Balansowanie pomiędzy pracą a życiem osobistym
Analiza uwarunkowań psychologicznych w kontekście rodzinnym
Monika Joanna Kornaszewska-Polak
Wydział Teologii oraz Instytut Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicachhttp://orcid.org/0000-0003-1421-1418
Abstrakt
Idea godzenia pracy zawodowej z życiem osobistym przeżywała swój rozkwit na przełomie XX i XXI wieku, kiedy zrozumiano, że nie jest możliwe zupełne rozłączenie tych dwóch sfer funkcjonowania człowieka, ponieważ nierozerwalnie się splatają. Pomijanie jednej lub drugiej sfery, nie tylko w dyskursie naukowym, ale także w codziennym życiu, ukazuje wiele strat w obszarze bliskich relacji (zaniedbania), ale także niższą wydajność pracy. Niemniej jednak, idealne połączeni obu tych wymiarów aktywności człowieka wydaje się niemal niemożliwe, jak pokazuje rosnąca liczba współczesnych badań. Zaangażowanie w jedną pociąga za sobą zaniedbania w tej drugiej sferze.
Kontekst rodzinny jest znaczącym przykładem prób godzenia pracy zawodowej z życiem osobistym. Współczesne młode pokolenie osób dorosłych w swej hierarchii wartości stawia na pierwszym miejscu coraz częściej pracę zawodową i indywidualną karierę oraz rozwój osobisty. Ta młoda generacja odsuwa w czasie decyzje o założeniu rodziny, poczęciu dzieci czy ustabilizowaniu się, do momentu osiągnięcia odpowiedniego statusu oraz dobrobytu materialnego. W celu spełnienia potrzeby bliskich relacji wielu z młodych dorosłych wiąże się jedynie w związkach przejściowych (kohabitację, swingersi), ale także tworzy substytuty więzi. Pokolenie to doświadcza rosnącego poczucia osamotnienia, pomimo spełnienia zawodowego, satysfakcjonującej pozycji materialnej czy społecznej.
Słowa kluczowe:
równowaga między pracą a życiem prywatnym, pokolenie Z, bliskie związki, rodzina, karieraBibliografia
Andreassen, C.S. (2014) ‘Workaholism: An overview and current status of the research’, Journal of behavioral addictions. 2013/12/06 edn, 3(1), pp. 1–11. doi:10.1556/JBA.2.2013.017.
Google Scholar
Armstrong, M. (2007) Zarządzanie zasobami ludzkimi. Kraków: Wyd. Oficyna Ekonomiczna.
Google Scholar
Balcerzak‐Paradowska, B. (2008) ‘Ocena kierunków zamian w polityce rodzinnej w Polsce w aspekcie godzenia życia zawodowego z rodzinnym’, in C. Sadowska-Snarska (ed.), Równowaga praca – życie – rodzina. Białystok: Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej, pp. 15–35.
Google Scholar
Bauman, Z. (2006) Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Baumeister, R. (2011) ‘Self and identity: A brief overview of what they are, what they do, and how they work’, Annals of the New York Academy of Sciences, (1234(1)), pp. 48–55.
Google Scholar
Bazińska, R. and Drat-Ruszczak, K. (2000) ‘Struktura narcyzmu w polskiej adaptacji kwestionariusza NPI Ruskina i Halla’, Czasopismo Psychologiczne, (6), pp. 171–188.
Google Scholar
Beck, U. and Beck-Gernsheim, E. (1995) Individualization, SAGE Publications Inc. Available at: https://us.sagepub.com/en-us/nam/individualization/book207792 (Accessed: 21 May 2021).
Google Scholar
Bianchi, S.M. (2000) ‘Maternal employment and time with children: dramatic change or surprising continuity?’, Demography, 37(4), pp. 401–414. doi:10.1353/dem.2000.0001.
Google Scholar
Borkowska, S. (ed.) (2003) Programy praca – życie a efektywność firm. Warszawa: IPiSS.
