Więź psychospołeczna w cyklu życia rodziny na podstawie badań małżonków
dr Kamila Rzepka
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; Wydział TeologiiAbstrakt
Życie małżeńskie obejmuje kilka etapów, na których kobieta i mężczyzna mają do zrealizowania konkretne zadania. Niniejszy artykuł podejmuje tematykę więzi psychospołecznej w rodzinie na różnych etapach jej życia. Docelowo artykuł zmierza do postawienia wniosków z badań oraz sformułowania wskazań pastoralnych w zakresie towarzyszenia małżonkom i rodzicom w rozwoju ich więzi psychospołecznej na różnych etapach w cyklu życia rodziny.
W pierwszej części prezentuje podstawy teoretyczne podjętego zagadnienia, a także opisuje grupę badawczą i metodologię badań. Badania objęły grupę 345 osób zamieszkujących diecezję sandomierską. Badania przeprowadzono za pomocą metody sondażu diagnostycznego.
W drugiej części ukazuje wyniki badań dotyczących jedności intelektualnej, decyzyjnej i działaniowej małżonków w poszczególnych fazach cyklu życia rodziny. Uzyskane wyniki badań potwierdziły założenie, że etap w cyklu życia rodziny przyczyna się do częstotliwości i jakości (tematyki) podejmowanej rozmowy ze współmałżonkiem oraz częstotliwości i jakości rozmowy rodziców z dziećmi. Pod uwagę wzięto również to, kto w rodzinie respondentów podejmuje ważne decyzje dotyczące dzieci oraz jakie formy spędzania czasu wolnego preferują badani.
Wyniki potwierdziły założenie, że etap życia rodziny oddziałuje na ich jedność intelektualną, częściowo decyzyjną i działaniową małżonków. Niewielki odsetek badanych zadeklarował, że nie podejmuje ważnych rozmów ze współmałżonkiem, a wśród nich najwięcej stanowili ankietowani na etapie z małymi dziećmi (6,5%).
Wykazano, że tematyka podejmowanych rozmów ze współmałżonkiem jest najbardziej zróżnicowana między małżeństwami w pierwszej fazie M (małżeństwo bez dzieci) i ostatniej PG („faza pustego gniazda”), a badanymi będącymi na etapach RMD (rodzina z małymi dziećmi), RPS (rodzina z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym) i RD (rodzina z dziećmi dorastającymi), co wiąże się z dostosowaniem tematów rozmów do występujących zadań rozwojowych, różnych na poszczególnych etapach w cyklu życia rodziny. Najsilniejszą jedność intelektualną rodziców z dziećmi odnotowano w fazie z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Wskazano zatem na działania w zakresie duszpasterstwa rodzin, które mogą być wsparciem dla rozwoju więzi psychospołecznej małżonków, zwłaszcza tych, którzy posiadają małe dzieci. Formą towarzyszenia tym parom mogą być rekolekcje weekendowe dla małżeństw, konferencje oraz dni skupienia, w ramach których akcentowana będzie potrzeba dialogu małżeńskiego i rodzinnego. Istotne również wydaje się uwzględnienie tematyki odpowiedzialnego rodzicielstwa, która rzadko jest podejmowana przez małżonków w rozmowach niezależnie od etapu życia rodziny.
Zasadne wydaje się uwzględnianie w duszpasterstwie znaczenia małżeńsko-rodzinnej więzi psychospołecznej poprzez ukierunkowanie troski pastoralnej na wspieranie małżonków w docenieniu małżeńskiego i rodzinnego dialogu. Stąd pomocne może okazać się wzajemne towarzyszenie par będących na różnych etapach oraz aktywizacja i wymiana doświadczeń.
Słowa kluczowe:
więź małżeńska, więź psychospołeczna, dialog, rozmowa, czas wolny, etap życia rodziny, cykl życia rodziny, małżeństwo, duszpasterstwo rodzinBibliografia
Bajda, J. (2010) Powołanie małżeństwa i rodziny, Łomianki, Fundacja „Pomoc Rodzinie.
Google Scholar
Biel, S. (2013) ‘Komunikacja małżeńska kluczem wychowania do dialogu – sprawozdanie z badań’, Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce. Kwartalnik dla nauczycieli. Kraków, nr 3.
Google Scholar
Brzeziński, M. (2012) ‘Radość życia w stanie łaski – prawda i wolność w małżeństwie’, Studia Teologiczne Białystok Drohiczyn Łomża, 30, pp. 237–254.
Google Scholar
Budzyńska, E. (2016) ‘Więzi międzypokoleniowe w rodzinie w kontekście przemian społecznych i kulturowych’. In Dylematy życia rodzinnego. Diagnoza i wsparcie, (ed.) M. Szyszka. Lublin, Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
De Barbaro, M. (1999) ‚Strategie rodzinne’, in B. De Barbaro (ed.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Encyklopedia pedagogiczna XXI (2008) Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Gałęska, U. (2015) ‘Przeobrażenia więzi rodzinno-społecznych w rodzinie XXI wieku’, Wychowanie w Rodzinie, 11, pp. 27–41.
