Osoba pozostająca we wspólnym pożyciu na tle doktryny i judykatury w prawie karnym materialnym i procesowym

Marta Kubica

doi:10.25167/osap.1246

Published: 2017-09-25

Vol. 15 No. 3 (2017)

A person living in actual co-habitation in the doctrine and judicature in substantive and procedural penal law

Marta Kubica

The Opole Studies in Administration and Law

Section: Articles

https://doi.org/10.25167/osap.1246

Abstract

The Penal Code presently in force provides for a “person living in actual co-habitation” and it stipulates in Article 115 § 11 the definition of “the person next of kin”. According to the invoked provision “the person next of kin shall be a spouse, ascendant, descendant, brother or sister, a relative in the same line or degree, a person being an adopted relation as well as his spouse, and also a person living in actual co-habitation.” Numerous differences and doubts arise in the doctrine and judicature when one attempts to decode the term “a person living in actual co-habitation” as it has not been strictly defined by the legislator. The results of its interpretation by way of linguistic, systematic and functional directives lead to the conclusion that the term contained in Article 115 § 11 of the Penal Code “a person living in actual co-habitation” indicates a person living with another person in such a factual relationship, where there are between them simultaneously spiritual, physical and economic bonds. It is possible to establish the existence of a relation of “living in actual co-habitation” also when the lack of one of such bonds is objectively justified. The difference of the sexes of persons living in such co-habitation is not a requisite condition to establish that they actually live in co-habitation within the meaning of Article 115 § 11 of the Penal Code.

Keywords:

next of kin, a person living in actual co-habitation, spiritual bond, physical bond, economic bond, difference of the sexes

Most read articles by the same author(s)

Marta Kubica, A gloss to the Supreme Court Judgment of 5 March 2019, IV KK 484/17 , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 17 No. 4 (2019)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Kubica, M. (2017). A person living in actual co-habitation in the doctrine and judicature in substantive and procedural penal law. The Opole Studies in Administration and Law, 15(3), 87–112. https://doi.org/10.25167/osap.1246

Cited by / Share

References

Ustawa z dnia 27 czerwca 1950 r. – Kodeks rodzinny, Dz.U. z 1950 r. Nr 34, poz. 308 z późn. zm.
Google Scholar

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z późn zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 2082 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 380 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1969 r. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. z 1969 r. Nr 13, poz. 96 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 164 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, t.j. Dz.U. z 1994 r. Nr 120, poz. 787 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkalnego, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 2071 z późn. zm.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
Google Scholar

Ustawa z dnia z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 1774 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1222 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 884 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 133 z późn. zm.
Google Scholar

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”, Dz.U. z 2002 r. Nr 100, poz. 908 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1636 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. z 2016 r., poz. 186 z późn. zm.
Google Scholar

Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie Kozak przeciwko Polsce, skarga nr 13102/02, LEX nr 560824.
Google Scholar

Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r., I CO 5/55, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej i Izby Karnej” 1955, nr 3, poz. 46.
Google Scholar

Uchwała Całej Izby Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1976, nr 7–8, poz. 86.
Google Scholar

Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 21 maja 2004 r., I KZP 42/03, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2004, nr 5, poz. 47.
Google Scholar

Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r., I KZP 20/15, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2016, nr 3, poz. 19.
Google Scholar

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 r., III CZP 65/12, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2013, nr 5, poz. 57.
Google Scholar

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2009 r., III CZP 99/09, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2010, nr 5, poz. 74.
Google Scholar

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 r., III CZP 26/02, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2003, nr 2, poz. 20.
Google Scholar

