EL GRECO – TEOLOGIA UKRYTA W GEŚCIE
Radosław Chałupniak
Wydział Teologiczny - Uniwersytet OpolskiAbstrakt
Na obrazach El Greco można zaobserwować różne ważne gesty. Jeden z nich powtarza się wielokrotnie – tajemniczy gest, który niemal jak podpis występuje na wielu malowidłach stworzonych przez artystę: złączone dwa palce (środkowy i serdeczny) oraz oddzielone od nich kciuk, wskazujący i mały. Specjaliści od twórczości El Greca przedstawiają różne rozwiązania (gest oratorski, gest przysięgi, gest typowy dla manierystów, gest żydowski czy pokutny związany z duchowością jezuitów, gest masoński, jedna z mudr – symbolicznych gestów energetycznych, gest laktacyjny – pseudozygodaktyliczny). Autor artykułu wskazuje przede wszystkim interpretację teologiczną tego gestu: wyznanie wiary w Trójjedynego Boga i w Jezusa Chrystusa – Boga–Człowieka. Gest był swoistą modlitwą artysty, stawaniem w Bożej obecności i oddaniem hołdu Najwyższemu. Umieszczany w przestrzeni sakralnej miał zapraszać do wejścia w tajemnicę wiary i żywego włączenia się w liturgię Kościoła, łączącą świat widzialny i niewidzialny, realny i symboliczny, przyrodzony i nadprzyrodzony.
Słowa kluczowe:
El Greco, malarstwo, ikony, gest, teologia, liturgia.Bibliografia
CHAŁUPNIAK R., Arcydzieła malarstwa w katechezie, Opole 2013.
DI PIETRO L., BACCHESCHI E., Geniusze sztuki. El Greco, tł. B. Toeplitz-Kaczmarek, Warszawa 1985.
GIORGI R., Klasycy sztuki. El Greco, tł. H. Borkowska, Warszawa 2006.
MARIAS F., Gallery guide. El Greco, Madrid 20037.
NOUWEN H.J.M., Ujrzeć piękno Pana modląc się ikonami, tł. J. Węcławik SVD, Warszawa 1998.
ONASCH K., SCHNIEPER A., Ikonen. Faszination und Wirklichkeit, München 2007.
RÓŻYCKA-KLEJNOWSKA J., KLEJNOWSKI-RÓŻYCKI D., Studium ikony, Zabrze 20182.
SCHOLZ-HÄNSEL M., El Greco. Domenikos Theotokopoulos 1541-1614, Köln 2004.
SPRUTTA J., Symbolika dłoni w ikonie. Studium teologiczno-ikonograficzne, „Poznańskie Studia Teologiczne” (2004), t. 17, s. 181-208.
VALLENTIN A., El Greco, tł. H. Ostrowska-Grabska, Warszawa 1958.
VARGAS DE R.M., El Greco, tł. Ł. Szulim, Warszawa 2014.
ZAWANOWSKI K., W kręgu sztuki: El Greco, Warszawa–Berlin–Budapeszt 1979.
