Notarial preventive jurisdiction. Contradiction with the law as a criterion for refusal of performing a notarial transaction
Justyna Holocher
Uniwersytet Pedagogiczny w KrakowieAbstract
The subject matter of the article is notarial preventive jurisdiction and its rules provided in the Polish law, with an emphasis laid on refusal of performing a notarial transaction, pursuant to Art. 81 of the Law on Institution of Notary Public and Notarial Services. The issue under analysis boils down to answering the question whether the prerequisite for refusing a notarial transaction in the form of ‘contradiction with the law’ covers only the statutory law or also the principles of community life. According to the essential thesis of the article, the systemic and functional reasons advocate taking a stand on having the concept of law limited exclusively to a statute. A Notary Public, for being a person of public trust, is to be a guardian of the legitimacy of a notarial act conceived not only as a conflict with the statutory law, but also with the axiology resulting from other normative systems, including principles of community life. The objective of notarial preventive jurisdiction is to make institutional and procedural frameworks for legal entities which make declarations, which should, in turn, secure the safety of legal transactions, including protection of parties of legal transactions, the efficiency of execution of their rights, as well as that of the rights of third parties and the State. It means that in the course of a ‘notarial procedure’, the Notary Public is obliged not only to apply simply the statutory rules, but also to investigate and to examine the circumstances which might imply the illegitimacy of a notarial action due to a conflict with the law or with the principles of community life.
Keywords:
court jurisdiction, preventive jurisdiction, contradiction/conflict with the law, principles of community life, general clausesReferences
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. z 2002 r. Nr 100, poz. 908).
Google Scholar
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 27 października 1933 r. – Prawo o notariacie (Dz.U. z 1933 r. Nr 84, poz. 609 ze zm.).
Google Scholar
Uchwała Nr 19 z późniejszymi zmianami Krajowej Rady Notarialnej z dnia 12 grudnia 1997 r.
Google Scholar
Kodeks Etyki Zawodowej Notariusza, http://www.etykaprawnicza.pl/upload/kodeksetykizawodowejnotariusza_457.pdf (16.01.2017).
Google Scholar
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (t.j.: Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.).
Google Scholar
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j.: Dz.U. z 2016 r., poz. 380, 585).
Google Scholar
Ustawa z dnia 24 maja 1989 r. – Prawo o notariacie (Dz.U. z 1989 r. Nr 33, poz. 176 ze zm.).
Google Scholar
Ustawa z dnia 25 maja 1951 r. – Prawo o notariacie (t.j.: Dz.U. z 1963 r. Nr 19, poz. 106 ze zm.).
Google Scholar
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j.: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.).
Google Scholar
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 maja 2000 r., K 21/99, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór urzędowy” 2000, nr 4, poz. 109.
Google Scholar
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 marca 2011 r., I ACz 191/11, „Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej” 2011, nr 1, poz. 29–32.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2007 r., III CZP 29/90, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Pracy” 1990, nr 12, poz. 150.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 r., III CZP 79/13, niepubl.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 1996 r., III CZP 65/91, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna” 1992, nr 3, poz. 43.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r., III CZP 82/13, http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Najnowsze%20orzeczenia.aspx?el=Izba Cywilna&el2=2013 (16.01.2017).
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1990 r., III CZP 29/90, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Pracy” 1990, nr 12, poz. 150.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1987 r., III CZP 51/87, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna” 1989, nr 1, poz. 14.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2010 r., III CZP 86/10, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna” 2011, nr 5, poz. 49.
Google Scholar
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1995 r., III CZP 53/95, LEX nr 563626.
Google Scholar
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2010 r., III CZP 86/10, http://sn.pl/Sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/III%20CZP%2086-10.pdf (16.01.2017).
Google Scholar
Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 1995 r., W 9/94, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego” 1995, nr 1, poz. 235.
Google Scholar
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 lipca 2013 r., V ACa 253/13, LEX nr 1363256.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2002 r., III CKN 694/00, „Biuletyn Sądu Najwyższego” 2003, nr 1.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 1995 r., III ARN 22/95, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Pracy” 1995, nr 24, poz. 297.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2016 r., I CSK 16/15, http://www.orzeczenia.com.pl/orzeczenie/gdei6/sn,I-CSK-16-15,wyrok_sn_izba_cywilna_i/ (16.01.2017).
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2011 r., I CSK 261/10, LEX nr 784986.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1997 r., II CKN 420/97, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna” 1998, nr 5, poz. 76.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2004 r., III CK 271/02, LEX nr 602711.
Google Scholar
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2009 r., IV CSK 157/09, LEX nr 558611.
Google Scholar
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 marca 2011 r., IV SA/Po85/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/AFA3C7DD6F (16.01.2017).
Google Scholar
Brudzyński H., Nieważność aktów notarialnych w świetle orzecznictwa sądowego, Warszawa 1991.
Google Scholar
Budzianowska J., Odmowa dokonania czynności notarialnej, „Nowy Przegląd Notarialny” 2000, nr 1.
Google Scholar
Dembowska B., Wiek XXI wiekiem kompetencji? Samorządność czy centralizacja?, „Krakowski Przegląd Notarialny” 2006, nr 3.
Google Scholar
Drozd E., Odpowiedzialność notariusza w wypadku nieważnej (bezskutecznej) czynności prawnej, [w:] III Kongres Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej. Referaty i opracowania, red. R. Sztyk, Warszawa–Kluczbork 2006.
Google Scholar
Florczak M., Odpowiedzialność cywilna notariuszy, „Rejent” 1995, nr 4.