Google Scholar
Bures, R.M., Koropeckyj-Cox, T. and Loree, M. (2009) ‘Childlessness, parenthood, and depressive symptoms among middle-aged and older adults’, Journal of Family Issues, 30(5), pp. 670–687. doi:10.1177/0192513X08331114.
Google Scholar
Bushman, B., Gollwitzer, M. and Cruz, C. (2015) ‘There is broad consensus: Media researchers agree that violent media increase aggression in children, and pediatricians and parents concur’, Psychology of Popular Media Culture, 4, pp. 200–214. doi:10.1037/ppm0000046.
Google Scholar
Cacioppo, J.T. et al. (2000) ‘Lonely traits and concomitant physiological processes: the MacArthur social neuroscience studies’, International Journal of Psychophysiology: Official Journal of the International Organization of Psychophysiology, 35(2–3), pp. 143–154. doi:10.1016/s0167-8760(99)00049-5.
Google Scholar
Desjardins, J. (2019) ‘Generation Z: What to expect from the newest addition to the workforce’, Word Ecocnomic Forum. [Preprint]. Available at: https://www.weforum.org/agenda/2019/02/meet-generation-z-the-newest-member-to-the-workforce/.
Google Scholar
Desvaux, G., Devillard, S. and Sancier-Sultan, S. (2010) Women Metter 2010. Women at the top of corporations: Making it happens. Paris: McKinsey & Company Publishing.
Google Scholar
Dion, K.K. and Dion, K.L. (2007) ‘Indywidualizm, kolektywizm i psychologia miłości’, in R.J. Sternberg and K. Weis (ed.) Nowa psychologia miłości. Taszów: Biblioteka Moderatora, pp. 433–452.
Google Scholar
Edwards, J. et al. (2016) Relationships in the 21st Century. London: Mental Health Foundation Publishing.
Google Scholar
Ernst, J.M. and Caccioppo, J.T. (1999) ‘Lonely hearts: Psychological perspectives on loneliness’, Applied and Preventive Psychology, (8(1)), pp. 1–22.
Google Scholar
Gerson, K. and Jacobs, J.A. (2004) ‘The Work-Home Crunch’, Contexts, 3(4), pp. 29–37. doi:10.1525/ctx.2004.3.4.29.
Google Scholar
Giddens, A. (2007) ‘The Global Revolution in Family and Personal Life’, in A.S. Skolnick and J.H. Skolnick (ed.), Family in Transition. Boston: Pearson, pp. 26–31.
Google Scholar
‘Godzenie pracy z życiem rodzinnym jako warunek uczestnictwa w rynku pracy. Przegląd realizacji pekińskiej platformy działania: kobiety i gospodarka’ (2012). EIGE. Available at: http://eige.europa.eu/sites/default/files/Women%20and%20the%20Economy%20-%20 Reconciliation%20of%20Work%20&%20Family%20%20Main%20findings_PL.
Google Scholar
Greenhaus, J., Collins, K. and Shaw, J. (2003) ‘The relation between work – family balance and Quality of Life’, Journal of Vocational Behavior, 63, pp. 510–531. doi:10.1016/S0001-8791(02)00042-8.
Google Scholar
Griffiths, M. (2011) ‘Workaholism – a 21st-century addiction’, The Psychologist, (24(10)), pp. 740–744.
Google Scholar
Hild-Ciupińska, K. (2016) ‘Temat równowagi pracy i życia pracowników widziany oczami pracodawców’, Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i praktyka, (6), pp. 8–11.
Google Scholar
Hildt-Ciupińska, K. (2014) ‘Work-life balance a wiek pracowników’, Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i praktyka, (10), pp. 14–17.
Google Scholar
Horan, S.M. and Chory, R.M. (2011) ‘Understanding Work/Life Blending: Credibility Implications for Those Who Date at Work’, Communication Studies, 62(5), pp. 563–580. doi:10.1080/10510974.2011.582663.
Google Scholar
Juroszek, W. (2015) ‘Jakość życia w kontekście niskiej dzietności’, in M. Kornaszewska-Polak (ed.) Wystarczająco dobre życie. Konteksty psychologiczne. Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas, pp. 17–28.
