„Ipsa quodammode ecclesia primum baptizatur”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu poświęcenia kościoła: piąta część drugiej księgi jego „De sacramentis christianae fidei”

Łukasz Libowski

doi:10.25167/ls.4913

Opublikowane: 2023-10-27

Tom 61 Nr 1 (2023)

„Ipsa quodammode ecclesia primum baptizatur”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu poświęcenia kościoła: piąta część drugiej księgi jego „De sacramentis christianae fidei”

Łukasz Libowski

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

Dział: Teksty źródłowe

https://doi.org/10.25167/ls.4913

Abstrakt

Studium niniejsze poświęcam niedługiemu wyjątkowi z drugiej księgi ważnego, obszernego, a niedostępnego póki co po polsku dzieła „De sacramentis christianae fidei” Hugona ze Świętego Wiktora, mianowicie części pt. O poświęceniu kościoła – w oryginale: „De dedicatione Ecclesiae”. Zasadniczy cel tejże pracy jest więc następujący: dostarczyć przekładu odnośnego tekstu. Aby jednak czytelnik rodzimy cieszyć się mógł pogłębioną lekturą przedkładanego tłumaczenia, opatruję je, po pierwsze, kilkudziesięcioma komentarzami różnego rodzaju oraz, po wtóre, garścią najniezbędniejszych, zwięzłych informacji wstępnych.

Słowa kluczowe:

Hugon ze Świętego Wiktora, „De sacramentis christianae fidei”, poświęcenie kościoła, sakramenty, pontyfikał

Inne teksty tego samego autora

Łukasz Libowski, „[…] Forma sanctitatis et omnium imago virtutum”. Iwona z Chartres kazanie o znaczeniu szat kapłańskich , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 59 Nr 1 (2022): LitS

Pobierz pliki

06_01_Libowski.pdf

Zasady cytowania

Libowski, Łukasz. (2023). „Ipsa quodammode ecclesia primum baptizatur”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu poświęcenia kościoła: piąta część drugiej księgi jego „De sacramentis christianae fidei”. Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars, 61(1), 183–220. https://doi.org/10.25167/ls.4913

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Absalon Sprinckirsbacensis. 1855. Sermones festivales. W PL 211, 11–294.
Google Scholar

Achard de Saint-Victor. 1970. Sermons inédits. Texte latin avec introductions, notes, et tables (Textes Philosophiques du Moyen Age, 17). Ed. Jean Châtillon. Paris: J. Vrin.
Google Scholar

Bachanek Grzegorz. 2018. „Woda święcona (pobłogosławiona) jako wyraz powszechnego kapłaństwa wiernych”. Collectanea Theologica 88 (2) : 93-111. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2018.88.2.05
Google Scholar

Berndt Rainer. 2021. The Sacraments of Christian Faith. A Key Concept within Hugh of St Victor’s Doctrine. Tłum. Jonathan S King. W Victorine Restoriation. Essays on Hugh of St Victor, Richard of St Victor, and Thomas Gallus (Cursor Mundi, 39). Red. Robert J. Porwoll, David Allison Orsbon, 99–121. Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.CURSOR-EB.5.122083
Google Scholar

Bynum Caroline Walker. 1979. „Docere Verbo et Exemplo”. An Aspect of Twelfth-Century Spirituality (Harvard Theological Studies, 31). Missoula: Scholars Press.
Google Scholar

Châtillon Jean (ed.). 1975. Galteri a Sancto Victore et quorumdam aliorum sermones inediti triginta sex (Corpus Christiano-rum – Continuatio Mediaevalis, 30). Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Daniluk Mirosław, Janeczek Stanisław. 1993. Hugon ze św. Wiktora. W Encyklopedia katolicka. T. 6. Red. Edward Gigilewicz, 1292–1296. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Google Scholar

Daniluk Mirosław, Janeczek Stanisław. 2003. Hugon ze Świętego Wiktora. W Powszechna encyklopedia filozofii. T. 4. Red. Andrzej Maryniarczyk, 620–622. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Google Scholar

Dominique Poirel. 1997. Introduction (= wstęp do dzieła De institutione novitiorum; przyp. Ł.L.). W L’oeuvre de Hugues de Saint-Victor. T. 1: De institutione nouitiorum – De virtute orandi – De laude caritatis – De arrha animae (Sous la Règle de Saint Augustin). Tekst łac. Hugh Feiss, Patrice Sicard, tłum. Dominique Poirel, Henri Rochais, Patrice Sicard, wstępy, przyp. i dodatki Dominique Poirel, 7–17. Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.SRSA-EB.4.2017002
Google Scholar

Durandus Gulielmus (ed.). 1859. Rationale divinorum officiorum. Neapoli: Apud Josephum Dura Bibliopolam.
Google Scholar

