„Wstręt do pracy” – ewolucja karnoprawnej reakcji na postawę aspołeczną

Olga Sitarz

doi:10.25167/osap.5380

Published: 2024-10-29

Vol. 22 No. 2 (2024)

“Disgust at work” – the evolution of the criminal law response to antisocial behawior

Olga Sitarz

The Opole Studies in Administration and Law

Section: Articles

https://doi.org/10.25167/osap.5380

Abstract

The subject of the publication is to show the evolution of criminal law measures to respond to the antisocial attitude of not taking up employment. The Penal Code of 1932 used the concept of "disgust with work", for which a special protective measure was provided. Later, the term "social parasitism" appeared in the debate and an act on proceedings against people avoiding work and specific response measures was passed. Nowadays, this aspect of human behavior is taken into account when imposing a sentence under the circumstances "way of life before committing a crime". Therefore, the question arises not only about the course of evolution of criminal law in this scope, but also about the validity of de lege lata solutions.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Sitarz, O. (2024). “Disgust at work” – the evolution of the criminal law response to antisocial behawior. The Opole Studies in Administration and Law, 22(2), 141–158. https://doi.org/10.25167/osap.5380

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Dekret z 16 listopada 1945 roku o utworzeniu i zakresie działania Komisji Specjalnej do walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym, Dz.U. nr 53, poz. 302.
Google Scholar

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny, Dz.U. 1932 nr 60 poz. 571.
Google Scholar

Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny, Dz.U. 1969 nr 13, poz. 94.
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy Dz.U. 1982 nr 35 poz. 229.
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. 1997, nr 88 poz. 553.
Google Scholar

Ustawa z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi,
Google Scholar

stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1689.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1979 r., V KRN 285/79, LEX nr 22743.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 25 sierpnia 2016 r., III Kow 890/16, LEX nr 2201484.
Google Scholar

Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów – zasada prawna z dnia 18 października 1973 r., VI KZP 37/73, OSNKW 1973/12/151.
Google Scholar

Uchwała Sądu Najwyższego cała izba SN Izba Wojskowa z dnia 27 sierpnia 1977 r. (U 1/77) – Wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie prawidłowego stosowania środków karnych przez sądy wojskowe, OSNKW 1977/10–11/110.
Google Scholar

Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 11 lutego 2016 r., IV K 166/15, LEX nr 2070863.
Google Scholar

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1971 r., I KR 22/71, LexisNexis nr 362023, OSNPG 1971, nr 7–8, poz. 115.
Google Scholar

Wyrok z dnia 20 września 2023 r. Sądu Administracyjnego we Wrocławiu II AKa 425/22, LEX nr 3636454.
Google Scholar

Wyrok z dnia 4 października 2018 r. Sądu Okręgowego w Gliwicach IV K 123/18, LEX nr 2669969.
Google Scholar

Wyrok z dnia 11 lipca 2013 r. Sądu Okręgowego we Wrocławiu IV Ka 537/13, LEX nr 1866963.
Google Scholar

Wyrok z dnia 13 stycznia 2016 r. Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze, II K 4/15, LEX nr 1993380.
Google Scholar

Wyrok z dnia 5 maja 2015 r. Sądu Rejonowego w Lwówku Śląskim, II K 201/15, LEX nr 1864170.
Google Scholar

Barczak-Oplustil, Agnieszka i Małgorzata Pyrcak-Górowska. 2021. Wprowadzenie. W: Środki zabezpieczające. Ujęcie systemowe, (red.) Agnieszka Barczak-Oplustil, Małgorzata Pyrcak-Górowska i Andrzej Zoll, 33–38. Kraków: Krakowski Instytut Prawa Karnego.
Google Scholar

Belcastro, Philip A. i Leon C. Hays. 1984. Ergophilia… ergophobia… ergo… burno-ut? Professional Psychology: Research and Practice 15(2): 260–270. DOI: 10.1037/0735– 7028.15.2.260. DOI: https://doi.org/10.1037//0735-7028.15.2.260
Google Scholar

Buchała, Kazimierz. 1994. W: Komentarz do kodeksu karnego. Część ogólna, (red.) Kazimierz Buchała, 391. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
Google Scholar

Ciepły, Filip. 2004. Filozoficzne aspekty regulacji nieleczniczych środków zabezpieczających w polskim kodeksie karnym z 1932 r. W: Probłemy derżawotworennia i zachystu praw ludyny w Ukrajini. Materiały X rehionalnoji naukowo-praktycznoji konferenciji (5–6 lu-
Google Scholar

toho 2004 r.), 130–134. Lwiw. https://www.kul.pl/files/19/Dorobek/FCieplySrodkiZabezpieczajace.pdf. Dostęp: 14.03.2024.
Google Scholar