Google Scholar
Goleń, J. (2013) Motywy zawarcia małżeństwa sakramentalnego. Studium z Duszpasterstwa Rodzin w świetle badań narzeczonych, Lublin, Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Goleń, J. (2018) ‘Strengthening the Conjugal Bond’, in J. Goleń, R. Kamiński, and G. Pyźlak (eds) Catholic family ministry: the scientific reflection and the practical ministry of the Church. Lublin: Wydawnictwo KUL, pp. 250–259.
Google Scholar
Grodzka, D. (1984) ‘Więź rodzinna na tle innych więzi społecznych. Zarys problematyki i stanu badań’. Studia Socjologiczne, 4 (95).
Google Scholar
Grześkowiak, J. (1993) Misterium małżeństwa, Poznań́, Wydawnictwo Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej Hlondianum.
Google Scholar
Jagodziński, M. (2016) ‘Komunijna wizja sakramentu małżeństwa’, Studia Teologii Dogmatycznej, 2, pp. 48–67. Available at: https://doi.org/10.15290/std.2016.02.04.
DOI: https://doi.org/10.15290/std.2016.02.04
Google Scholar
Jankowska, M. (2014) ‘Metody regulacji poczęć a więź małżonków i jakość ich związku małżeńskiego’, Fides et Ratio, 4 (20). pp. 144–161.
Google Scholar
Landwójtowicz, P. (2013) ‘Teologia małżeństwa i rodziny w ujęciu Jana Pawła II’, in U. Dudziak, G. Koszałka, and J. Młyński (eds) Poradnictwo rodzinne w teorii i praktyce. Kraków: Homo Dei, pp. 173–203.
Google Scholar
Mancewicz, M. (2011) ‘Więzi rodzinne jako determinanty prawidłowego przebiegu procesu wychowawczego’, in W. Muszyński (ed.) Więzi w małżeństwie i rodzinie – zaufanie, współdziałanie, zależność. Toruń: Adam Marszałek (Przestrzenie Życia Społecznego), pp. 101–115.
Google Scholar
Ochojska, D. M., Marmola, M., Węgrzyn-Białogłowicz, K. (2015) ‘Sytuacja psychospołeczna w rodzinach jedno- i wielodzietnych w percepcji dzieci’. Wychowanie w rodzinie. Trajektorie więzi rodziny współczesnej. Red. E. Jurczyk-Romanowska, K. Gandecka, Wrocław, Zakład Historii Edukacji Instytutu Pedagogiki, t. XI nr 1.
Google Scholar
Olson, D.H. (1986) ‘Circumplex Model VII: Validation studies and FACES III’, Family Process, nr 25.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.1986.00337.x
Google Scholar
Ostaszewski, M. (2008) ‘Więź małżeńska fundamentem rozwoju wspólnoty małżeńskiej i rodzinnej’. Studia Elbląskie, nr IX.
Google Scholar
Ostoja-Zawadzka, K. (1999) ‘Cykl życia rodzinnego’, in B. de Barbaro (ed.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Parysiewicz, B. (2010) Wychowanie do miłości. Studium z Duszpasterstwa Rodzin, Lublin, Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Poręba, P. (1981) Psychologiczne uwarunkowania życia rodzinnego, Warszawa, Wydawnictwo Pax.
Google Scholar
Pryba, A. (2002) Planowanie rodziny a więź małżeńska, Olsztyn, Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum”.
Google Scholar
Rydz, E. (2014) ‘Psychologia religijności/duchowości rodziny’, in I. Janicka and H. Liberska (eds) Psychologia rodziny. Warszawa: PWN, pp. 203–220.
Google Scholar
Ryś, M. (1994) Konflikty w rodzinie niszczą czy budują?, Warszawa, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Google Scholar
Rzepka, K. (2022) Regulacja poczęć a więzi małżeńsko-rodzinne. Studium na podstawie badań małżonków w diecezji sandomierskiej, Lublin, Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Tomkiewicz, A. (2007) ‘Znaczenie strukturalizacji czasu w kształtowaniu więzi małżeńskiej. Interpretacja w świetle analizy transakcyjnej’. Roczniki Teologiczne, 54 (10).
Google Scholar
Tyszka, Z. (1974) Socjologia rodziny, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Wójcik, E. (2000) Trzeba kochać żeby żyć. Aspekty psychofizjologiczne małżeństwa, Warszawa, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”.
Google Scholar
Zajączkowski, P. (2010) Postawy wobec prokreacji a więź małżeńska. Studium empiryczne z Duszpasterstwa Rodzin na podstawie badań małżonków w parafii Braci Mniejszych Kapucynów w Lublinie. Rozprawa doktorska, Lublin, AB KUL, mps.
Google Scholar
Autorzy
dr Kamila RzepkaStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Family Forum
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
