Dwie pierwsze nowożytne, europejskie konstytucje – podobieństwa i różnice

Paweł Wiązek

doi:10.25167/osap.2593

Opublikowane: 2020-12-10

Tom 18 Nr 3 (2020)

Dwie pierwsze nowożytne, europejskie konstytucje – podobieństwa i różnice

Paweł Wiązek

Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

Dział: Articles

https://doi.org/10.25167/osap.2593

Abstrakt

Artykuł jest próbą porównania dwóch wyjątkowych, pionierskich aktów normatywnych torujących drogę rozwojowi współczesnego konstytucjonalizmu: Ustawy Rządowej z 3 maja 1791 r. oraz pierwszej francuskiej konstytucji monarchicznej, czyli Konstytucji Królestwa Francji z 3 września 1791 r. Autor nie ogranicza się jedynie do dogmatycznej interpretacji zawartych w nich przepisów, a jednocześnie stara się umiejętnie zastosować metodę badań porównawczych. Z konieczności wynikającej z ogromu przedmiotu badań autor musiał dokonać pewnego wyboru, poświęcając uwagę tym aspektom zagadnienia, które uznał za szczególnie ważne.

Słowa kluczowe:

historia państwa i prawa, konstytucje, oświecenie, ustrój państwowy, prawa człowieka i obywatela

Inne teksty tego samego autora

Paweł Wiązek, Miasta i mieszczanie w życiu politycznym przedrozbiorowej Polski , Opolskie Studia Administracyjno-Prawne: Tom 16 Nr 4 (1) (2018)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Wiązek, P. (2020). Dwie pierwsze nowożytne, europejskie konstytucje – podobieństwa i różnice. Opolskie Studia Administracyjno-Prawne, 18(3), 131–152. https://doi.org/10.25167/osap.2593

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (Déclaration des droits de l’homme et du citoyen 1789) z 26 sierpnia 1789r.
Google Scholar

Konstytucja Królestwa Francji (Constitution de 1791) z 3 września 1791 r.
Google Scholar

Prawo o miastach – Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej z 18 kwietnia 1791 r.
Google Scholar

Prawo o sejmie konstytucyjnym – Sejm konstytucyjny extraordynaryjny z 28 maja 1791 r.
Google Scholar

Prawo o sejmikach z 24 marca 1791 r
Google Scholar

Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r.
Google Scholar

Kinstler M., Ptak M., Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, Wrocław 1987.
Google Scholar

Lesiński B. (red.), Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, Poznań 1995.
Google Scholar

Lesiński B., Walachowicz J., Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, Poznań 1975.
Google Scholar

Volumina Legum. Przedruk Zbioru Praw staraniem xx. pijarów w Warszawie, od roku 1732, do roku 1782, wydanego, t. 9, Kraków, 1889.
Google Scholar

Adamkiewicz S., Zrozumieć Polskę szlachecką, Warszawa 2014.
Google Scholar

Anusik Z., Monarchistyczny zamach stanu Gustawa III z 19 sierpnia 1772 r. Geneza, przebieg, konsekwencje, „Przegląd Nauk Historycznych” 2016, R. XII, nr 1.
Google Scholar

Balzer O., Konstytucja Trzeciego Maja. Reformy społeczne i polityczne ustawy rządowej z r. 1791, Kraków 1920.
Google Scholar

Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2001.
Google Scholar

Baszkiewicz J., Ludwik XVI, Wrocław 1985.
Google Scholar

Blaszke M., Projekt konstytucji dla Korsyki Jana Jakuba Rousseau. Aktualizacja idei w dobie Rewolucji Francuskiej, Zamość 2005.
Google Scholar

Costanzo P. (red.), Costituzione della Corsica [1755]. Testo a fronte, Macerata 2008.
Google Scholar

Filipiak Z., Jan Jakub Rousseau konstytucjonalistą. Projekty dla Korsyki i Rzeczypospolitej Szlacheckiej, „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne” 2018, t. 16, nr 4/1.
Google Scholar

Gaca A., Kamińska K., Historia powszechna ustrojów państwowych, Toruń 2002.
Google Scholar

