Idea participatio actuosa Soboru Watykańskiego II w dobie pandemii
Krzysztof Filipowicz
Uniwersytet Kardynała Stefana WyszyńskiegoAbstrakt
Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi, jak soborowa idea participatio actuosa mogła być realizowana w warunkach pandemii Covid-19. Uczestnictwo w liturgii zakłada jedność czasu i miejsca. Możliwości oferowane przez współczesne media spełniają zasadniczo warunek uczestnictwa co do jedności czasu. Znacznie większy problem dotyczy jedności miejsca, co pociąga za sobą ograniczenia uczestnictwa w liturgii rozumianej jako świat osób i relacji. Niewątpliwie, nawet tak ograniczony sposób uczestniczenia nie musi automatycznie narzucać ograniczeń co do skuteczności w porządku łaski. Kwestie te były już podnoszone podczas obrad Soboru Trydenckiego. Oznacza to, że nawet ograniczenia narzucone przez pandemię nie wykluczają całkowicie z włączania się człowieka w opus Dei. Obok analizy dokumentów poświęconych liturgii, artykuł uwzględnia badania socjologiczne religijności Polaków w dobie pandemii.
Słowa kluczowe:
participatio actuosa, transmisja, Sobór Watykański II, uczestnictwo, pandemiaBibliografia
Adamczyk Jerzy, Niedzielne celebracje w przypadku niemożności uczestniczenia w Eucharystii (kan. 1248 § 2, „Liturgia Sacra”, 20(2014) nr 1(43), s. 25-41.
Bać Tomasz, Świadome, owocne i czynne uczestnictwo w liturgii według Konstytucji o liturgii świętej „Sacrosanctum concilium” Soboru Watykańskiego II, „Resovia sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej”, 18-20 (2011-2013), s. 107.
Bać Tomasz, Świadome, owocne i czynne uczestnictwo w liturgii według Konstytucji o liturgii świętej „Sacrosanctum concilium” Soboru Watykańskiego II, „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej” 18-20 (2011-2013), s. 112.
Bartocha Waldemar, Liturgia „zmediatyzowana” w świetle Dyrektorium Konferencji Episkopatu Polski w sprawie celebracji Mszy świętej transmitowanej przez telewizję, „Łódzkie Studia Teologiczne” 28 (2019) 4, s. 59.
Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska Sacramentum caritatis. O Eucharystii, źródle i szczycie życia i misji Kościoła, Kraków 2007.
Brzeziński Daniel, „Liturgia” i „nie-liturgia” : W poszukiwaniu kryteriów klasyfikacji, „Liturgia Sacra” 14(2008) 1(31), s. 69-81.
CBOS, Religijność Polaków w warunkach pandemii. Komunikat z badań nr 137/2020, Warszawa 2020.
CBOS, Wpływ pandemii na religijność Polaków. Komunikat z badań nr 74/2020, Warszawa 2020.
Czerwik Stanisław, Uczestnictwo w liturgii w ujęciu dokumentów Urzędu Nauczycielskiego Kościoła, w: Msza święta w telewizji? red. W. Przyczyna, Kraków 2006, s. 33-34.
Czerwik Stanisław, Wprowadzenie do Konstytucji o liturgii świętej, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, Poznań 2002.
Durak Adam, Participatio actuosa jako cel reformy liturgicznej, „Seminare. Poszukiwania naukowe” 21 (2005)
Filipowicz Krzysztof, Dialog, struktura responsoryczna liturgii, święta wymiana, w: Mysterium Christi. Fundamentalne rzeczywistości liturgii, red. W. Świerzawski, Zawichost-Kraków-Sandomierz 2012, s. 83-96.
Franciszek, Ludzkość na wzburzonym morzu, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 421 (2020) 4, s. 4.
Górny Grzegorz, Czas pandemii, czas próby, „Sieci” 53 (2020) 422, s. 56.
Jan Paweł II, List apostolski Dies Domini. O świętowaniu niedzieli, Poznań 1998.
Janiec Zdzisław, Komunikacja sakramentalna w liturgii, „Liturgia Sacra’, 13(2007) nr 1(29), s. 47-57.
Jureczko-Wilk Joanna, Jak przeżyć Mszę w telewizji? „Gość Niedzielny” 97 (2020) 47, s. 33.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Powróćmy z radością do Eucharystii! List do przewodniczących Konferencji Episkopatów na temat celebrowania liturgii, OR 426 (2020) 10, s. 32.
Konstytucja o liturgii świętej, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, Poznań 2002.