Feiss Hugh, Mousseau Juliet (red.). 2017. A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris (Brill’s Companions to the Chris-tian Tradition, 79). Leiden–Boston: Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004351691
Google Scholar

Forcellini Aegidius. 1858–1879. Totius Latinitatis lexicon. Patavium: Typis Aldinianis (17.10.2022). http://lexica.linguax.com/forc2.php?searchedLG=.
Google Scholar

Franklin-Brown Mary. 2012. Reading the World. Encyclopedic Writing in the Scholastic Age. London: The University of Chi-cago Press. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226260709.001.0001
Google Scholar

Gillmeister Andrzej, Musiał Danuta. 2012. W cieniu Kapitolu. Religia starożytnych Rzymian (Podręczna Biblioteka Historyka, 1). Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
Google Scholar

Giraud Cédric. 2021. Les noces d’exégèse et de contemplation. La spiritualité d’Hugues et de Richard de Saint-Victor. W Existe-t-il une mystique au Moyen Âge? Actes du colloque international, organisé par l’Institut d’Études Médiévales et tenu à l’Institut Catholique de Paris les 30 novembre et 1er décembre 2017, réunis par Dominique Poirel. Red. Domi-nique Poirel, 57–70. Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.STMH-EB.5.123007
Google Scholar

Górski Edward. 1957. Konsekracja kościoła i poświęcenie dzwonów. Studium liturgiczno-historyczne. Sandomierz: Wydawnic-two Diecezjalne w Sandomierzu.
Google Scholar

Górski Edward. 1966. Konsekracja kościoła, ołtarza i dzwonów na podstawie nowego wydania Pontyfikału Rzymskiego: tekst i komentarz. Studium liturgiczno-historyczne. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
Google Scholar

Grosfillier Jean. 2008. Les séquences d’Adam de Saint-Victor: Étude littéraire (poétique et rhétorique). Textes et traductions, commentaires (Bibliotheca Victorina, 20). Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Hugh Feiss. 2020. Dedication of a Church. Introduction. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exegesis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 95–114. Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.VTT-EB.5.114936
Google Scholar

Hugh of Saint Victor. 1951. On the Sacraments of the Christian Faith („De sacramentis”). Tłum. Roy J. Deferrari. Cam-bridge: The Mediaeval Academy of America.
Google Scholar

Hugh of St Victor. 2020. De sacramentis 1.9: On the Institution of the Sacraments. Tłum. Hugh Feiss. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exege-sis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 78–90. Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Hugh of St Victor. 2020. De sacramentis 2.5: On the Dedication of a Church. Tłum. Hugh Feiss. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exegesis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 115–119. Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Hugo de Sancto Victore. 1854. De sacramentis christiane fidei. W PL 176, 173–618.
Google Scholar

Hugo de Sancto Victore. 2001. Libellus de formatione arche. W Hugo de Sancto Victore. De archa Noe. Libellus de formatione arche (Corpus Christianorum – Continuatio Mediaevalis, 176 = Hugonis de Sancto Victore Opera, 1). Ed. Patrice Sicard, 122–126. Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Hugo de Sancto Victore. 2008. De sacramentis Christiane fidei (Corpus Victorinum. Textus Historici, 1). Ed. Rainer Berndt. Münster: Aschendorff.
Google Scholar

Hugo von Sankt Viktor. 2010. Über die Heiltümer des christlichen Glaubens (Corpus Victorinum. Schriften, 1). Tłum. Peter S. Knauer, red. Rainer Berndt. Münster: Aschendorff.
Google Scholar

Hugon ze św. Wiktora. 2022. O mocy modlitwy. Tłum. Paulina Chojnacka. W Mądrość wiktorynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
Google Scholar

Hugon ze Świętego Wiktora. 1962. Problem miłości bezinteresownej (= De sacramentis christianae fidei II 13, rozdział ósmy). W Philotheus Böhner, Étienne Gilson. Historia filozofii chrześcijańskiej. Od Justyna do Mikołaja Kuzańczyka. Tłum. Stanisław Stomma. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 382–384.
Google Scholar

Hugues de Saint-Victor. 1997. De virtute orandi. W L’oeuvre de Hugues de Saint-Victor. T. 1: De institutione nouitiorum – De virtute orandi – De laude caritatis – De arrha animae (Sous la Règle de Saint Augustin). Tekst łac. Hugh Feiss, Patrice Sicard, tłum. Dominique Poirel, Henri Rochais, Patrice Sicard, wstępy, przyp. i dodatki Dominique Poirel, 115–171. Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Ivo Carnotensis. 1854. Sermo IV. De sacramentis dedicationis. W PL 162, 527–535.
Google Scholar

