A person living in actual co-habitation in the doctrine and judicature in substantive and procedural penal law
Marta Kubica
Uniwersytet Opolski. Wydział Prawa i Administracjihttps://orcid.org/0000-0002-4439-0827
Abstract
The Penal Code presently in force provides for a “person living in actual co-habitation” and it stipulates in Article 115 § 11 the definition of “the person next of kin”. According to the invoked provision “the person next of kin shall be a spouse, ascendant, descendant, brother or sister, a relative in the same line or degree, a person being an adopted relation as well as his spouse, and also a person living in actual co-habitation.” Numerous differences and doubts arise in the doctrine and judicature when one attempts to decode the term “a person living in actual co-habitation” as it has not been strictly defined by the legislator. The results of its interpretation by way of linguistic, systematic and functional directives lead to the conclusion that the term contained in Article 115 § 11 of the Penal Code “a person living in actual co-habitation” indicates a person living with another person in such a factual relationship, where there are between them simultaneously spiritual, physical and economic bonds. It is possible to establish the existence of a relation of “living in actual co-habitation” also when the lack of one of such bonds is objectively justified. The difference of the sexes of persons living in such co-habitation is not a requisite condition to establish that they actually live in co-habitation within the meaning of Article 115 § 11 of the Penal Code.
Keywords:
next of kin, a person living in actual co-habitation, spiritual bond, physical bond, economic bond, difference of the sexesReferences
Ustawa z dnia 27 czerwca 1950 r. – Kodeks rodzinny, Dz.U. z 1950 r. Nr 34, poz. 308 z późn. zm.
Google Scholar
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z późn zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 2082 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 380 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1969 r. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. z 1969 r. Nr 13, poz. 96 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 164 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, t.j. Dz.U. z 1994 r. Nr 120, poz. 787 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkalnego, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 2071 z późn. zm.
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
Google Scholar
Ustawa z dnia z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 1774 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1222 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 884 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 133 z późn. zm.
Google Scholar
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”, Dz.U. z 2002 r. Nr 100, poz. 908 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1636 z późn. zm.
Google Scholar
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. z 2016 r., poz. 186 z późn. zm.
Google Scholar
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie Kozak przeciwko Polsce, skarga nr 13102/02, LEX nr 560824.
Google Scholar
Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r., I CO 5/55, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej i Izby Karnej” 1955, nr 3, poz. 46.
Google Scholar
Uchwała Całej Izby Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1976, nr 7–8, poz. 86.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 21 maja 2004 r., I KZP 42/03, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2004, nr 5, poz. 47.
Google Scholar
Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r., I KZP 20/15, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2016, nr 3, poz. 19.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 r., III CZP 65/12, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2013, nr 5, poz. 57.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2009 r., III CZP 99/09, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2010, nr 5, poz. 74.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 r., III CZP 26/02, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2003, nr 2, poz. 20.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1973 r., III CZP 26/73, „Nowe Prawo” 1975, nr 3, s. 426.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 1973 r., IV KR 197/73, LEX nr 63773.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 1975 r., V KR 203/75, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1976, nr 10, poz. 187.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2015 r., IV KO 1/15, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 6, poz. 62.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r., III KK 268/12, LEX nr 1311768.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 1987 r., II KR 187/87, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1988, nr 1, poz. 11.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1988 r., I KR 50/88, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1988, nr 9–10, poz. 71.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2008 r., V KK 12/08, LEX nr 438485.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1984 r., III CRN 272/84, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Izba Pracy” 1985, nr 9, poz. 135.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1995 r., I ACr 557/95, „Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych” 1997, nr 3, poz. 19.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 1997 r., II CKN 329/97, LEX nr 12227829.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1999 r., III CKN 386/98, LEX nr 1217913.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2002 r., V CKN 741/00, LEX nr 424457.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1981 r., I KR 329/80, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1981, nr 6, poz. 37.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1988 r., I KR 50/88, LEX nr 20315.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2002 r., V KKN 281/00, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2002, nr 7–8, poz. 56.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 1987 r., II KR 187/87, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1988, nr 10, poz. 31.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1979 r., IV KR 36/79, LEX nr 21805.
Google Scholar
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2010 r., V KK 296/09, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 2010, nr 6, poz. 51.
Google Scholar
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2014 r., II KK 176/04, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych” 2004, nr 1, poz. 1267.