Ciepły, Filip. 2005. Środki zabezpieczające według koncepcji J. Makarewicza. W: Prawo karne w poglądach Profesora Juliusza Makarewicza, (red.) Alicja Grześkowiak, 289–304. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Długosz, Joanna. 2013. Obligatoryjna postpenalna izolacja sprawcy przestępstwa, Prokuratura i Prawo 7–8.
Google Scholar

Fiedorczyk, Piotr. 2000. Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym jako próba przełomu w prawie karnym i wymiarze sprawiedliwości. W: Przełomy wieków, (red.) Maria Szyszkowska, 154–174. Białystok: Temida 2.
Google Scholar

Hołyst, Brunon. 1989. Kryminologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Janicka, Danuta. 2015. Makarewicz a Liszt. Próba analizy porównawczej. Czasopismo Prawno-Historyczne 67(1): 107–128. DOI: 10.14746/cph.2015.68.1.07. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2015.68.1.07
Google Scholar

Kalaman, Marek R. 2014. Ośrodki przystosowania społecznego. Teoria i praktyka. Dąbrowa Górnicza: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB.
Google Scholar

Kossowska, Anna. 1985. Problematyka pasożytnictwa społecznego: aspekty kryminologiczne. Archiwum Kryminologii 12: 113–118. DOI: https://doi.org/10.7420/AK1985J
Google Scholar

Makarewicz, Juliusz. 1932. Kodeks karny. Komentarz. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
Google Scholar

Mazur, Ewelina. 2006. Problematyka relatywizacji modelu sądowego wymiaru kary w praktyce sądowej w kontekście prowadzonych badań empirycznych. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1: 95–119.
Google Scholar

Niewiadomska-Krawczyk, Magdalena. 2018. Ewolucja środków zabezpieczających w polskim prawie karnym. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 50: 39–66. DOI: 10.19195/2084–5065.50.4. DOI: https://doi.org/10.19195/2084-5065.50.4
Google Scholar

Ostrihanska, Zofia i Irena Rzeplińska. 1988. Funkcjonowanie ustawy o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy – wyniki badań. Archiwum Kryminologii 15: 95–152. DOI: https://doi.org/10.7420/AK1988C
Google Scholar

Patulski, Andrzej. 2022. Wolność pracy w kapitalizmie. W: Między ideowością a pragmatyzmem – tworzenie, wykładnia i stosowanie prawa. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Małgorzacie Gersdorf, (red.) Barbara Godlewska-Bujok, Eliza Maniewska, Woj-
Google Scholar

ciech Ostaszewski, Michał Raczkowski, Krzysztof Rączka i Aleksandra Ziętek-Capiga, 506–521. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Pyrcak-Górowska, Małgorzata. 2021. Ustawa o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. W: Środki zabezpieczające. Ujęcie systemowe, (red.) Agnieszka Barczak-Oplustil,
Google Scholar

Małgorzata Pyrcak-Górowska i Andrzej Zoll, 607–625. Kraków: Krakowski Instytut Prawa Karnego.
Google Scholar

Szamota, Barbara. 1985. Problematyka pasożytnictwa społecznego: aspekty prawne. Archiwum Kryminologii 12: 101–112. DOI: https://doi.org/10.7420/AK1985I
Google Scholar

Szczepaniec, Maria. 2021. Charakter prawny postpenalnych środków zabezpieczających. Prawo i Więź 3(37): 177–189.
Google Scholar

Śliwowski, Jerzy. 1972. Ośrodek przystosowania społecznego i ocena jego funkcji. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 4: 237–252.
Google Scholar

Tobis, Aleksander. 1974. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Palestra 18/1(193).
Google Scholar

Wróbel, Włodzimierz. 2016. W: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53–116, wyd. V, (red.) Włodzimierz Wróbel i Andrzej Zoll, 97–103. WK 2016, LEX, dostęp: 14.03.2024.
Google Scholar

„Tygodnik Powiatowy” 1928 z 11.02, nr 6, http://www.sbc.org.pl/Content/177727/iii3029451928–06.pdf, dostęp: 14.03.2024.
Google Scholar

Zbiór ustaw, przepisów, instrukcyj i.t.d. administracyjnych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi z Wielkiém Księstwem Krakowskiém: obowiązujących do użytku Zwierzchności gminnych, przełożonych obszarów dworskich, Pisarzy gminnych i t.d. przy załatwianiu czynności wypływających z własnego i poruczonego zakresu działania według Ustawy gminnej i Ustawy o obszarach dworskich z d. 12 Sierpnia 1866 r, poświęcił rodakom i własnym nakładem wydał Jan Rudolf Kasparek, c.k. Naczelnik powiatowy, Kraków 1866, https://play.google. com/books/reader?id=MK2jBRTr_vsC&pg=GBS.PA6&hl=pl, dostęp: 14.03.2024.
Google Scholar