Google Scholar
Karbowa, M. (2012) ‘Samotność w świetle teorii przywiązania’, Studia Psychologiczne, 50, pp. 27–38. doi:10.2478/v10167-010-0045-5.
Google Scholar
Kernberg, O. (1998) Związki miłosne. Norma i patologia. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
Google Scholar
‘Kobiety Na Rynku Pracy. Europejski Semestr – Zestawienie Informacji Tematycznych.’ (2017). Komisja Europejska. Available at: https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/file_import/european-semester_thematic-factsheet_labour-force-participation-women_pl.pdf.
Google Scholar
Kornaszewska-Polak, M. (2015) ‘Przywiązanie i osamotnienie w bliskich relacjach’, Rocznik Pedagogiczny KUL, (7(43)), pp. 23–41. doi:10.18290/rped.2015.7(43).3-2.
Google Scholar
Kornaszewska-Polak, M. (2020) Emocje i płeć. Studium dynamiki zaangażowania i dystansowania w związkach romantycznych. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Kornaszewska-Polak, M. (2021, in press) in Kornaszewska-Polak, M. et al., Kondycja współczesnej rodziny – badania interdyscyplinarne. Katowice: Wyd. Uniwersytet Śląski.
Google Scholar
Kryńska, E. et al. (ed.) (2013) Diagnoza kobiet i mężczyzn na rynku pracy w Polsce. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Krys, K. et al. (2019) ‘Family well-being is valued more than personal well-being: A four-country study’, Current Psychology [Preprint]. doi:10.1007/s12144-019-00249-2.
Google Scholar
Kwak, A. (2005) Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wyd. Akademickie Żak.
Google Scholar
Lavee, Y. and Ben‐Ari, A. (2007) ‘Relationship of dyadic closeness with work‐related stress: A daily diary study’, Journal of Marriage and Family, 69(4), pp. 1021–1035.
Google Scholar
Lockwood, N.R. (2007) Work/Life Balance: Challenges And Solutions. Alexandria, Va.: Society for Human Resource.
Google Scholar
Maciek-Haściło, B. (2019) ‘Pacjenci opowiadają, że kiedy zażywają, czują się bezpieczni, wolni, schronieni, mogą oddychać, czują, że żyją. Wywiad przeprowadzony przez N. Harbuz’, Hello Zdrowie [Preprint]. Available at: https://www.hellozdrowie.pl/pacjenci-bardzo-czesto-opowiadaja-ze-kiedy-zazywaja-to-czuja-sie-bezpieczni-wolni-schronieni-wtedy-moga-oddychac-czuja-ze-zyja/.
Google Scholar
McDonald, P. and Bradley, L.M. (2005) The Case for Work-Life Balance: Closing the Gap Between Policy and Practice. Hudson Global Resources (Aust.) Pty Limited.
Google Scholar
‘Ministerial Task Force on Work and Family. Review of work and family in Queensland’ (2002). Queensland: Government Department of Industrial Relations.
Google Scholar
Mushtaq, R. et al. (2014) ‘Relationship Between Loneliness, Psychiatric Disorders and Physical Health ? A Review on the Psychological Aspects of Loneliness’, Journal of Clinical and Diagnostic Research : JCDR, 8(9), pp. WE01–WE04. doi:10.7860/JCDR/2014/10077.4828.
Google Scholar
Oeken, A.B. (2018) ‘11 Things to Know and Expect from Generation Z.’ Available at: https://www.cose.org/en/Mind-Your-Business/HR/11-Things-to-Know-About-Gen-Z.
Google Scholar
Orchard, T. (2020) ‘Gen Z opts hookups over lockdowns’, Western Communications [Preprint]. Available at: https://news.westernu.ca/2020/02/orchard-gen-z-opts-hookups-over-lockdowns/.
Google Scholar
Półtorak, M. (2019) ‘Projekt dyrektywy WLB – nowe podejście do równości płci w zatrudnieniu?’, Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej, (26(4)), pp. 317–339.