Kopeć Jerzy, Ruch liturgiczny, reforma i odnowa liturgiczna, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 38 (1985) nr 4-5, s. 266.
Koperek Stefan, Dzieje udostępniania wiernym Mszału. Polskie przekłady mszalne dla użytku wiernych od XVI do XX wieku, w: Mszał księgą życia chrześcijańskiego, red. B. Nadolski, Poznań 1989, s. 245-271.
Krakowiak Czesław, Niedzielna liturgia bez Mszy Świętej?, „Liturgia Sacra, 21(2015) 1(45), s. 5-17.
Losada Joaquin, Wspólnota w Kościele-komunii, „Communio 9(1989) nr 3(51), s. 58-68.
Marini Piero, Jak celebrować Eucharystię?, „Zeszyty Formacji Duchowej” 64 (2014), s. 42.
Martini Carlo Maria, Rozmowy z moim telewizorem. Spotkanie Kościoła ze światem mass mediów, tłum. z wł. W. Pawłowski, Kraków 1998.
Michael Kunzler, Liturgia Kościoła, tłum. z niem. L. Balter, Poznań 1999.
Naab Erich, Doświadczenie łaski – łaska doświadczenia, „Communio” 16(1996) nr 5(95), s. 87-99.
Nadolski Bogusław, Liturgika, t. 1: Liturgika fundamentalna, wyd. 2 uzupełnione, Poznań 2014.
Nadolski Bogusław, Wprowadzenie do liturgii, Kraków 2004.
Parolin Pietro, Otwarcie, powszechność, kontakt. Homilia kard. Pietra Parolina z okazj 90-lecia Radia Watykańskiego, OR 431 (2021) 3, s. 23-25.
Pius X, Motu proprio Tra le sollecitudini, https://www.vatican.va/content/pius-x/it/motu_proprio/documents/hf_p-x_motu-proprio_19031122_sollecitudini.html (dostęp: 19.04.2021).
Pius XII, Encyklika Mediator Dei. O liturgii, Warszawa 1996.
Ratzinger Joseph, Głód Boga. Kazania z Pentling, tłum. z niem. P. Kaźmierczak, Kraków 2016.
Ratzinger Joseph/Benedykt XVI, Duch liturgii, tłum. z niem. E. Pieciul, Poznań 2007.
Sakowicz Eugeniusz, Czas wyjątkowej wiary, „Misje dzisiaj” 39 (2020) 6, s. 32-33.
Sawa Przemysław, Wyzwania dla Kościoła w Polsce. Teologiczno-pastoralna refleksja w kontekście pandemii, „Studia Pastoralne” 16 (2020), s. 29.
Skworc Wiktor, Słowo wstępne, w: Zeszyt specjalny do programu duszpasterskiego Kościoła katolickiego w Polsce na rok 2020/2021. Duszpasterstwo w czasie pandemii, red. J. Bartoszek, R. Chromy, K. Piechaczek, Instytut Gość Media, 2019-2022, s. 7.
Smoliński Leszek, Pragnienie serca. O Komunii duchowej, w: Msza święta – rozumieć, aby lepiej uczestniczyć. Wykład liturgii Mszy, red. J. Hadalski, Poznań 2013, 458-159.
Sobór Trydencki, Sesja 13: 1/A (Dekret o Eucharystii), rozdz. 8: Sposób korzystania z tego przedziwnego sakramentu, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. 4/1: Lateran V, Trydent, Watykan I, opr. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 453-454.
Strzelczyk Grzegorz, Sakrament Eucharystii, w: Znaki Tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. K. Porosło, R. J. Woźniak, Kraków 2018, s. 385.
Szczepaniak Maciej, Radiowa transmisja Mszy św. z Kongresu Eucharystycznego w Dublinie. Przełom w recepcji transmisji radiowych w praktyce eklezjalnej, „Kultura-Media-Teologia” 9 (2012), s. 16.
Ternant Paul, Kościół, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum. z franc. K. Romaniuk, Poznań 1994, s. 383-384.
Worbs Marcin, Skuteczność doświadczenia liturgii, „Liturgia Sacra” 26(2020) nr 1(55), s. 49-60.
Żądło Andrzej, Participatio actuosa w liturgii przed Soborem Watykańskim II i po nim. Zarys problematyki, „Studia Pastoralne” 12 (2016), s. 16.