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1973 r., III CZP 26/73, „Nowe Prawo” 1975, nr 3, s. 426.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 1973 r., IV KR 197/73, LEX nr 63773.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 1975 r., V KR 203/75, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1976, nr 10, poz. 187.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2015 r., IV KO 1/15, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 6, poz. 62.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r., III KK 268/12, LEX nr 1311768.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 1987 r., II KR 187/87, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1988, nr 1, poz. 11.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1988 r., I KR 50/88, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1988, nr 9–10, poz. 71.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2008 r., V KK 12/08, LEX nr 438485.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1984 r., III CRN 272/84, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Izba Pracy” 1985, nr 9, poz. 135.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1995 r., I ACr 557/95, „Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych” 1997, nr 3, poz. 19.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 1997 r., II CKN 329/97, LEX nr 12227829.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1999 r., III CKN 386/98, LEX nr 1217913.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2002 r., V CKN 741/00, LEX nr 424457.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1981 r., I KR 329/80, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1981, nr 6, poz. 37.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1988 r., I KR 50/88, LEX nr 20315.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2002 r., V KKN 281/00, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2002, nr 7–8, poz. 56.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 1987 r., II KR 187/87, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1988, nr 10, poz. 31.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1979 r., IV KR 36/79, LEX nr 21805.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2010 r., V KK 296/09, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2010, nr 6, poz. 51.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2014 r., II KK 176/04, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych” 2004, nr 1, poz. 1267.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2003 r., IV KK 63/03, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych” 2003, nr 1, poz. 1132.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2006 r., III KK 222/05, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2006, nr 6, poz. 12.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2015 r., IV KO 98/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016, nr 1, poz. 5.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 października 2008 r., II AKa 132/08, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2008, nr 11, poz. 57.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 grudnia 1997 r., II AKa 226/97, „Prokuratura i Prawo” – wkładka 1998, nr 10, poz. 23.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 czerwca 2002 r., II AKa 135/02, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2002, nr 7–8, poz. 52.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 grudnia 2006 r., II AKa 157/06, LEX nr 283401.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 marca 2007 r., II AKa 24/07, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2007, nr 7–8, poz. 78.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 października 2009 r., II AKa 176/09, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2009, nr 12, poz. 58.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 marca 2007 r., II AKa 24/07, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2007, nr 7–8, poz. 78.
Google Scholar

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 listopada 2010 r., II AKa 185/10, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2010, nr 2, poz. 43.
Google Scholar

Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973.
Google Scholar

Augustynowicz A., Budziszewska-Makulska A., Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Warszawa 2010.
Google Scholar

Bończak-Kucharczyk E., Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz do art. 4, LEX 2014.
Google Scholar

Czeszejko Z., Kilka uwag na temat „faktycznego pożycia” w prawie karnym, „Palestra” 1972, nr 3.
Google Scholar

Daniluk P., W sprawie uznawania partnerów homoseksualnych za osoby najbliższe w rozumieniu art. 115 § 11 k.k. (głos w dyskusji), [w:] Orientacja seksualna i tożsamość płciowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, Warszawa 2009.
Google Scholar

Daniluk P., Wspólne pożycie jako pojęcie karnoprawne, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 6.
Google Scholar

Doda Z., Gaberle A., Dowody w procesie karnym. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Komentarz, t. 1, Warszawa 1995
Google Scholar

Dowody i postępowanie dowodowe w procesie karnym. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism procesowych, red. P. Kruszyński, Warszawa 2015.
Google Scholar

Gajek J., O pojęciu „faktycznego wspólnego pożycia” w prawie karnym, „Palestra” 1972, nr 3.
Google Scholar

Gardocki L., Zagadnienia internacjonalizacji odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione za granicą, Warszawa 1979.
Google Scholar

Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2005.
Google Scholar

Grajewski J., Paprzycki L., Steinborn S., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Kraków 2006.
Google Scholar

Kodeks postępowania karnego z komentarzem, red. J. Grajewski, E. Skrętowicz, Gdańsk 1996.
Google Scholar

Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2014.
Google Scholar

Grzybowski S., Prawo rodzinne. Zarys wykładu, Warszawa 1980.
Google Scholar

Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2007.
Google Scholar

Ignaczewski J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010.
Google Scholar

Inny słownik języka polskiego PWN. A–Ó, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
Google Scholar

Jachimowicz M., Prawo do odmowy składania zeznań przez osobę najbliższą, „Prokurator” 2007, nr 1.
Google Scholar

Język – urząd – prawo, red. M. Czachorowska, Bydgoszcz 2015.
Google Scholar

Karkowska D., Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz do art. 3, LEX 2016.
Google Scholar

Kodeks cywilny. t. 2: Komentarz. Art. 450–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. A. Zoll, K. Buchała, Kraków 1998.
Google Scholar

Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2007.
Google Scholar

Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2012.
Google Scholar

Kodeks karny. Część ogólna, t. 1: Komentarz do art. 1–116 k.k., red. A. Zoll, Warszawa 2012.
Google Scholar

Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2016.
Google Scholar

Kodeks karny. Komentarz, red. O. Górniok, Warszawa 2006.
Google Scholar

Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Google Scholar

Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2009.
Google Scholar

Kodeks karny. Komentarz, t. 1, red. J. Bafia, K. Miodulski, M. Siewierski, Warszawa 1987.
Google Scholar

Kodeks karny. Komentarz, t. 1, red. O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Gdańsk 2005.
Google Scholar

Kodeks karny. Komentarz, t. 2, red. M. Kalitowski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Gdańsk 1999.
Google Scholar

Kodeks karny. Praktyczny komentarz, red. M. Mozgawa, Kraków 2006.
Google Scholar

Kodeks rodzinny i opiekuńczy, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
Google Scholar

Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Google Scholar

Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Google Scholar

Komentarz do kodeksu karnego. Część ogólna, red. K. Buchała, Warszawa 1994.
Google Scholar

Krajewski R., Trudności interpretacyjne zwrotów prawa karnego na przykładzie pojęcia osoby najbliższej, [w:] Język – urząd – prawo, red. M. Czachorowska, Bydgoszcz 2015.
Google Scholar

Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Tadeusza Smyczyńskiego, red. M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łączkowska, A.N. Schulz, Toruń 2008.
Google Scholar

Kwiatkowski Z., Zakazy dowodowe w procesie karnym, Kraków 2005.
Google Scholar

Liberkowski A.M., Wieloznaczność ustawowego pojęcia najbliższego z tytułu „pozostawania faktycznie we wspólnym pożyciu”, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki” 1997, nr 1.
Google Scholar

Łojewski K., Instytucja odmowy zeznań w polskim procesie karnym, Warszawa 1970.
Google Scholar

Mały słownik języka polskiego, red. S. Skorupka, H. Auderska, Z. Łempicka, Warszawa 1989.
Google Scholar

Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004.
Google Scholar

Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2007.
Google Scholar

Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002.
Google Scholar

Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006.
Google Scholar

Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
Google Scholar

Nazar M., Konkubinat a małżeństwo – wybrane zagadnienia, [w:] Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Tadeusza Smyczyńskiego, red. M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łączkowska, A.N. Schulz, Toruń 2008.
Google Scholar

Nowy słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Warszawa 2002.
Google Scholar

Orientacja seksualna i tożsamość płciowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, Warszawa 2009.
Google Scholar

Płachta M., O prawie odmowy zeznań osoby najbliższej, „Państwo i Prawo” 1988, nr 10.
Google Scholar

Płatek M., Sytuacja osób homoseksualnych w prawie karnym, [w:] Orientacja seksualna i tożsamość płciowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, Warszawa 2009.
Google Scholar

Siostrzonek-Sergiel A., Partnerzy w związkach homoseksualnych a „osoby najbliższe” w prawie karnym, „Państwo i Prawo” 2011, nr 4.
Google Scholar

Słownik języka polskiego PWN. L–P, red. M. Szymczak, Warszawa 2002.
Google Scholar

System prawa prywatnego. Prawo rodzinne i opiekuńcze, t. 11, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
Google Scholar

Stańda J., Stanowisko świadka w polskim procesie karnym, Warszawa 1976.
Google Scholar

Stefański R.A., Zwolnienie świadka od złożenia zeznania, „Prokuratura i Prawo” 2003, nr 1.
Google Scholar

Szlęzak A., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1988 r., I KR 50/88, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1989, nr 4.
Google Scholar

Tarnowska D., Udział osoby najbliższej w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 12.
Google Scholar

Walaszek B., Zarys prawa rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 1971.
Google Scholar

Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1997.
Google Scholar

Wolter W., Zakres mocy obowiązującej ustawy karnej co do miejsca, podmiotu i przedmiotu przestępstwa na tle projektu kodeksu karnego PRL, „Państwo i Prawo” 1953, nr 2.
Google Scholar

Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012.
Google Scholar

Zimoch S., Osoba najbliższa w prawie karnym, „Nowe Prawo” 1971, nr 9.
Google Scholar