Google Scholar
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2003 r., IV KK 63/03, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych” 2003, nr 1, poz. 1132.
Google Scholar
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2006 r., III KK 222/05, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2006, nr 6, poz. 12.
Google Scholar
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2015 r., IV KO 98/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016, nr 1, poz. 5.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 października 2008 r., II AKa 132/08, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2008, nr 11, poz. 57.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 grudnia 1997 r., II AKa 226/97, „Prokuratura i Prawo” – wkładka 1998, nr 10, poz. 23.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 czerwca 2002 r., II AKa 135/02, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2002, nr 7–8, poz. 52.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 grudnia 2006 r., II AKa 157/06, LEX nr 283401.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 marca 2007 r., II AKa 24/07, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2007, nr 7–8, poz. 78.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 października 2009 r., II AKa 176/09, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2009, nr 12, poz. 58.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 marca 2007 r., II AKa 24/07, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2007, nr 7–8, poz. 78.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 listopada 2010 r., II AKa 185/10, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2010, nr 2, poz. 43.
Google Scholar
Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973.
Google Scholar
Augustynowicz A., Budziszewska-Makulska A., Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Warszawa 2010.
Google Scholar
Bończak-Kucharczyk E., Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz do art. 4, LEX 2014.
Google Scholar
Czeszejko Z., Kilka uwag na temat „faktycznego pożycia” w prawie karnym, „Palestra” 1972, nr 3.
Google Scholar
Daniluk P., W sprawie uznawania partnerów homoseksualnych za osoby najbliższe w rozumieniu art. 115 § 11 k.k. (głos w dyskusji), [w:] Orientacja seksualna i tożsamość płciowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, Warszawa 2009.
Google Scholar
Daniluk P., Wspólne pożycie jako pojęcie karnoprawne, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 6.
Google Scholar
Doda Z., Gaberle A., Dowody w procesie karnym. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Komentarz, t. 1, Warszawa 1995
Google Scholar
Dowody i postępowanie dowodowe w procesie karnym. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism procesowych, red. P. Kruszyński, Warszawa 2015.
Google Scholar
Gajek J., O pojęciu „faktycznego wspólnego pożycia” w prawie karnym, „Palestra” 1972, nr 3.
Google Scholar
Gardocki L., Zagadnienia internacjonalizacji odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione za granicą, Warszawa 1979.
Google Scholar
Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2005.
Google Scholar
Grajewski J., Paprzycki L., Steinborn S., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Kraków 2006.
Google Scholar
Kodeks postępowania karnego z komentarzem, red. J. Grajewski, E. Skrętowicz, Gdańsk 1996.
Google Scholar
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2014.
Google Scholar
Grzybowski S., Prawo rodzinne. Zarys wykładu, Warszawa 1980.
Google Scholar
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2007.
Google Scholar
Ignaczewski J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010.
Google Scholar
Inny słownik języka polskiego PWN. A–Ó, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
Google Scholar
Jachimowicz M., Prawo do odmowy składania zeznań przez osobę najbliższą, „Prokurator” 2007, nr 1.
Google Scholar
Język – urząd – prawo, red. M. Czachorowska, Bydgoszcz 2015.
Google Scholar
Karkowska D., Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz do art. 3, LEX 2016.
Google Scholar
Kodeks cywilny. t. 2: Komentarz. Art. 450–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2016.
Google Scholar
Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. A. Zoll, K. Buchała, Kraków 1998.
Google Scholar
Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2007.
Google Scholar
Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2012.
Google Scholar
Kodeks karny. Część ogólna, t. 1: Komentarz do art. 1–116 k.k., red. A. Zoll, Warszawa 2012.
Google Scholar
Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2016.
Google Scholar
Kodeks karny. Komentarz, red. O. Górniok, Warszawa 2006.
Google Scholar
Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Google Scholar
Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2009.
Google Scholar
Kodeks karny. Komentarz, t. 1, red. J. Bafia, K. Miodulski, M. Siewierski, Warszawa 1987.
Google Scholar
Kodeks karny. Komentarz, t. 1, red. O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Gdańsk 2005.
Google Scholar
Kodeks karny. Komentarz, t. 2, red. M. Kalitowski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Gdańsk 1999.