Żądło Andrzej, Pojmowanie uczestnictwa w liturgii w okresie po Soborze Watykańskim II, „Liturgia Sacra”, 17(2011) nr 2(38), s. 317-330.
https://diecezja.waw.pl/6899 (dostęp: 12.04.2021).
https://episkopat.pl/20-czerwca-zostana-zniesione-dyspensy-od-uczestnictwa-w-niedzielnej-mszy-swietej-2/ (dostęp: 8.07.2021).
https://www.archidiecezja.lodz.pl/aktualnosci/2021/04/dyspensa-od-obowiazku-uczestnictwa-we-mszy-swietej-w-niedziele-i-swieta-nakazane-do-dnia-18-kwietnia-br (dostęp: 12.04.2021).
https://www.vaticannews.va/pl/kosciol/news/2020-09/po-pandemii-niektorzy-nie-wrocili-do-kosciola-dlaczego.html
Bać Tomasz, Świadome, owocne i czynne uczestnictwo w liturgii według Konstytucji o liturgii świętej „Sacrosanctum concilium” Soboru Watykańskiego II, „Resovia sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej”, 18-20 (2011-2013), s. 107.
Bać Tomasz, Świadome, owocne i czynne uczestnictwo w liturgii według Konstytucji o liturgii świętej „Sacrosanctum concilium” Soboru Watykańskiego II, „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej” 18-20 (2011-2013), s. 112.
Bartocha Waldemar, Liturgia „zmediatyzowana” w świetle Dyrektorium Konferencji Episkopatu Polski w sprawie celebracji Mszy świętej transmitowanej przez telewizję, „Łódzkie Studia Teologiczne” 28 (2019) 4, s. 59.
Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska Sacramentum caritatis. O Eucharystii, źródle i szczycie życia i misji Kościoła, Kraków 2007.
Brzeziński Daniel, „Liturgia” i „nie-liturgia” : W poszukiwaniu kryteriów klasyfikacji, „Liturgia Sacra” 14(2008) 1(31), s. 69-81.
CBOS, Religijność Polaków w warunkach pandemii. Komunikat z badań nr 137/2020, Warszawa 2020.
CBOS, Wpływ pandemii na religijność Polaków. Komunikat z badań nr 74/2020, Warszawa 2020.
Czerwik Stanisław, Uczestnictwo w liturgii w ujęciu dokumentów Urzędu Nauczycielskiego Kościoła, w: Msza święta w telewizji? red. W. Przyczyna, Kraków 2006, s. 33-34.
Czerwik Stanisław, Wprowadzenie do Konstytucji o liturgii świętej, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, Poznań 2002.
Durak Adam, Participatio actuosa jako cel reformy liturgicznej, „Seminare. Poszukiwania naukowe” 21 (2005)
Filipowicz Krzysztof, Dialog, struktura responsoryczna liturgii, święta wymiana, w: Mysterium Christi. Fundamentalne rzeczywistości liturgii, red. W. Świerzawski, Zawichost-Kraków-Sandomierz 2012, s. 83-96.
Franciszek, Ludzkość na wzburzonym morzu, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 421 (2020) 4, s. 4.
Górny Grzegorz, Czas pandemii, czas próby, „Sieci” 53 (2020) 422, s. 56.
Jan Paweł II, List apostolski Dies Domini. O świętowaniu niedzieli, Poznań 1998.
Janiec Zdzisław, Komunikacja sakramentalna w liturgii, „Liturgia Sacra’, 13(2007) nr 1(29), s. 47-57.
Jureczko-Wilk Joanna, Jak przeżyć Mszę w telewizji? „Gość Niedzielny” 97 (2020) 47, s. 33.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Powróćmy z radością do Eucharystii! List do przewodniczących Konferencji Episkopatów na temat celebrowania liturgii, OR 426 (2020) 10, s. 32.
Konstytucja o liturgii świętej, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, Poznań 2002.
Kopeć Jerzy, Ruch liturgiczny, reforma i odnowa liturgiczna, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 38 (1985) nr 4-5, s. 266.
Koperek Stefan, Dzieje udostępniania wiernym Mszału. Polskie przekłady mszalne dla użytku wiernych od XVI do XX wieku, w: Mszał księgą życia chrześcijańskiego, red. B. Nadolski, Poznań 1989, s. 245-271.
Krakowiak Czesław, Niedzielna liturgia bez Mszy Świętej?, „Liturgia Sacra, 21(2015) 1(45), s. 5-17.
Losada Joaquin, Wspólnota w Kościele-komunii, „Communio 9(1989) nr 3(51), s. 58-68.
Marini Piero, Jak celebrować Eucharystię?, „Zeszyty Formacji Duchowej” 64 (2014), s. 42.
Martini Carlo Maria, Rozmowy z moim telewizorem. Spotkanie Kościoła ze światem mass mediów, tłum. z wł. W. Pawłowski, Kraków 1998.
