Czy istnieje zobowiązanie do życia? Etyczne aspekty dyskusji na temat wspomaganego samobójstwa

Martin M. Lintner

Wyższa Szkoła Filozoficzno-Teologiczna w Brixen/Bressanone

Abstrakt

W kontekście intensywnych debat na temat różnych regulacji prawnych dotyczących samobójstwa wspomaganego ważną rolę odgrywa podstawowe, ale nie często tematyzowane, rozumienie autonomii pacjenta. W pierwszym
rozumieniu poszanowanie autonomii pacjenta nie ogranicza się tylko do tego, że lekarz wychodzi naprzeciw życzeniom pacjenta, względnie je wypełnia, gdyż jest on świadomy zobowiązań wobec dobra pacjenta i unikania wyrządzania szkód w sensie zasady salus aegroti suprema lex. W przeciwieństwie do tego często spotykamy się dzisiaj z rozumieniem autonomii w sensie voluntas aegroti suprema lex, zgodnie z którym lekarz w pierwszym rzędzie zobowiązany jest szanować wolę pacjenta. Poszanowanie autonomii pacjenta nie jest już rozumiane głównie jako prawo obrony pacjenta, ale w sensie roszczenia. Z tej perspektywy temu pierwszemu rozumieniu jest stawiany zarzut uśpionego paternalizmu. Autor krytycznie analizuje obydwie koncepcje autonomii i pyta o to, jak w kontekście podstawowej rzeczywistości relacyjności człowieka, jakimi są samookreślenie i zależność od opieki, mogą być tak rozumiane, że nie stanowią przeciwieństw. Ponadto krytycznie odnosi się do problemu na jakich warunkach wyrażone życzenie zabicia na żądanie albo domaganie się pomocy przy samobójstwie może być rozumiane jako autonomiczne wyrażenie woli. Autor
wskazuje także na społeczno-etyczny wymiar debaty, czyli kwestii na ile prawna dopuszczalność wspomaganego samobójstwa może prowadzić do społecznej akceptacji działań samobójczych. W końcu zostało postawione pytanie, czy rezygnacja z przyjmowania pożywienia w celu przyspieszenia śmierci może być zarówno medycznie, jak i etycznie dopuszczalną alternatywą wobec samobójstwa wspomaganego.

Słowa kluczowe:

eutanazja, zabicie na żądanie, samobójstwo wspomagane, autonomia pacjenta, troska, rezygnacja z pokarmów i napojów