju w Polsce, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” nr 37(1).
Strategie ponadregionalne – wymiar terytorialny polityki rozwoju, 2015, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa.
Suliborski A., 1976, Środowisko mieszkaniowe miasta jako przedmiot badań geografii osadnictwa, „Acta Universitatis Lodziensis. Nauki Matematyczno-Przyrodnicze” seria 2, nr 2.
Szafranek E., 2015, Zintegrowane Inwestycje Terytorialne jako narzędzie wspierające kształtowanie centrów rozwoju regionalnego, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna” nr 32.
Wais P., 2014, Miasta jako regionalne bieguny wzrostu – studium województwa podkarpackiego z uwzględnieniem perspektywy socjologicznej, [w:] Współczesne dylematy zarządzania, red. P. Lenik, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Krosno. Prace Naukowo-Dydaktyczne z. 67.
Węcławowicz-Bilska E., 2013, Warunki zamieszkania w europejskich miastach przyszłości, „Środowisko Mieszkaniowe” t. 12.
Winiarczyk-Raźniak A., 2008, Wybrane usługi a jakość życia mieszkańców w regionie miejskim Krakowa, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków.
Wnuk M., Marcinkowski J.T., 2012, Jakość życia jako pojęcie pluralistyczne o charakterze interdyscyplinarnym, „Problemy Higieny i Epidemiologii” t. 93, nr 1.
Zborowski A., 2005, Przemiany struktury społeczno-przestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu i transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Umowa partnerstwa, dokument przyjęty przez Komisję Europejską 23 maja 2014 r.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2015, poz. 199.
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Dz.U. 2006, nr 227, poz. 1658.
Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce, 2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, lipiec.
Zintegrowane Porozumienia Terytorialne oraz Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w okresie programowania 2014–2020, 2013, Posiedzenie Rady Metropolitalnej Zatoki Gdańskiej, Gdańsk, 17 kwietnia.
Eiser C., Morse R., 2001, Can parents rate their child’s health related quality of life? Results of a systematic review, „Quality of Life Research” vol. 10.
Frankowski Z., 1991, Zastosowanie metod taksonomicznych w badaniach przestrzennych, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
Hellwig Z., 1968, Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, „Przegląd Statystyczny” R. XV, z. 4.
Jakość życia na poziomie lokalnym – ujęcie wskaźnikowe, 2008, red. T., Borys, P. Rogala, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Warszawa.
Jaracz K., 2001, Sposoby ujmowania i pomiaru jakości życia. Próba kategoryzacji, „Pielęgniarstwo Polskie” nr 2(12).
Kaltenberg-Kwiatkowska E., 1982, Koncepcje ekologii społecznej w socjologii polskiej, [w:] Przestrzeń i społeczeństwo. Z badań ekologii społecznej, red. Z. Pióro, Książka i Wiedza, Warszawa.
Kavanagh A.M., Goller J.L., King T., Jolley D., Crawford D., Turrell G.., 2005, Urban area disadvantage and physical activity: A multilevel study in Melbourne, Australia, “Journal of Epidemiology and Community Health” 59(11).
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030, 2012, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Komornicki T., Śleszyński P., Siłka P., 2012, Charakterystyka systemu osadniczego województwa podkarpackiego z identyfikacją biegunów wzrostu oraz wyróżnieniem obszarów funkcjonalnych na poziomie regionalnym i lokalnym. Ekspertyza, PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Warszawa.
Krajowa Polityka Miejska 2023, 2015, Warszawa, październik.
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie, 2010, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Liszewski S., 2004, Rola i zadania geografii w badaniach zróżnicowania przestrzennego warunków życia mieszkańców miast. Założenia teoretyczne i program badań, [w:] Zróżnicowanie warunków życia ludności w mieście. XVII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, red. I. Jażdżewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Miasta przyszłości. Wyzwania, wizje, perspektywy, 2011, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/citiesoftomorrow/ citiesoftomorrow_final.pdf. (dostęp 12 stycznia 2016).
Monitorowanie obszarów funkcjonalnych, http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/statystyka-dla-polityki-spojnosci/realizacja-prac-metodologicznych-analiz-ekspertyz-oraz-prac-badawczych-na-potrzeby-polityki-spojnosci/monitorowanie-obszarow-funkcjonalnych (dostęp 19 stycznia 2016).
Ostasiewicz W., 2002, Metodologia pomiaru jakości życia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław.
Parysek J., 2015, Miasto w ujęciu systemowym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” R. LXXVII, z. 1.
Ratusznik I., 2013, Realizacja Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce. Ekspertyza.Wrocław, styczeń.
Raźniak P., Winiarczyk-Raźniak A., 2014, Warunki mieszkaniowe jako wymiar procesów suburbanizacji w wybranych obszarach metropolitalnych w Polsce, „Acta Geographica Silesiana” 16.
Słaby T., 1990, Poziom życia, jakość życia, „Wiadomości Statystyczne” nr 6.
Słodowa-Hełpa M., 2014, Dokąd zmierzamy – odnowa czy od nowa…? Nadzieje, obawy i dylematy związane z instytucjonalnym stymulowaniem zintegrowanego rozwoju w Polsce, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” nr 37(1).
Strategie ponadregionalne – wymiar terytorialny polityki rozwoju, 2015, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa.
Suliborski A., 1976, Środowisko mieszkaniowe miasta jako przedmiot badań geografii osadnictwa, „Acta Universitatis Lodziensis. Nauki Matematyczno-Przyrodnicze” seria 2, nr 2.
Szafranek E., 2015, Zintegrowane Inwestycje Terytorialne jako narzędzie wspierające kształtowanie centrów rozwoju regionalnego, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna” nr 32.
Wais P., 2014, Miasta jako regionalne bieguny wzrostu – studium województwa podkarpackiego z uwzględnieniem perspektywy socjologicznej, [w:] Współczesne dylematy zarządzania, red. P. Lenik, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Krosno. Prace Naukowo-Dydaktyczne z. 67.
Węcławowicz-Bilska E., 2013, Warunki zamieszkania w europejskich miastach przyszłości, „Środowisko Mieszkaniowe” t. 12.
Winiarczyk-Raźniak A., 2008, Wybrane usługi a jakość życia mieszkańców w regionie miejskim Krakowa, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków.
Wnuk M., Marcinkowski J.T., 2012, Jakość życia jako pojęcie pluralistyczne o charakterze interdyscyplinarnym, „Problemy Higieny i Epidemiologii” t. 93, nr 1.
Zborowski A., 2005, Przemiany struktury społeczno-przestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu i transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Umowa partnerstwa, dokument przyjęty przez Komisję Europejską 23 maja 2014 r.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2015, poz. 199.
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Dz.U. 2006, nr 227, poz. 1658.
Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce, 2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, lipiec.
Zintegrowane Porozumienia Terytorialne oraz Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w okresie programowania 2014–2020, 2013, Posiedzenie Rady Metropolitalnej Zatoki Gdańskiej, Gdańsk, 17 kwietnia.
Szafranek, E. (2020). Warunki zamieszkiwania w miejskich obszarach funkcjonalnych w Polsce. Studia Miejskie, 21, 153–168. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/sm/article/view/2544
Autorzy
Edyta SzafranekStatystyki
Downloads
Download data is not yet available.
Inne teksty tego samego autora
- Edyta Szafranek, Janusz Słodczyk, WPROWADZENIE , Studia Miejskie: Tom 29 (2018)
