Śmierć społeczna wśród osób starszych
Faculty of Health Care, University of Prešov, Slovakia
Abstract
Umieranie i śmierć są częścią życia i są unikalne i osobiste dla każdego. Ludzie boją się śmierci, często ze względu na obawę przed niewiadomym, cierpienie i utratę jakości życia. Śmierć jako taka najbardziej dotyka starszych, co jest, oczywiście, związane z cyklem życia. Starzejąc się, ludzie są świadomi nieodwracalności tego cyklu, a szczególnie w przypadkach, gdy pogarszanie się jakości ich życia związane jest z hospitalizacją lub innymi formami opieki socjalnej, co wymaga od nich opuszczenia domu i środowiska społecznego. Opieka paliatywna jest obecnie stosowana w stanach terminalnych choroby, a proces umierania jest integralną częścią opieki pielęgnacyjnej. Ludzie starsi oceniają życie poprzez jakość życia. Jakość ta jest oceniana według własnych wartości, które pojawiają się w różnym dla każdej osoby porządku: zdrowie, powiązania społecznościowe, czas wolny lub sytuacja finansowa. Hospitalizacja osoby starszej często prowadzi do izolacji społecznej, co w wielu wypadkach kończy się śmiercią społeczną, i zwykle przychodzi dużo wcześniej niż śmierć biologiczna. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi profesjonalistów i ogółu społeczeństwa na zjawisko izolacji społecznej i śmierci społecznej seniorów, które w naszym społeczeństwie, nie tylko na Słowacji, zaczyna pojawiać się jako coraz bardziej aktualny problem.
Schlagworte:
śmierć społeczna izolacja społeczna osoba starsza pielęgnacja opieka paliatywna opieka zdrowotna gwarantowana konstytucjąLiteraturhinweise
BORGSTROM, E. 2015. Social death in end-of-life care policy, Contemporary Social Science, 10:3, 272–283, DOI: 10.1080/21582041.2015.1109799.
Google Scholar
BUBENIKOVA, M., SZABOOVA, Z., HANZLIKOVA, A. 2000. Nursing in gerontology, Martin: Jesseniova LF UK, p. 237, ISBN 80-88866-12-X.
Google Scholar
CAP, J., Death and dying. https://www.jfmed.uniba.sk/pracoviska/vedecko-pedagogicke-pracoviska/nelekarske-ustavy/ustav-osetrovatelstva/veda-a-vyskum/projekty/granty-kega/ludska-dostojnost-v-kontexte-smrti-a-umierania/ludska-dostojnost-v-kontexte-smrti-a-umierania-prehlad-referencnej-literatury/ (13.09.2017).
Google Scholar
Recommendation REC č. 24. The Committee of Ministers of the Council of Europe. 2004.
Google Scholar
ELIAS, N., 1998. About the lonely dying, Prag: Publishers Franze Kafky, p. 66, ISBN 80-85844-39-7.
Google Scholar
FARKASOVA, D. et al. 2001. Nursing – Theory, Martin: Osveta, p. 134 ISBN 80-8063-086-0.
Google Scholar
GORANSON, A., WAYTZ, A., NORTON, M.I., GRAY, K., 2017. Dying Is Unexpectedly Positive, in: Psychological Science. Volume: 28 issue: 7, p. 988–999. Issue published: July 1, http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0956797617701186 (13.09.2017).
Google Scholar
HUDAKOVA, P., GAREKOVA, M., ZAJACOVA, K., 2014. The question of euthanasia and death from the point of view of students, in: Proceedings of the International Scientific Conference, Position of Hospice in the Legislative of the Slovak Republic. VSZaSP sv. AlZbety, Bratislava. p. 405 ISBN: 978-80-8132-121-4.
Google Scholar
HORANSKA, V., 2017. Man and dying, in: Man on the periphery of the society. Suffering and its significance. Proceedings of II. The International Scientific Conference, Kosice. ISBN 978-80-89937-05-9, p. 184–192.
Google Scholar
HORANSKA, V. LIZAKOVA, L. 2017. Satisfaction of geriatric patients and clients with healthcare provided, in: Nursing and midwifery. Bratislava. No.6/2017, ISSN 1339-5920, p. 55–59.
Google Scholar
KAČMÁROVÁ, M. 2013. Objectively assessed the quality of life for seniors: Qualitative and quantitative methods of their evaluation, in: Československá psychologie. 2013/ročník LVII/číslo 1., p. 41–51. [online] [cit. 04.12.2018] link: https://kramerius.lib.cas.cz/search/nimg/IMG_FULL/uuid:1e1cb793-2a40-4271-aff1-f1447cd443d1.