Grodziski S., Porównawcza historia ustrojów państwowych, Kraków 1998.
Google Scholar

Grześkowiak-Krwawicz A., 3 maja 1791 – polska rewolucja, [w:] Sołtys A., Zielińska Z. (red.), Stanisław August i jego Rzeczpospolita. Dramat państwa, odrodzenie narodu, Warszawa 2013.
Google Scholar

Grześkowiak-Krwawicz A. (oprac.), Konstytucja 3 maja 1791. Na podstawie tekstu Ustawy Rządowej z Archiwum Sejmu Czteroletniego przechowywanego w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie, Warszawa 2018.
Google Scholar

Hołyst B. (red.), Wielka encyklopedia prawa, Warszawa 2005.
Google Scholar

Kącka K., Geneza i źródło wolności religii w europejskiej przestrzeni politycznej i prawnej, „Seminaire” 2013, t. 34.
Google Scholar

Kocój H., Dyplomaci francuscy o Konstytucji 3 maja, Kraków 2009.
Google Scholar

Kocój H., Francja, a Konstytucja 3 maja, Katowice 1977.
Google Scholar

Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, t. 2, Warszawa 1986.
Google Scholar

Konopczyński W., Rząd, a Sejm w dawnej Rzeczypospolitej, [w:] Pamiętnik V Zjazdu Historyków Polskich, t. 1, Kraków 1930.
Google Scholar

Konert A., Wartości europejskie w Konstytucji 3 maja z 1791 roku, „Studia Humanistyczne AGH” 2012, nr 11/3.
Google Scholar

Kutrzeba S., Unia Polski z Litwą, Lwów 1914.
Google Scholar

Lepszy K., Ustrój państwowy w dobie formowania się Rzeczypospolitej szlacheckiej, [w:] T. Łowmiański (red.), Historia Polski, t. 1: Do roku 1764, część 2: Od połowy XV w., Warszawa 1957.
Google Scholar

Leśnodorski B., Konstytucja 3 Maja jako dokument oświecenia, Warszawa 1946.
Google Scholar

Majgier B., Pierwsza Konstytucja dla Ukrainy Hetmana Filipa Orlika z 1710 roku, Przemyśl 2005.
Google Scholar

Makiłła D., Artykuły henrykowskie. Geneza – obowiązywanie – stosowanie. Studium historyczno-prawne, Warszawa 2012.
Google Scholar

Malec J., Problem stosunku Polski do Litwy w dobie Sejmu Wielkiego (1788–1792), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1982, t. 34, z. 1.
Google Scholar

Malec J., Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów – w 220. rocznicę uchwalenia, „Studia Iuridica Toruniensia”, Studia monograficzne ofiarowane profesorowi Ryszardowi Łaszewskiemu, t. 10, Toruń 2012.
Google Scholar

Matyaszewski P., Monteskiusz w Polsce. Wczoraj i dziś, Warszawa 2018.
Google Scholar

Osóbka P., Systemy konstytucyjne Andory, Liechtensteinu, Monako, San Marino, Warszawa 2008.
Google Scholar

Morabito M., Bourmaud D., Historia konstytucyjna i polityczna Francji (1789–1958), Białystok 1996.
Google Scholar

Posiadło M. (red.), Prawo konstytucyjne, Warszawa 2010.
Google Scholar

Rakowska A., Kontrasygnata aktów głowy państwa w wybranych państwach europejskich, Toruń 2009.
Google Scholar

Rakowski M., Zasada nieodpowiedzialności monarchy i kontrasygnaty jego aktów. Przykład włoski, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, t. 66, z. 1.
Google Scholar

Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S., Wprowadzenie do nauk politycznych, Poznań 2001.
Google Scholar

Rousseau J.J., Projekt konstytucji dla Korsyki, Warszawa 2009.
Google Scholar

Rousseau J.J., Uwagi nad rządem Polski, Kraków 1924.
Google Scholar

Sadowski M.A., Projekty ustrojowe dla Korsyki i Polski jako konkretyzacja republikańskich postulatów Rousseau z Umowy społecznej, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2012, R. 21, nr 4 (84).
Google Scholar