Google Scholar
Popenoe, D. (1993) ‘American family decline, 1960–1990: A review and appraisal’, Journal of Marriage and the Family, 55(3), pp. 527–542. doi:10.2307/353333.
Google Scholar
Popenoe, D. (2017) War Over the Family. 1st edition. Routledge.
Google Scholar
‘Rocznik statystyczny ubezpieczeń społecznych 2015–2017’ (2019). Warszawa, Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Google Scholar
Rogers, S.J. and DeBoer, D.D. (2001) ‘Changes in Wives’ Income: Effects on Marital Happiness, Psychological Well-Being, and the Risk of Divorce’, Journal of Marriage and Family, 63(2), pp. 458–472. doi: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2001.00458.x.
Google Scholar
Sadowska-Snarska, C. (ed.) (2008) Równowaga praca – życie – rodzina. Białystok: Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej.
Google Scholar
Slany, K. (2002) Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Wyd. Nomos.
Google Scholar
Śliwak, J., Zarzycka B. and Dziduch A. (2011) ‘Typy samoświadomości a poczucie osamotnienia’, Przegląd Psychologiczny, (54(3)), pp. 241–254.
Google Scholar
Stańczak, J., Stelmach, K. and Urbanowicz, M. (2016) ‘Małżeństwa oraz dzietność w Polsce’, Publikacja GUS Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy. [Preprint].
Google Scholar
Stephens, P. et al. (2007) ‘Unintended Consequences: It’s Disruption Of Work-Life Balance’, Issues in Information Systems, (7(1)), pp. 179–184.
Google Scholar
Szlendak, T. (2010) Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wyd. PWN.
Google Scholar
Tanenbaum, A.S. (2004) Sieci komputerowe. Gliwice: Helion.
Google Scholar
Teow, J. et al. (2020) Women in Work. The opportunities and challenges of the tech revolution. Price Waterhouse Coopers Report. Available at: https://www.pwc.co.uk/economic-services/WIWI/women-in-work-2020-full.pdf.
Google Scholar
Twenge, J.M. (2014) Generation Me – Revised and Updated: Why Today’s Young Americans Are More Confident, Assertive, Entitled and More Miserable Than Ever Before. New York.
Google Scholar
‘World Values Survey. Online data analysis’ (2016). Available at: http://www.worldvaluessurvey.com.
Google Scholar
Wyrzykowska, E. (2012) ‘Uzależnienie od alkoholu jako wynik deficytu w zakresie relacji przywiązania’, Alkoholizm i Narkomania, (25(3)), pp. 307–315.
Google Scholar
Autorzy
Monika Joanna Kornaszewska-Polakhttp://orcid.org/0000-0003-1421-1418
Doktor nauk humanistycznych w zakresie psychologii, kierownik interdyscyplinarnego zespołu badań nad rodziną WTL UŚ, członek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego O/Katowice – przewodnicząca Komisji Rewizyjnej, członek Polskiego Oddziału Towarzystwa Badań nad Emocjami i Przywiązaniem „SEAS Polska”. Czynna uczestniczka konferencji międzynarodowych na Węgrzech, w Belgii, Nieczech, Czechach, Wielkiej Brytanii i Kanadzie. Redaktorka dwóch monografii naukowych: Wystarczająco dobre życie. Konteksty psychologiczne (2015) i Asystentura rodzin. Teoria, praktyka, badania (2016). Autorka kilkudziesięciu artykułów naukowych podejmujących takie zagadnienia, jak relacje romantyczne, więzi małżeńskie, więzi w rodzinie, teoria przywiązania, poczucie osamotnienia, różnice indywidualne w zakresie płci, stres i radzenie sobie ze stresem, emocjonalne uwarunkowania bliskich relacji. Autorka wielu rozdziałów w monografiach i artykułów popularno-naukowych poświęconych powyżej wymienionym tematom.
Instytut Psychologii i Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Mail: monika.kornaszewska-polak@us.edu.pl
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Family Forum
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
