Reorientacja na integrację edukacyjną dzieci romskich w Republice Czeskiej
Beata Maria Nowak
Wyższa Szkoła Kryminologii i Nauk Penitencjarnych w Warszawie; Instytut Badań i Rozwojuhttps://orcid.org/0000-0002-9607-4500
Martin Kaleja, doc. PhDr. et PhDr.
Fakulta veřejných politik v Opavě, Slezská univerzita v OpavěAbstrakt
Artykuł osadzony jest w kontekście integracji społecznej Romów w Republice Czeskiej. Przedmiotem analiz są między innymi: zjawisko segregacji szkolnej, błędy systemowe w zakresie diagnozy edukacyjnej oraz kształcenie dzieci romskich w ramach programów edukacyjnych przeznaczonych dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie. Celem artykułu jest próba identyfikacji problemów związanych z włączaniem dzieci romskich do edukacji powszechnej w Republice Czeskiej. Podstawową metodą badawczą jest analiza dokumentów - obowiązujących aktów prawnych, oficjalnych dokumentów dotyczących nauczania w czeskich szkołach oraz dostępnych zestawień statystycznych. Badania wykazały, że w edukacji włączającej widoczna jest z jednej strony orientacja na opanowanie przez dzieci romskie języka czeskiego w mowie i piśmie, z drugiej zaś tendencja do poszanowania różnic językowych. Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu podjęło działania ukierunkowane na wyposażenie nauczycieli w znajomość podstaw języka ojczystego ich romskich uczniów oraz znajomość romskich podstaw społeczno-kulturowych, co pozwala na uniknięcie nieporozumień i konfliktów na tle etnicznym. Niepokój budzi jednak duży odsetek dzieci romskich nie realizujących obowiązku szkolnego, niski ich udział w edukacji przedszkolnej oraz kształcenie dużego odsetka dzieci romskich w ramach programów edukacyjnych przeznaczonych dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie (zjawisko błędnej diagnozy i wnioskowania o przeniesienie z głównego nurtu edukacji do obszaru edukacji specjalnej). Dużym wsparciem dla integracyjnej polityki edukacyjnej prowadzonej w Czechach wobec romskich uczniów uczęszczających do szkół podstawowych, są projekty naukowo – badawcze realizowane przez ośrodki naukowe, identyfikujące potrzeby i wskazujące na możliwości włączania dzieci romskich do głównego nurtu edukacji powszechnej. Przeprowadzone analizy badawcze wskazują na konieczność pilnego rozwiązania problemów związanych z integracją społeczną mniejszości romskiej w Czechach, w oparciu o aktualne kierunki polityki edukacyjnej Unii Europejskiej wobec romskich uczniów i studentów. W tym zakresie niezbędne jest wyznaczenie priorytetów przez czeskie Ministerstwo Edukacji oraz dokonanie podstawowych rozstrzygnięć z ukierunkowaniem na wszechstronne wspieranie dzieci romskich w rozwoju oraz edukację włączającą je w nurt edukacji powszechnej.
Słowa kluczowe:
czescy Romowie, dziecko romskie, edukacja włączająca, integracja społecznaBibliografia
Dubayová, T. i Kožárová, J. (2018) Coping strategies of pupils with special educational needs in inclusion and their relation to school. Brno: Tribun EU.
Google Scholar
Kaleja, M. (2019) Vzdělávací modul pro lektory a účastníky kurzu: Jak pracovat s dítětem, žákem s odlišnými kulturními a jinými životními podmínkami. Praha: Národní ústav pro vzdělávání.
Google Scholar
Kolaříková, M. (2015) Dítě předškolního věku v porstředí sociální exkluze. Opava: Slezská univerzita v Opavě, Fakulta veřejných politik v Opavě.
Google Scholar
Połeć, W. (2003) ‘Romowie na Słowacji. Marginalizacja i postęp‘ w Nowicka, E. (red.) Romowie o sobie i dla siebie. Nowe problemy i nowe działania w pięciu krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, s. 127– 150.
Google Scholar
Vermeersch, P. (2007) The Romani Movement: Minority Politics and Ethnic Mobilization in Contemporary Central Europe. New York, NY: Berghahn Books.
Google Scholar
Feliksiak, M. (2008) Postawy wobec Romów w Polsce, Czechach, na Węgrzech i Słowacji. Komunikat z badań [Online]. Dostępne pod adresem: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2008/K_104_08 (Dostęp: 15 października 2020 r.).
Google Scholar
Vláda České republiky (2016) Zpráva o stavu romské menšiny za rok 2015 [online]. Dostępne pod adresem: https://www.vlada.cz/cz/ppov/zalezitosti-romske-komunity/dokumenty/zprava-o-stavu-romske-mensiny-za-rok-2015-146576/ (Dostęp: 07 czerwca 2020 r.).
Google Scholar
Vláda České republiky (2018) Zpráva o stavu romské menšiny v České republiceza [online]. Dostępne pod adresem: https://www.vlada.cz/assets/ppov/zalezitosti-romske-komunity/dokumenty/Zprava-o-stavu-romske-mensiny.pdf (Dostęp: 05 czerwca 2020 r.).
Google Scholar
Česká školní inspekce (2018) [online]. Dostępne pod adresem: https://www.csicr.cz/getattachment/494adcd7-2e4b-40a7-b564-383d964ce14d/TZ-Dopady-povinneho-predskolniho-vzdelavani.pdf (Dostęp: 06 czerwca 2020 r.).
Google Scholar
Zákon č. 273/2001 Sb., o právech příslušníků národnostních menšin a o změně některých zákonů [online]. Dostępne pod adresem: https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2001-273 (Dostęp: 23 września 2020 r.).
Google Scholar
Zákon č. 561/2004 Sb., o předškolním, základním, středním, vyšším odborném a jiném vzdělávání (školský zákon), ve znění pozdějších předpisů [online]. Dostępne pod adresem: https://www.msmt.cz/dokumenty-3/zakon-c-561-2004-sb-o-predskolnim-zakladnim-strednim-vyssim (Dostęp: 25 września 2020 r.).
Google Scholar
https://www.populationof.net/pl/czechia/ (Dostęp: 07 czerwca 2020 r.).
Google Scholar
Ústavní zákon č. 1/1993 Sb., Ústava České republiky [online]. Dostępne pod adresem: https://www.zakonyprolidi.cz/cs/1993-1 (Dostęp: 20 września 2020 r.).
Google Scholar
Ústavní zákon č. 2/1993 Sb., Listina základníách práv a svobod [online]. Dostępne pod adresem: https://www.zakonyprolidi.cz/cs/1993-2 (Dostęp: 23 września 2020 r.).
Google Scholar
