Nazistowscy przywódcy przedwojennego Opola i opozycja antyhitlerowska w latach 1933–1945 w świetle akt z Instytutu Pamięci Narodowej oraz z Archiwum Państwowego w Opolu
Janusz Oszytko
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Opolu. Wydział ArchiwalnyAbstrakt
The article is a new contribution to the local history of Opole of 1933–1945 in the light of not known and not published archival documents about the pre-war Nazi leaders of the Opole Regency and the anti-Hitler opposition as well. Those documents are stored both in the State Archive in Opole (file: Gestapo Oppeln) and in the Institute of National Remembrance (IPN Archive – various archive files). The first part of the article describes the Nazi elite of the Opole Regency in the period of 1933–1945. This interesting and complicated history of Opole and Opole region concerns the operation of the NSDAP monoparty, as well as its affiliated organizations and repressive organs of a totalitarian state. This part of the article was developed mainly from various files from the Institute of National Remembrance. The second part describes the anti-Hitler opposition in the Opole Regency in the period of 1933–1945. Very interesting and also not known in the scientific circulation are materials about political opponents, collected by Gestapostelle Oppeln, which are right now being published by the author of the article, following the previous article about the files relating to the Jews (dealt with in articles by J. Oszytko) and to the Poles (in a book by Dermin and Popiołek) which were kept by the Gestapo in Opole. To summarize, the article casts light on the history of the city, with respect to, on the one hand, the rise of German totalitarianism changing into one-party domination of the NSDAP party, and – on the other hand – the scope of persecution of parties and persons standing in opposition to Hitler’s rule in our city and region.
Słowa kluczowe:
the Nazis, elite, memory, nation, oposition, city, party, monarchists, socialists, Catholics, Poles, Jews, communists, GermanyBibliografia
Archiwum IPN we Wrocławiu, sygn. 09/124.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Opolu (dalej: AP w Opolu), Gestapo Oppeln, Kartoteka przeciwników politycznych.
Google Scholar
Adressbuch der Stadt Oppeln, Oppeln 1937.
Google Scholar
“Amts-Blatt der Koniglichen Oppelnschen Regierung“ 1816.
Google Scholar
Die Bau und Kunstdenkmäler des Stadtkreises Oppeln, Breslau 1939.
Google Scholar
Einwohner-Verzeichnis der Provinzial-Hauptstadt Oppeln 1934/35, Oppeln 1935.
Google Scholar
Fryderyk II Wielki, Wznowione powszechne Taxae-Stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750, Berlin 1750.
Google Scholar
Hitler A., Mein Kampf, München 1943.
Google Scholar
Mendelson J., The Holocaust. Selected documents in eighteen volumes, vol. 10, New York–London 1982.
Google Scholar
„Reichsgesetzblatt“ 1933, Bd. 1; 1934, Bd. 1; 1935, Bd. 1.
Google Scholar
„Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1968, t. 23.
Google Scholar
Ahlfen H. von, Walka o Śląsk 1944–1945, tł. A. Janiszewska, Wrocław 2009.
Google Scholar
Dermin R., Popiołek S., Polacy i sprawy polskie w kartotece opolskiego Gestapo, t. 1–3, Opole 1973.
Google Scholar
Hanich A., Ks. Prałat Józef Kubis, budowniczy opolskich kościołów i szpitali, „Gazetka Parafii pw. św. ap. Piotra i Pawła w Opolu” 2010, nr 4(149).
Google Scholar
Jonca K., Początki opolskiego Gestapo na tle przemian ustroju III Rzeszy (1933–1936), „Studia Śląskie. Seria nowa” 1966, t. 10.
Google Scholar
Klee E., Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945, Frankfurt/M. 2005.
Google Scholar
Konieczny A., Organizacja gestapo na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy w latach 1939−1945, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 2008, t. 30.
Google Scholar
Krizsan J.H., Fluchtziel Bolivien 1933–1945: Eine Materialsammlung, München 2009.
Google Scholar
Oszytko J., Akta Okręgowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Opolu (1965–1999) w zasobie Oddziału IPN we Wrocławiu, „Archiwum IPN” 2005, t. 2.
Google Scholar
Oszytko J., Jewish matters in the 1930s in the archives of the Opole Gestapo, [w:] Jews in Silesia, red. M. Wodziński, Kraków 2001.
Google Scholar
Popiołek K., Śląsk w oczach okupanta, Katowice 1958.
Google Scholar
Stecki K., Nazistowscy włodarze z Oppeln. Mieli krew na rękach, „Gazeta Wyborcza” 2014 z 14 marca.
Google Scholar
Targ A., Opolszczyzna pod rządami Lukaschka, Katowice 1958.
Google Scholar
Triest F., Topographisches Handbuch von Oberschlesien, Bd. 1–2, Breslau 1865.
Google Scholar
Wrzesiński W., Polski ruch narodowy w Niemczech w latach 1922–1939, Wrocław 1993.
Google Scholar
http://library.fes.de/FDGB-Lexikon/texte/biographien/j/Jadasch,_Anton.html (29.05.2018).
Google Scholar
http://mdz12.bib-bvb.de/~db/bsb00000006/images/index.html?nativeno=260 (29.05.2018).
Google Scholar
http://opole.fotopolska.eu/558207,foto.html (29.05.2018).
Google Scholar
http://verwaltungsgeschichte.de/beuthen.html (29.05.2018).
Google Scholar
http://verwaltungsgeschichte.de/neisse.html (29.05.2018).
Google Scholar
http://verwaltungsgeschichte.de/ratibor.html (29.05.2018).
Google Scholar
Autorzy
Janusz OszytkoStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz poszczególni Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego, mających samodzielne znaczenie).
W Opolskich Studiach Administracyjno - Prawnych mogą być publikowane tylko utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
Na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO") administratorem danych osobowych osób publikujących w Opolskich Studiach Administracyjnoprawnych (Wydawnictwo UO) jest Uniwersytet Opolski z siedzibą przy pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole.
Artykuły zamieszczone w czasopiśmie objęte są licencją Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
(CC BY-NC-ND 4.0)
Z pozostałych zamieszczonych w niniejszym czasopiśmie utworów można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Więcej szczegółów o licencji CC BY-NC-ND 4.0 znajdą Państwo na stronie:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.pl
Treść licencji dostępna pod linkiem:
Inne teksty tego samego autora
- Janusz Oszytko, Wpływ adeptów przedwojennej lwowskiej edukacji prawniczej na orzekanie Wojskowego Sądu Rejonowego w Opolu w latach 1950–1954 na przykładzie pierwszego szefa WSR w Opolu mjr. Edwarda Kotkowskiego i sprawy szewca Bolibrzucha z Moszczanki , Opolskie Studia Administracyjno-Prawne: Tom 15 Nr 2 (2017)
