Abstrakt

Inaczej niż na Zachodzie, chrześcijański Wschód o wiele ostrożniej formułował teorię wojny sprawiedliwej (ius ad bellum). Widział wojnę zawsze jako zło, jakkolwiek w pew- nych okolicznościach uznawał jej konieczność. W centrum prawosławnej teologii i liturgii jest zawsze pokój jako wyjątkowy i zobowiązujący dar Boży. Angażowanie się w wojnę, nawet jeśli konieczne, staje się przeszkodą na drodze od theosis, która ma być celem dla każdego chrześcijanina. Uznając irracjonalność wojny i niemożliwość jej pogodze- nia z wolą Bożą, teologia prawosławna odnotowała jednak próby określenia warunków jej podjęcia, jak i sposobów ograniczenia jej złych skutków (ius in bello). Wielokrotnie przeciwko niegodziwości wojny wypowiadał się Patriarcha Konstantynopola Bartłomiej, a względnie pełne opracowanie etycznych aspektów wojny dali prawosławni biskupi ro- syjscy w 2000 r.