Google Scholar
Kodeks karny. Praktyczny komentarz, red. M. Mozgawa, Kraków 2006.
Google Scholar
Kodeks rodzinny i opiekuńczy, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
Google Scholar
Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Google Scholar
Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Google Scholar
Komentarz do kodeksu karnego. Część ogólna, red. K. Buchała, Warszawa 1994.
Google Scholar
Krajewski R., Trudności interpretacyjne zwrotów prawa karnego na przykładzie pojęcia osoby najbliższej, [w:] Język – urząd – prawo, red. M. Czachorowska, Bydgoszcz 2015.
Google Scholar
Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Tadeusza Smyczyńskiego, red. M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łączkowska, A.N. Schulz, Toruń 2008.
Google Scholar
Kwiatkowski Z., Zakazy dowodowe w procesie karnym, Kraków 2005.
Google Scholar
Liberkowski A.M., Wieloznaczność ustawowego pojęcia najbliższego z tytułu „pozostawania faktycznie we wspólnym pożyciu”, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki” 1997, nr 1.
Google Scholar
Łojewski K., Instytucja odmowy zeznań w polskim procesie karnym, Warszawa 1970.
Google Scholar
Mały słownik języka polskiego, red. S. Skorupka, H. Auderska, Z. Łempicka, Warszawa 1989.
Google Scholar
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004.
Google Scholar
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2007.
Google Scholar
Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002.
Google Scholar
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006.
Google Scholar
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
Google Scholar
Nazar M., Konkubinat a małżeństwo – wybrane zagadnienia, [w:] Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Tadeusza Smyczyńskiego, red. M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łączkowska, A.N. Schulz, Toruń 2008.
Google Scholar
Nowy słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Warszawa 2002.
Google Scholar
Orientacja seksualna i tożsamość płciowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, Warszawa 2009.
Google Scholar
Płachta M., O prawie odmowy zeznań osoby najbliższej, „Państwo i Prawo” 1988, nr 10.
Google Scholar
Płatek M., Sytuacja osób homoseksualnych w prawie karnym, [w:] Orientacja seksualna i tożsamość płciowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, Warszawa 2009.
Google Scholar
Siostrzonek-Sergiel A., Partnerzy w związkach homoseksualnych a „osoby najbliższe” w prawie karnym, „Państwo i Prawo” 2011, nr 4.
Google Scholar
Słownik języka polskiego PWN. L–P, red. M. Szymczak, Warszawa 2002.
Google Scholar
System prawa prywatnego. Prawo rodzinne i opiekuńcze, t. 11, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
Google Scholar
Stańda J., Stanowisko świadka w polskim procesie karnym, Warszawa 1976.
Google Scholar
Stefański R.A., Zwolnienie świadka od złożenia zeznania, „Prokuratura i Prawo” 2003, nr 1.
Google Scholar
Szlęzak A., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1988 r., I KR 50/88, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1989, nr 4.
Google Scholar
Tarnowska D., Udział osoby najbliższej w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 12.
Google Scholar
Walaszek B., Zarys prawa rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 1971.
Google Scholar
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1997.
Google Scholar
Wolter W., Zakres mocy obowiązującej ustawy karnej co do miejsca, podmiotu i przedmiotu przestępstwa na tle projektu kodeksu karnego PRL, „Państwo i Prawo” 1953, nr 2.
Google Scholar
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012.
Google Scholar
Zimoch S., Osoba najbliższa w prawie karnym, „Nowe Prawo” 1971, nr 9.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Author’s economic rights to published works are held by Opole University (collective works) and individual Authors (individual parts of the collective work, ones that form a separate entity).
The journal Opole Studies in Administration and Law accepts for publication only works which have not been in circulation before.
On the basis of the Regulation (2016/679) of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (referred to as General Data Protection Regulation or RODO) Opole University, based at 11a Plac Kopernika, 45-040 Opole, is the personal data controller for all the authors publishing their works in the Opole Studies in Administration and Law.
The articles published in Opole Studies in Administration and Law are available under a licence Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
For aricles till 2017 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see:
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Read more about the license CC BY-NC-ND 4.0:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
View Legal Code:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode
Most read articles by the same author(s)
- Marta Kubica, A gloss to the Supreme Court Judgment of 5 March 2019, IV KK 484/17 , The Opole Studies in Administration and Law: Vol. 17 No. 4 (2019)