Iwaszkiewicz-Wronikowska Bożena. 1998. Domus, ecclesia, aedes. Powstanie świątyni chrześcijańskiej. W Sympozja kazi-mierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa. T. 1: „Domus”, „ecclesia”, „ae-des”. Powstanie świątyni chrześcijańskiej. Red. Bożena Iwaszkiewicz-Wronikowska, 11–45. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Janecki Marcin J. 2022. „«Adamie, gdzie jesteś?». Dialogiczna egzegeza Hugona ze św. Wiktora we fragmencie jego Super Ecclesiasten”. Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (2) : 21–40. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2022.008
Google Scholar

Janecki Marcin J. 2022. Hugon ze św. Wiktora. W Mądrość wiktorynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wan-da Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
Google Scholar

Jougan Alojzy. 2013. Słownik kościelny łacińsko-polski. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Google Scholar

Jurewicz Oktawiusz. 2018. Słownik grecko-polski. Na podstawie słownika Zygmunta Węclewskiego opracował Oktawian Jurewicz. Truskaw: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
Google Scholar

Libowski Łukasz. 2020. „«Studeamus, fratres carissimi, studeamus tam gloriosae civitatis cives esse». Trzy kazania Ryszarda ze Świętego Wiktora z jego Liber exceptionum [II, X, 1-3] – wstęp, przekład, komentarz”. Littera Antiqua 15 : 4–33.
Google Scholar

Libowski Łukasz. 2021. „«Sacrarium autem vestium ritus». Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakra-mentu świętych szat: czwarta część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei”. Świdnickie Studia Teologicz-ne 18 : 71–96.
Google Scholar

Libowski Łukasz. 2021. „Voluit Christus a nobis manducari, ut nos sibi incorporaret”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu ciała i krwi Pańskiej: ósma część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei. W Eucharystia w życiu i posłannictwie Kościoła. Red. Dominik Kiełb, Adam Pawlak, 89–140. Rzeszów: Bonus Liber.
Google Scholar

Libowski Łukasz. 2022. „«Altius semper ad sacra tractanda». Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakra-mentu święceń kościelnych: trzecia część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei” (w przygotowaniu).
Google Scholar

Libowski Łukasz. 2022. „«Et ille utique, qui vendit, et ille, qui emit, eadem sententia feriuntur». Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na proceder symonii: dziesiąta część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei”. Saeculum Chri-stianum (w recenzji).
Google Scholar

Libowski Łukasz. 2022. Hugona ze Świętego Wiktora „De institutione novitiorum” – wstęp, przekład, komentarz. Lublin: komputeropis.
Google Scholar

Libowski Łukasz. 2022. Kajdany, więzienie, uzda, jarzmo, pęta. Hugona ze Świętego Wiktora rozumienie karności, czyli wy-kład zawartości drugiej części jego traktatu De institutione novitiorum (rozdziały X-XXI). W Wybrane aspekty formacji chrześcijańskiej. Red. Dominik Kiełb, Michał Powęska, 127–150. Rzeszów: Bonus Liber.
Google Scholar

Longère Jean (red.). 1991. L’abbaye parisienne de Saint-Victor au Moyen Âge. Communica-tions présentées au XIIIe colloque d’humanisme médiéval de Paris (1986-1988) (Bibliotheca Victorina, 1). Paris–Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Migut Bogusław. 1993. Gregoriańska woda. W Encyklopedia katolicka. T. 6. Red. Jan Walkusz i in., 138. Lublin: Towarzy-stwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Google Scholar

Nadolski Bogusław. 2012. Leksykon symboli liturgicznych. „Per visibilia ad invisibilia”. Kraków: Wydawnictwo Salwator.
Google Scholar

Nakamura Hideki. 2006. „Talem vitam agamus, ut Dei lapides esse possimus”. Zu Kirchweihpredigten Richards von St. Viktor. W „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirch-weihe (Erudiri Sapientia, 6). Red. Annekatrin Warnke, Ralf M. W. Stammberger, Claudia Sticher, 293–328. Berlin–Boston: De Gruyter.
Google Scholar

Neuheuser Hanns Peter. 2006. Ritus und Theologie der Kirchweihe bei Hugo von St. Viktor. W „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe (Erudiri Sapientia, 6). Red. Annekatrin Warnke, Ralf M. W. Stammberger, Claudia Sticher, 251–292. Berlin–Boston: De Gruyter.
Google Scholar

Nicole Reibe. 2020. General Introduction. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exegesis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 23–56. Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.VTT-EB.5.120566
Google Scholar

Origanum syriacum (26.10.2022). http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=f247.
Google Scholar

Poirel Dominique (red.). 2010. L’école de Saint-Victor de Paris: Influence et rayonnement du Moyen Âge à l’époque moderne (Bibliotheca Victorina, 22). Paris–Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.BV-EB.6.09070802050003050305060203
Google Scholar

