St. Dominic’s Church in Turobin – a Pearl of the Lublin Renaissance

Artur Lis

doi:10.25167/sth.5617

Opublikowane: 2025-01-11

Tom 44 Nr 2 (2024)

Kościół św. Dominika w Turobinie – perła renesansu lubelskiego

Artur Lis

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Dział: Artykuły z różnych działów teologii, historii i nauk pokrewnych

https://doi.org/10.25167/sth.5617

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest analiza historyczno-architektoniczna kościoła św. Dominika w Turobinie, który jest znaczącym przykładem renesansowej architektury sakralnej na Lubelszczyźnie. Celami szczegółowymi są m.in. zaprezentowanie historii miejscowości oraz kościoła parafialnego, jego architektury i wystroju wnętrza. Artykuł zawiera analizę formalno-stylistyczną i porównawczą świątyni turobińskiej. Zbudowany w XV w. kościół przeszedł liczne etapy rozbudowy i renowacji, co czyni go interesującym obiektem badawczym. Jako przykład architektury „renesansu lubelskiego” stanowi cenny element dziedzictwa kulturowego regionu, łączący w sobie bogatą historię, tradycje i wyjątkowe walory artystyczne. W badaniach wykorzystano metodę historyczno-porównawczą uzupełnioną przez metodę stylistyczną.

Słowa kluczowe:

Turobin, kościół św. Dominika, architektura sakralna, renesans lubelski

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Lis, A. (2025). Kościół św. Dominika w Turobinie – perła renesansu lubelskiego. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 44(2), 219–242. https://doi.org/10.25167/sth.5617

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baliński Michał, Lipiński Tymoteusz. 1885. Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana. Vol. 2, part 6. Warszawa: Wydawnictwo Orgelbranda.
Google Scholar

Bankowicz Maria. 1955. Roztocze Lubelskie. Warszawa: Sport i Turystyka.
Google Scholar

Bugała Janusz. 2008. “Powstanie Styczniowe na Zamojszczyźnie”. Dominik Turobiński (part 1) 30 (2): 29–30; (part 2) 31 (1): 30–32.
Google Scholar

Ćwik Władysław, Reder Jerzy. 1997. Lubelszczyzna. Dzieje rozwoju terytorialnego, podziałów administracyjnych i ustroju władz. Lublin: Lubelskie Wydawnictwo.
Google Scholar

Gawarecki Henryk, Łoziński Jerzy Zygmunt. 1973. Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, województwo lubelskie. Vol. 8. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Górak Jan. 1999. Miasta i miasteczka Zamojszczyzny. Lublin: Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków.
Google Scholar

Gumowski Marian. 1959. Pieczęcie i herby miejscowości województwa lubelskiego. Lublin: Lubelskie Wydawnictwo.
Google Scholar

Hakehilot Pinkas. 1999. Encyclopedia of Jewish Communities. Poland. Vol. 7: Kielce and Lublin. Jerusalem: Yad Vashem.
Google Scholar

Jasiński Henryk. 1955. Kościół parafialny w Turobinie pod wezwaniem św. Dominika. Monografia architektoniczna. Lublin: typescript in University Archives of the Catholic University of Lublin.
Google Scholar

Kołczewska Diana. 2003. Kościół parafialny w Turobinie. Monografia. Lublin: typescript in University Archives of the Catholic University of Lublin.
Google Scholar

Kowalczyk Jerzy. 1962. “Turobińsko-zamojski murator Jan Wolff oraz jego dzieła na Lubelszczyźnie”. Biuletyn Historii Sztuki 24 (1): 123–127.
Google Scholar

Kowalczyk Jerzy. 1964–1965. Jaroszewicz Jan. In Polski Słownik Biograficzny. Vol. 11. Ed. Emanuel Rostworowski, 11, Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Kurzątkowski Mieczysław. 1969. Z badań nad kulturą artystyczną ziemi chełmskiej w czasach budowy Zamościa. In Zamość i Zamojszczyzna w dziejach i kulturze polskiej. Ed. Kazimierz Myśliński, 153–160. Zamość: Towarzystwo Naukowe w Zamościu.
Google Scholar

Kurzej Michał. 2009. Jan Wolff. Monografia architekta w świetle analizy prefabrykowanych elementów dekoracji sztukatorskiej. Kraków: Dodo Editor.
Google Scholar

Letkiewicz Marek. 1981. “Sztukatorski wystrój sklepień tzw. renesansu lubelsko-kaliskiego w pierwszej tercji XVII w. Próba ustalenia chronologii, problem rozprzestrzeniania się i zasięgu”. Roczniki Humanistyczne 29 (4): 71–82.
Google Scholar