Google Scholar
KOHÚTOVÁ, K. 2018. Seniors quality of life in institutionalized care. [online] [cit. 04.12.2018] link: https://www.researchgate.net/profile/Katarina_Kohutova/publication/326060159_KVALITA_ZIVOTA_SENIOROV_V_INSTITUCIONALIZOVANEJ_STAROSTLIVOSTI/links/5b360a2faca2720785f4f1fa/KVALITA-ZIVOTA-SENIOROV-V-INSTITUCIONALIZOVANEJ-STAROSTLIVOSTI.pdf.
Google Scholar
KRALOVA, J. 2015. What is social death?, in: Contemporary Social Science, Vol. 10, No. 3, 235–248, doi: /10.1080/21582041.2015.1114407 https://www.researchgate.net/publication/286413031_What_is_social_death (28.02.2018).
Google Scholar
KÜBLER-ROSSOVA, E. Answers to death and dying questions. Prag: Tvorba, 1995. 293 pages.
Google Scholar
MATOUSEK, O. et al. 2005. Social work in practice, Prag: Portal, p. 255 ISBN: 80-73670-02-X.
Google Scholar
MUNZAROVA, M., 2005. Euthanasia or palliative care?, Prag: Grada Publishing, a.s., p. 108, ISBN 80-247-1025-0.
Google Scholar
PACOVSKY, V., 1997. Age is not a drug?, Prag: Karolinum, p. 124, ISBN 80-71844-861-0.
Google Scholar
ROBERTS, J., 2010. How old people perceive the end of life? p. 138–143, http://www.socialniprace.cz/soubory/socprac0210komplet_web-100624191633-140219132801.pdf (24.07.2015).
Google Scholar
SLAMA, O.; SPINKA, S., 2004. Concept of palliative care in the Czech Republic, Prag: Way home, ISBN 80-239-4330-8.
Google Scholar
STUDENT, J., MÜHLUM, A., STUDENT, U., 2006. Social work in the hospice and palliative care. 1. edition. Prag: Publishing H&H Vysehradska, p. 161, ISBN 80-7319-059-1.
Google Scholar
SVATSOVA, M., 2001. Hospice – Art to accompany, Bratislava : LUC, p. 157, ISBN 80-7114-335-9.
Google Scholar
VONDRAČEK, J., DRABKOVA, J., 2012. Death as a paradigm – Death statement and determination of the moment of death, in: Anesthesiology, resuscitation and intensive medicine, 59(1) p. 3–6. http://www.nlk.cz/publikace-nlk/referatove-vybery/anesteziologie-resuscitace-a-intenzivni-medicina/2012/ar-2012-1 (24.07.2015).
Google Scholar
ŽÁČKOVÁ, L. 2016. Dying and health care for incurably ill. Final report on qualitative research of porViaticus. [online] [cit. 04.12.2018] link: http://www.viaticus.sk/files/zaverecna-zprava-umirani-sr-final.pdf.
Google Scholar
Authors
(1977) – Doctor of Philosophy in Nursing, Teacher and Nurse. Master’s study of nursing completed at the Faculty of Medicine of the University of P.J. Safarika in Kosice. Dissertation in the field of nursing defended at the Higher School of Health and Social Work of St. Elizabeth in Bratislava. Specialized study in nursing care in internal departments completed at the Slovak University of Health in Bratislava. The professional experience in Czech Republic as a nurse reached at The Thomayer Hospital and IKEM Hospital in Prague and in Slovak Republic in hospital VUSCH Kosice. She lectured at the Faculty of Health on the Catholic University in Ruzomberok and at the College of Health and Social Work of St. Elizabeth. Lecture and lead the students of nursing and lead the clinical practice at the Secondary Medical School of St. Elizabeth in Kosice with specialization on internal nursing, geriatric nursing, neurological nursing, community nursing, education in nursing and clinical practice. She is author and co-author of several textbooks, university scripts, monographs, contributions in home and frontier magazines and conferences. Cooperate with the section of geriatric nurses at the Slovak Nursing Chamber.
Authors
(1976) – Doctor of Philosophy in Nursing, Teacher and Nurse. Master’s study of nursing completed at the Faculty of Medicine of the University of P.J. Safarika in Kosice. Dissertation in the field of nursing was defended at The Trnava University in Trnava. Specialized study in the nursing care in community completed at Presov University in Presov. The professional experience reached as a nurse in the Faculty Hospital with a polyclinic in Kosice, a Children’s Faculty Hospital and a dialysis center in Kosice. Lectured at the Faculty of Health on the Catholic University of Ruzomberok and the Faculty of Health at the University of Presov with specialization in pediatric nursing, transcultural nursing, psychiatric nursing, communication in nursing, education in nursing and clinical practice. She is author and co-author of several textbooks, university scripts, monographs, contributions in home and frontier magazines and conferences.
