Rola niekorzystnych warunków społeczno-ekonomicznych (bieda) i niedostatku materialnego dzieci w przewidywanym postępowaniu rodziców
Vesna Bilić
University of Zagreb, Faculty of Teacher EducationNikolina Davidović
KBC Split, Psychiatry ClinicAbstrakt
Globalny kryzys ekonomiczny nie tylko zachwiał gospodarką, ale także funkcjonowaniem rodziny, w której najbardziej narażonymi grupami stały się dzieci i młodzież. Celem tej pracy jest zbadanie roli niekorzystnego społeczno-ekonomicznego środowiska rodzinnego i niedostatku materialnego dzieci w kształtowaniu doświadczenia rodzicielskiej akceptacji, odrzucenia i kontroli.
W badaniu wzięło udział 610 uczniów szkół podstawowych w Chorwacji (51,6% dziewcząt i 44,8% chłopców; nie wszyscy respondenci podali płeć) ze średnią wieku 13,88 (SD = 0,73). Wraz z kwestionariuszami Questionnaires of general data oraz SES questionnaire, w badaniach zastosowano skale Scale of material deprivation of students i Scale of perception of parental behaviour – SPRP (Macuka, 2008).
Wyniki analizy regresji oznaczają, że im wyższy niedostatek materialny dzieci, tym mniejsza doza akceptacji i większe odrzucenie obu rodziców i kontrola matki. W przypadku przewidywania kontroli ojca nie ma żadnej mocy przewidywalnej. Wskazano, że niedostatek materialny dzieci jest bardziej znaczącym czynnikiem prognostycznym zachowania rodziców (akceptacja, odrzucenie i kontrola) niż status społeczno-ekonomiczny.
Wnioski wskazują na potrzebę utworzenia programu upełnomocnienia rodziny oraz wagę troskliwego zachowania rodzicielskiego, wraz z druzgocącymi skutkami nieadekwatnych działań rodzicielskich.
Słowa kluczowe:
bieda, stosunki rodzice – dziecko, akceptacja rodzicielska, odrzucenie dzieci, kontrolaBibliografia
Anđelković V., Vidanović S., Hedrich V., Povezanost percepcije važnosti potreba djece, kvalitete života i obiteljskih te poslovnih uloga, “Ljetopis socijalnog rada” 19 (2), 2012, 297–316.
Bilić V., Buljan Flander G., Hrpka H., Nasilje nad djecom i među djecom, Jastrebarsko: Naklada Slap 2012.
Bradley R.H., Corwyn R.F., Socioeconomic status and child development, “Annual Review of Psychology” 53, 2002, 371–399.
Bullock K., Muschamp Y., Ridge T., Wikeley F., Educational relationships in out-of-school-time activities: are children in poverty missing out again?, “Education, Citizenship and Social Justice” 5 (2), 2010, 103–116.
Conger R.D., Conger K.J., Martin M.J., Socioeconomic status, family processes, and individual development, “Journal of Marriage and Family” 72 (3), 2010, 685–704.
Jensen E., Teaching with Poverty in Mind: What Being Poor Does to Kids’ Brains and What Schools Can Do About It, Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development, 2009.
Klarin M., Đerđa V., Roditeljsko ponašanje i problemi u ponašanju kod adolescenata, “Ljetopis socijalnog rada” 21 (2), 2014, 243–262.
Kletečki Radović M., Siromaštvo i neki aspekti psihosocijalnog razvoja djece (doktorska disertacija), Zagreb: Pravni fakultet Sveučilišta, Studijski centar socijalnog rada, 2011.
Macuka I., Skala percepcije roditeljskog ponašanja – SPRP, in: Z. Penezić et al. (ed.) Zbirka psihologijskih skala i upitnika IV., Odjel za psihologiju Sveučilišta u Zadru, 2008, 23–35.
Macuka I., Osobne i kontekstualne odrednice roditeljskog ponašanja, “Suvremena psihologija” 13 (1), 2010, 63–81.
Martin M.J., Conger R.D., Schofield T.J., Dogan S.J., Widaman K.F., Donnellan M.B., Neppl T.K., Evaluation of the interactionist model of socioeconomic status and problem behavior: a developmental cascade across generations, “Development and Psychopathology” 22 (3), 2010, 695–713.
McDonald C., Children’s lived experience of poverty: A review of the literature, Prepared by the ARACY Collaborative team undertaking the Children’s Lived Experience of Poverty project, including. RMIT University, The NSW Commission for Children and Young People and The Benevolent Society, 2008.
Minujin A., Delamonica E., Davidziuk A., Gonzalez E., The definition of child poverty: A discussion of concepts and measurements, “Environment and Urbanization” 18 (2), 2006, 481–500.
Mistry R.S., Benner A.D., Tan C.S., Kim S.Y., Family economic stress and academic well-being among Chinese – American youth: the influence of adolescents’ perceptions of economic strain, “Journal of family psychology” 23 (3), 2009, 279–290.
De Neubourg C.M., de Milliano I., Plavgo Z., Lost, in: Dimensions: Consolidating progress in multidimensional poverty research, Innocenti Working Paper No. 2014-04, UNICEF Office of Research, Florence 2014.
Raboteg-Šarić Z., Pećnik N., Bračni status, financijske teškoće i socijalna podrška kao odrednice roditeljske depresivnosti i odgojnih postupaka, “Društvena istraživanja” 15, 6 (86), 2006, 961–1004.
Ridge T., Living with Poverty: A Review of the Literature on Children’s and Families’ Experiences of Poverty, Research Report No 594, Department for Work and Pensions, Norwich: HMSO 2009.
Rohner R.P., Veneziano R.A., The importance of father love: History and contemporary evidence, “Review of General Psychology” 5 (4), 2001, 382–405.
Rohner R.P., Khaleque A., Cournoyer D.E., Introduction to Parental Acceptance-Rejection Theory, Methods, Evidence, and Implications, http://csiar.uconn.edu/wp-content/uploads/sites/494/2014/02/INTRODUCTION-TO-PARENTAL-ACCEPTANCE-3-27-12.pdf, (18.08.2014).
Šimić Šašić S., Klarin M., Proroković A., Socioekonomske prilike obitelji i kvaliteta obiteljske interakcije kao prediktori školskog uspjeha srednjoškolaca u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Makedoniji, “Ljetopis socijalnog rada” 18 (1), 2011, 31–62.
Šućur Z., Siromaštvo, višedimenzionalna deprivacija i socijalna isključenost u Hrvatskoj, “Revija za sociologiju” 37 (3–4), 2006, 131–147.
Šućur Z., Stari i novi siromasi u hrvatskom društvu: empirijski uvid, “Bogoslovska smotra” 84 (3), 2014, 577–610.
Vasta R., Haith M.M., Miller S., Dječja psihologija: moderna znanost. Jastrebarsko: Naklada Slap 1998.
Walker J., Crawford K., Taylor F., Listening to children: gaining a perspective of the experiences of poverty and social exclusion from children and young people of single-parent families, “Health & Social Care” 16 (4), 2008, 429–436.
Wray W., Parenting in Poverty: Inequity through the Lens of Attachment and Resilience, “American International Journal of Social Science” 4 (2), 2015, 223–233.