Sagan S., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2001.
Google Scholar

Sagan S., Zarys ustroju politycznego Szwecji, Katowice 1992.
Google Scholar

Salmonowicz S., Rewolucja Francuska: blaski i cienie dziedzictwa, „Przegląd Historyczny” 1990, t. 81, z. 1–2.
Google Scholar

Smoleński W., Sprawa stosunku Litwy do Polski na Sejmie Wielkim, [w:] Księga pamiątkowa ku czci B. Orzechowicza, Lwów 1916.
Google Scholar

Surowiecka A., Konstytucja – aspekty historyczne, definicyjne i współczesne kierunki rozwoju, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2012, R. XI , nr 2 (21).
Google Scholar

Sylwestrzak A., Instytucja praw i wolności obywatelskich w konstytucjach polskich (1791–1935), „Studia Prawnoustrojowe” 2006, nr 6.
Google Scholar

Szcząska Z., Pierwsza ustawa zasadnicza Rzeczypospolitej, [w:] M. Kallas (red.), Konstytucje Polski, t. 1, Warszawa 1990.
Google Scholar

Szymanek J., Tradycje konstytucyjne. Szkice o roli ustawy zasadniczej w społeczeństwie demokratycznym, Warszawa 2006
Google Scholar

Uruszczak W., Historia państwa i prawa polskiego, t. 1 (966–1795), Warszawa 2010.
Google Scholar

Uruszczak W., Ustawy okołokonstytucyjne Sejmu Wielkiego z 1791 i 1792 roku, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2013, nr 6 (3).
Google Scholar

Winnicki J., Artykuły henrykowskie – pierwsza polska konstytucja „pisana”, [w:] Leszczyński P., Nira R.M., Szczerbiński M. (red.), Między historią, a prawem. Tom studiów dedykowany pamięci profesora Bronisława Pełczyńskiego (1890–1978), Gorzów Wielkopolski 2007.
Google Scholar

Witkowski W., Pierwsze konstytucje nowożytne, Lublin 1996.
Google Scholar

Ziembicki S., Ze studiów nad myślą polityczną Johna Locke’a, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie” 2009, z. 2.
Google Scholar

Choińska-Mika J., https://dzieje.pl/aktualnosci/artykuly-henrykowskie-pierwsza-konstytucjarzeczypospolitej (dostęp: 30.04.2019).
Google Scholar

Constitution de 1791, https://www.conseil-constitutionnel.fr/les-constitutions-dans-l-histoire/constitution-de-1791 (dostęp: 30.04.2019).
Google Scholar

Constitution de 1791, http://mjp.univ-perp.fr/france/co1791.htm (dostęp: 30.04.2019).
Google Scholar

Déclaration des droits de l’homme et du citoyen 1789, http://mjp.univ-perp.fr/france/ddh1789.htm (dostęp: 30.04.2019).
Google Scholar

Déclaration des droits de l’homme et du citoyen 1789, https://www.conseil-constitutionnel.fr/le-bloc-de-constitutionnalite/declaration-des-droits-de-l-homme-et-du-citoyen-de-1789 (dostęp: 30.04.2019).
Google Scholar

Encyclopedia of Public International Law, vol. 8: Human Rights and the Indyvidual in International Law. International Economic Relations, Amsterdam – New York – Oxford 1985 North Holland, s. 268; http://www.hfhr.org.pl/wielokulturowosc/documents/doc_190.pdf (dostęp: 03.05.2019).
Google Scholar

Osiatyński W., Wprowadzenie do pojęcia praw człowieka, Materiały edukacyjne przygotowane w ramach programu Socrates Grundtvig Action 1, “Law through Experience” / 116881-CP-1-2004-SK-GRUNDTVIG-G11, s. 1; http://www.hfhr.org.pl/wielokulturowosc/documents/doc_190.pdf (dostęp: 03.05.2019).
Google Scholar

Sidorski R., Pierwsze europejskie konstytucje, https://histmag.org/Pierwsze-konstytucje-europejskie-5483/1 (dostęp: 30.04.2019).
Google Scholar