Litak Stanisław. 1969. Struktura i funkcje parafii w Polsce. In Kościół w Polsce. Vol. 2. Ed. Jerzy Kłoczowski, 434–465. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Litak Stanisław. 1982. “Podział administracyjny kościoła łacińskiego w Polsce około 1772 roku”, Kwartalnik Historyczny (89): 557–579.
Google Scholar

Łupina Grzegorz. 1939. „Krótkie dzieje Turobina”. Młodzież Seraficka 1 (8): 1–2.
Google Scholar

Magier Andrzej. 2012. Dekanat Turobin w latach 1919–2000. Lublin: typescript in University Archives of the Catholic University of Lublin.
Google Scholar

Niedźwiedź Józef. 2003. Leksykon historyczny miasta dawnego województwa zamojskiego. Zamość: Wydawnictwo Kresy.
Google Scholar

Olszański Jan. 1939. “Notatki o Turobinie i Czernięcinie”. Teka Zamojska (2): 72–84.
Google Scholar

Olszewski Daniel, Wiśniowski Eugeniusz. 1993. Parafia Kije. Zarys dziejów. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Orgelbrand Samuel. 1867. Encyklopedia powszechna. Vol. 25. Warszawa: Wydawnictwo Orgelbranda.
Google Scholar

Parafia. 2000. In Encyklopedia chrześcijaństwa. Historia i współczesność 2000 lat nadziei. Ed. Henryk Witczyk, 542. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”.
Google Scholar

Pawluk Tadeusz. 1979. Dekanat. In Encyklopedia katolicka. Vol. 3. Eds. Romuald Łukaszyk, Ludomir Bieńkowski, Feliks Gryglewicz, 1114. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Renesans Lubelski. 2013. Ed. Leszek Dulik. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Rybczyński Henryk. 1979. Diecezja. In Encyklopedia katolicka. Vol. 3. Eds. Romuald Łukaszyk, Ludomir Bieńkowski, Feliks Gryglewicz, 1307. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. 1892. Vol. 12. Ed. Bolesław Chlebowski. Warszawa: Druk “Wieku”.
Google Scholar

Syrokosz Stefan. 1964. Dzieje parafii Turobin. Lublin: typescript in University Archives of the Catholic University of Lublin.
Google Scholar

Szablowski Jerzy. 1965. Architektura renesansowa i manierystyczna w Polsce, Kraków: Wydawnictwo Arkady.
Google Scholar

Szponar Jadwiga. 1986. Studium historyczno-konserwatorskie, wykonane na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zamościu. Zamość: typescript in Provincial Conservator of Monuments, branch in Zamość.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław. 1925–1926. “O pewnej grupie kościołów polskich z początku XVII w.”. Sztuki Piękne (2): 3–15.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław. 1933. Nowożytna architektura w Polsce od renesansu do klasycyzmu. In Wiedza o Polsce. Vol. 4, 510–550. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław. 1937–1938. “Typ lubelski i typ kaliski w architekturze kościelnej XVII w.”. Prace Komisji Historii Sztuki (7): 23–58.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław. 1966. O sztuce polskiej XVII i XVIII w. Architektura, rzeźba, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Tokarczyk Roman. 2002. Turobin. Dzieje miejscowości. Lublin: Morpol.
Google Scholar

Turobin. 1964. In Katalog zabytków sztuki w Polsce. Vol. 8: Województwo lubelskie, part 8: Powiat krasnystawski. Eds. Ryszard Brykowski, Ewa Rowińska, 65–72. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Google Scholar

Verdmon de Jacques Leonard. 1902. Krótka monografia wszystkich miast, miasteczek i osad w Królestwie Polskiem. Warrszawa: Drukarnia Rubieszewskiego i Wrotnowskiego.
Google Scholar

Warchoł Stefan. 1964. Nazwy miast Lubelszczyzny. Lublin: Lubelskie Wydawnictwo.
Google Scholar

Wiśniowski Eugeniusz. 1966. Rozwój organizacji parafialnej w Polsce do czasów reformacji. In Kościół w Polsce. Vol. 1. Ed. Jerzy Kłoczowski, 239–299. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Wiśniowski Eugeniusz. 2004. Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Zbiór dokumentów małopolskich. 1969. Vol. 4: Dokumenty z lat 1211–1400. Eds. Stanisław Kuraś, Irena Sułkowska-Kuraś. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Google Scholar

Zbiór dokumentów małopolskich. 1975. Vol. 7: Dokumenty króla Władysława Jagiełły z lat 1418–1434. Eds. Irena Sułkowska-Kuraś, Stanisław Kuraś. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Google Scholar

Zin Wiktor. 1961. “Kościół uchański jako ogniwo kształtujące architekturę sakralną Lubelszczyzny na przełomie XVI i XVII w.”. Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej. Architektura (5): 1–137.
Google Scholar