Michael Kunzler, Liturgia Kościoła, tłum. z niem. L. Balter, Poznań 1999.
Naab Erich, Doświadczenie łaski – łaska doświadczenia, „Communio” 16(1996) nr 5(95), s. 87-99.
Nadolski Bogusław, Liturgika, t. 1: Liturgika fundamentalna, wyd. 2 uzupełnione, Poznań 2014.
Nadolski Bogusław, Wprowadzenie do liturgii, Kraków 2004.
Parolin Pietro, Otwarcie, powszechność, kontakt. Homilia kard. Pietra Parolina z okazj 90-lecia Radia Watykańskiego, OR 431 (2021) 3, s. 23-25.
Pius X, Motu proprio Tra le sollecitudini, https://www.vatican.va/content/pius-x/it/motu_proprio/documents/hf_p-x_motu-proprio_19031122_sollecitudini.html (dostęp: 19.04.2021).
Pius XII, Encyklika Mediator Dei. O liturgii, Warszawa 1996.
Ratzinger Joseph, Głód Boga. Kazania z Pentling, tłum. z niem. P. Kaźmierczak, Kraków 2016.
Ratzinger Joseph/Benedykt XVI, Duch liturgii, tłum. z niem. E. Pieciul, Poznań 2007.
Sakowicz Eugeniusz, Czas wyjątkowej wiary, „Misje dzisiaj” 39 (2020) 6, s. 32-33.
Sawa Przemysław, Wyzwania dla Kościoła w Polsce. Teologiczno-pastoralna refleksja w kontekście pandemii, „Studia Pastoralne” 16 (2020), s. 29.
Skworc Wiktor, Słowo wstępne, w: Zeszyt specjalny do programu duszpasterskiego Kościoła katolickiego w Polsce na rok 2020/2021. Duszpasterstwo w czasie pandemii, red. J. Bartoszek, R. Chromy, K. Piechaczek, Instytut Gość Media, 2019-2022, s. 7.
Smoliński Leszek, Pragnienie serca. O Komunii duchowej, w: Msza święta – rozumieć, aby lepiej uczestniczyć. Wykład liturgii Mszy, red. J. Hadalski, Poznań 2013, 458-159.
Sobór Trydencki, Sesja 13: 1/A (Dekret o Eucharystii), rozdz. 8: Sposób korzystania z tego przedziwnego sakramentu, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. 4/1: Lateran V, Trydent, Watykan I, opr. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 453-454.
Strzelczyk Grzegorz, Sakrament Eucharystii, w: Znaki Tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. K. Porosło, R. J. Woźniak, Kraków 2018, s. 385.
Szczepaniak Maciej, Radiowa transmisja Mszy św. z Kongresu Eucharystycznego w Dublinie. Przełom w recepcji transmisji radiowych w praktyce eklezjalnej, „Kultura-Media-Teologia” 9 (2012), s. 16.
Ternant Paul, Kościół, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum. z franc. K. Romaniuk, Poznań 1994, s. 383-384.
Worbs Marcin, Skuteczność doświadczenia liturgii, „Liturgia Sacra” 26(2020) nr 1(55), s. 49-60.
Żądło Andrzej, Participatio actuosa w liturgii przed Soborem Watykańskim II i po nim. Zarys problematyki, „Studia Pastoralne” 12 (2016), s. 16.
Żądło Andrzej, Pojmowanie uczestnictwa w liturgii w okresie po Soborze Watykańskim II, „Liturgia Sacra”, 17(2011) nr 2(38), s. 317-330.
https://diecezja.waw.pl/6899 (dostęp: 12.04.2021).
https://episkopat.pl/20-czerwca-zostana-zniesione-dyspensy-od-uczestnictwa-w-niedzielnej-mszy-swietej-2/ (dostęp: 8.07.2021).
https://www.archidiecezja.lodz.pl/aktualnosci/2021/04/dyspensa-od-obowiazku-uczestnictwa-we-mszy-swietej-w-niedziele-i-swieta-nakazane-do-dnia-18-kwietnia-br (dostęp: 12.04.2021).
https://www.vaticannews.va/pl/kosciol/news/2020-09/po-pandemii-niektorzy-nie-wrocili-do-kosciola-dlaczego.html
Filipowicz, K. (2021). Idea participatio actuosa Soboru Watykańskiego II w dobie pandemii. Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars, 58(2), 77–94. https://doi.org/10.25167/ls.4554
Autorzy
Krzysztof FilipowiczStatystyki
Downloads
Download data is not yet available.