Poirel Dominique, Janecki Marcin J., Bajor Wanda, Buraczewski Michał (red.). 2021. „Omnium expetendorum prima est sapientia”. Studies on Victorine Thought and Influence (Bibliotheca Victorina, 29). Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.BV-EB.5.125575
Google Scholar

Poirel Dominique. 1998. Hugues de Saint-Victor (Initiations au Moyen-Age). Paris: Les Éditions du Cerf.
Google Scholar

Poirel Dominique. 2010. „Huges de Saint-Victor, De sacramentis christiane fidei, éd. Rainer Berndt S.J., Münster, Aschen-dorff Verlag, 2008; 1 vol., 647 p. (Corpus Victorinum. Textus historici, 1)”. Le Moyen Âge 96 : 449–450.
Google Scholar

Poirel Dominique. 2017. Sacraments. W A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris (Brill’s Companions to the Chris-tian Tradition, 79). Red. Hugh Feiss, Juliet Mousseau, 277–297. Leiden–Boston: Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004351691_010
Google Scholar

Poirel Dominique. 2021. „Mystique”: histoire d’un mot, histoire d’un malentendu. W Existe-t-il une mystique au Moyen Âge? Actes du colloque international, organisé par l’Institut d’Études Médiévales et tenu à l’Institut Catholique de Paris les 30 novembre et 1er décembre 2017, réunis par Dominique Poirel. Red. Dominique Poirel, 11–31. Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.STMH-EB.5.123005
Google Scholar

Poirel Dominique. 2022. Wprowadzenie do filozofii wiktoryńskiej. Tłum. Marcin J. Janecki. W Mądrość wiktorynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
Google Scholar

Poirel Dominique. 2022. Wprowadzenie. Opactwo św. Wiktora? Cóż to takiego?. Tłum. Marcin J. Janecki. W Mądrość wikto-rynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wy-dawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
Google Scholar

Pontificale Romanum jussu editum a Benedicto XIV et Leone XIII recognitum et castigatum (26.10.2022). http://www.liturgialatina.org/pontificale/041.htm.
Google Scholar

Richard de Saint-Victor. 1958. Liber exceptionum. Texte critique avec introduction, notes et tables (Textes Philosophiques du Moyen Age, 5). Ed. Jean Châtillon. Paris: J. Vrin.
Google Scholar

Rivard Derek A. 2009. Blessing the World. Ritual and Lay Piety in Medieval Religion. Washington: Catholic University of America Press.
Google Scholar

Rorem Paul. 2009. Hugh of Saint Victor (Great Medieval Thinkers). Oxford: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195384369.001.0001
Google Scholar

Sicard Patrice. 1991. Hugues de Saint-Victor et son école (Témoins de Notre Histoire, 2). Turnhout: Brepols. DOI: https://doi.org/10.1484/M.TH-EB.5.106396
Google Scholar

Sielepin Adelajda. 2021. „Obrzędy dedykacji kościoła i życie sakramentalne. Sakramentalia w kontekście liturgii Kościoła”. Liturgia Sacra 27 (1) : 33-55. DOI: https://doi.org/10.25167/ls.2197
Google Scholar

Soszyński Jacek. 2017. Wstęp. W Hugon ze Świętego Wiktora. Didascalicon, czyli co i jak czytać (Bibliotheca Litterarum Medii Aevi, 4). Tłum. Paulina Pludra-Żuk, wstęp Jacek Soszyński, komentarze Paulina Pludra-Żuk, Jacek Soszyński, 15–24. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Google Scholar

Stammberger Ralf M. W. 2006. Ursakrament Kirche – Die Deutung der Kirchweihe durch Theologen des Hochmittelalters. W „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe (Erudiri Sapientia, 6). Red. Annekatrin Warnke, Ralf M. W. Stammberger, Claudia Sticher, 71–86. Berlin–Boston: De Gruyter. DOI: https://doi.org/10.1524/9783050055992
Google Scholar

Turner William. 1913. Summae. W Catholic Encyclopedia. T. 14. Red. Charles G. Herbermann. New York: The Encyclopedia Press (15.10.2022), https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Summ%C3%A6.
Google Scholar

Vaan Michiel de. 2008. Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, 7). Leiden–Boston: Brill.
Google Scholar

Wierdak Damian. 2022. „De scripturis et scriptoribus sacris Hugona ze św. Wiktora. Wprowadzenie i przekład”. Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (2) : 67–93. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2022.011
Google Scholar

Zalewski Dariusz. 2015. „Domus ecclesiae – chrześcijańskie miejsce kultu”. Studia Ełckie 17 (2) : 139–148.
Google Scholar