Google Scholar
Gniewek E., O uniwersalnej zasadzie przestrzegania prawa przez notariusza, [w:] II Kongres Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej, red. R. Sztyk, Poznań–Kluczbork 1999.
Google Scholar
Greguła J., Notariat najważniejszym ogniwem europejskiej jurysdykcji prewencyjnej, http://emida.pl/content/notariat-najwa%C5%BCniejszym-ogniwem-europejskiej-jurysdykcji-prewencyjnej (16.01.2017).
Google Scholar
Jakubecki A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2015.
Google Scholar
Kapkowski R., Odmowa dokonania czynności przez notariusza w aspekcie proceduralnym, „Rejent” 2008, nr 7–8.
Google Scholar
Kowalewska M., Reżim odpowiedzialności odszkodowawczej notariusza, „Rejent” 2010, nr 7–8.
Google Scholar
Król M.Z., Kilka słów o praktyce notarialnej i roli notariusza w kształtowaniu stosunków prawnych (perspektywa teoretycznoprawna), „Rejent” 2006, nr 7–8.
Google Scholar
Kuryłowicz M., Etyczne podstawy notariatu, „Rejent” 2001, nr 5.
Google Scholar
Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001.
Google Scholar
Leszczyński L., Maroń G., Pojęcie i treść zasad prawa oraz generalnych klauzul odsyłających. Uwagi porównawcze, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G: Ius” 2013, vol. 60, 1, http://dlibra.umcs.lublin.pl/Content/21466/czas4058_60_1_2013_6.pdf (16.01.2017).
Google Scholar
Myga W., Wpływ orzecznictwa Sądu Najwyższego na prawidłowość stosowania prawa, „Rejent” 2014, nr 7.
Google Scholar
Oleszko A., Akt notarialny jako podstawa odpowiedzialności prawnej notariusza, Warszawa 2015.
Google Scholar
Oleszko A., Obrót cywilnoprawny w praktyce notarialnej i wieczystoksięgowej, Kraków 2003.
Google Scholar
Oleszko A., Odmowa sporządzenia czynności notarialnej, „Rejent” 1996, nr 4–5, s. 57.
Google Scholar
Oleszko A., Podstawy dobrej praktyki zawodowej w świetle odpowiedzialności dyscyplinarnej notariusza, „Rejent” 2014, nr 7.
Google Scholar
Oleszko A., Prawo o notariacie. Komentarz, t. 1: Ustrój notariatu, Warszawa 2016.
Google Scholar
Oleszko A., Staranność zawodowa notariusza jako przesłanka odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnej, „Rejent” 1999, nr 11.
Google Scholar
Oleszko A., Pastuszko R., Tryb dokonywania czynności notarialnych jako postępowanie o charakterze cywilnoprawnym, „Rejent” 2010, nr 7–8.
Google Scholar
Pastuszko R., Obowiązek wyjaśniająco-doradczy notariusza a wysłuchanie stron czynności prawnej, [w:] III Kongres Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej. Referaty i opracowania, red. R. Sztyk, Warszawa–Kluczbork 2006.
Google Scholar
Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2002.
Google Scholar
Salagierski Cz.W., Tymecki B., Zasada legalizmu w postępowaniu notarialnym, „Rejent” 2005, nr 9.
Google Scholar
Sołtys B., Jurysdykcja prewencyjna notariusza w umowach zawieranych przez dewelopera z konsumentami w odniesieniu do niedozwolonych postanowień umownych (art. 385 1 k.c. i nast.), „Rejent” 2013, nr 12.
Google Scholar
Sztyk R., Odmowa dokonania czynności notarialnej, „Rejent” 1991, nr 3.
Google Scholar
Trzaskowski R., Nieważność czynności prawnej dokonanej w formie aktu notarialnego, „Prawo w Działaniu. Sprawy cywilne” 2012, nr 12.
Google Scholar
Wieprzkowicz E., Antynomie zawodu notariusza. Między racjonalnością instrumentalną a komunikacyjną, „Rejent” 2014, nr 6.
Google Scholar
https://e-justice.europa.eu/content_jurisdiction-99-pl.do?clang=pl (16.01.2017).
Google Scholar
http://e-mida.pl/content/notariat-najwa%C5%BCniejszym-ogniwem-europejskiej-jurysdykcji-prewencyjnej (16.01.2017).
Google Scholar
http://sjp.pl/jurysdykcja (16.01.2017).
Google Scholar
http://sjp.pwn.pl/sjp/jurysdykcja;2562411.html (16.01.2017).
Google Scholar
http://www.etykaprawnicza.pl/upload/kodeksetykizawodowejnotariusza_457.pdf (16.01.2017).
Google Scholar
http://www.prejus. eu/index.php/ai_pl (10.02.2015).
Google Scholar
Authors
Justyna HolocherStatistics
Downloads
License
Author’s economic rights to published works are held by Opole University (collective works) and individual Authors (individual parts of the collective work, ones that form a separate entity).
The journal Opole Studies in Administration and Law accepts for publication only works which have not been in circulation before.
On the basis of the Regulation (2016/679) of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (referred to as General Data Protection Regulation or RODO) Opole University, based at 11a Plac Kopernika, 45-040 Opole, is the personal data controller for all the authors publishing their works in the Opole Studies in Administration and Law.
The articles published in Opole Studies in Administration and Law are available under a licence Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
For aricles till 2017 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see:
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Read more about the license CC BY-NC-ND 4.0:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
View Legal Code:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode
