Wolność gospodarcza i jej ograniczenia na tle różnych modeli ekonomicznych

Monika Mielnik

Uniwersytet Opolski

Abstrakt

Zasadą wpisaną w Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej jest gwarancja wolności gospodarczej, będącej jednocześnie podstawą gospodarki rynkowej, na którą ograniczenia mogą być nakładane tylko w drodze ustawy lub ze względu na ważny interes publiczny. W związku z doniosłością niniejszej zasady w polskim porządku prawnym stanowi ona nadal aktualną problematykę naukowo-badawczą. Z tego też powodu autorka próbuje przedstawić najważniejsze kwestie związane z istotą wolności gospodarczej w zestawieniu z trzema głównymi modelami ekonomicznymi występującymi współcześnie oraz ograniczeniami z jakimi zasada wolności gospodarczej musi się zmierzyć.

Słowa kluczowe:

wolność działalności gospodarczej, Konstytucja RP, przedsiębiorca, ograniczenia wolności gospodarczej

Baszczak, Łukasz, Paweł Leszczyński, Agnieszka Wincewicz i Radosław Zyzik. 2022. Powrót interwencjonizmu? Państwo i gospodarka w warunkach zagrożenia i kryzysów. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
  Google Scholar

Begg, David, Stanley Fischer i Rudiger Dornbusch. 2014. Mikroekonomia, Warszawa: PWE.
  Google Scholar

Biernat, Stanisław i Andrzej Wasilewski. 2000. Wolność gospodarcza w Europie, Kraków: Kantor Wydawnictwo Zakamycze.
  Google Scholar

Biskup, Rafał. 2011. Wolność gospodarcza w wymiarze podmiotowym. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  Google Scholar

Boć, Jan. 2007. Prawo administracyjne. Warszawa: Kolonia Limited.
  Google Scholar

Czech, Ewa Katarzyna. 2006. Koncesje i zezwolenia jako składniki przedsiębiorstwa. Przegląd Prawa Handlowego 5, Wolters Kluwer. LEX. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
  Google Scholar

Dahrendorf, Ralf. 2008. Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym. Warszawa: Wydawnictwo Nomos.
  Google Scholar

Etel, Maciej. 2007. Regulowana działalność gospodarcza a zasada wolności gospodarczej. Państwo i Prawo 2: 41-52. LEX. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
  Google Scholar

Foster, John Bellamy and Fred Magdoff. 2009. The Great Financial Crisis: Causes and Consequences. New York: Monthly Review Press.
  Google Scholar

Garlicki, Leszek. 2003. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer.
  Google Scholar

Garlicki, Leszek i Marek Zubik. Komentarz do art. 20 i 22. 2016. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom 1, wyd. II. Derlatka Marek, Kazimierz Działocha, Paweł Sarnecki, Wojciech Sokolewicz, Janusz Trzciński, Marcin Wiącek, Leszek Garlicki
  Google Scholar

i Marek Zubik. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
  Google Scholar

Gola, Jan. 2018. Komentarz do art. 37. W: Komentarz do ustawy – Prawo przedsiębiorców W: Konstytucja biznesu. Komentarz. Bielecki Leszek, Krzysztof Horubski, Katarzyna Kokocińska, Eliza Komierzyńska-Orlińska, Agnieszka Żywicka i Jan Gola. Warszawa.
  Google Scholar

WKP, LEX. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
  Google Scholar

Hayek, Friedrich August von. 2004. Zgubna pycha rozumu. O błędach socjalizmu. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
  Google Scholar

Horubski, Krzysztof i Grzegorz Klich. 2010. Konflikty na tle udzielania ograniczonej liczby koncesji. W: Płaszczyzny konfliktów w administracji publicznej. (red.) Magdalena Tabernacka i Renata Raszewska-Skałecka. Warszawa: Wolters Kluwer.
  Google Scholar

Janik, Robert. 2012. Rola interwencjonizmu państwowego w powstaniu welfare state w XX wieku. Studia Politicae Universitatis Silesiensis 9.
  Google Scholar

Jaroszyński, Krzysztof. 2019. Funkcje administracji publicznej w sferze gospodarczej. Warszawa: LexisNexis Polska.
  Google Scholar

Katner, Wojciech J. (red.). 2020. Prawo gospodarcze i handlowe. Wydanie 3. Warszawa: Wolters Kluwer.
  Google Scholar

Keynes, John Maynard. 1985. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  Google Scholar

Kiczka, Karol. 2013. Formy prawne działania administracji gospodarczej. W: System Prawa Administracyjnego. Tom 8B. Publiczne prawo gospodarcze. (red.) Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski Zygmunt i Andrzej Wróbel. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Wydanie elektroniczne. Legalis. Dostęp: 5.06.2023.
  Google Scholar

Kidyba, Andrzej. 2015. Prawo handlowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
  Google Scholar

Kieres, Leon. 2014. Społeczna gospodarka rynkowa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
  Google Scholar

Klecha, Klaudia. 2009. Wolność działalności gospodarczej w Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
  Google Scholar

Kocowski, Tadeusz i Jan Gola (red.). 2014. Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu,
  Google Scholar

Kokocińska, Katarzyna. 2009. Reglamentacja gospodarcza a wspieranie rozwoju. Nowe tendencje aktywności państwa w gospodarce. W: Konstytucyjna zasada wolności gospodarczej, (red.) Wojciech Szwajdler i Henryk Nowicki. Toruń: Wydawnictwo TNOiK.
  Google Scholar

Komierzyńska-Orlińska, Eliza. Komentarz do art. 2. 2019. Komentarz do ustawy – Prawo przedsiębiorców. W: Leszek Bielecki, Krzysztof Horubski, Katarzyna Kokocińska, Eliza
  Google Scholar

Komierzyńska-Orlińska, Agnieszka Żywicka i Jan Gola. Konstytucja biznesu. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
  Google Scholar

Kosikowski, Cezary. 2005. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz. Warszawa: LexisNexis.
  Google Scholar

Kosikowski, Cezary. 1995. Wolność gospodarcza w prawie polskim. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
  Google Scholar

Kosikowski, Cezary. 1998. Zasada wolności działalności gospodarczej. W: Zasady podstawowe polskiej konstytucji, (red.) Wojciech Sokolewicz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
  Google Scholar

Kruszewski, Artur Krzysztof. Komentarz do art. 22. 2019. W: Prawo przedsiębiorców. Komentarz, (red.) Aldona Pietrzak. Warszawa: Wolters Kluwer, Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
  Google Scholar

Magdziarczyk, Małgorzata. 2013. Wolność działalności gospodarczej w konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 r. Opole: Oficyna Wydawnicza Politechnika Opolska.
  Google Scholar

Mak, Mariusz i Anna Wildowicz-Gięgiel. 2018. Rozważania o wolności i granicach omnipotencji państwa w zakresie opodatkowania w ujęciu ekonomii klasycznej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 509. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu
  Google Scholar

Ekonomicznego we Wrocławiu http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element. desklight-5a06a9f2-2bd1-452c-a904-61ea44c90deb. Dostęp: 13.05.2023.
  Google Scholar

Mączyńska, Elżbieta i Piotr Pysz, Społeczna gospodarka rynkowa. Idee i możliwości praktycznego wykorzystania w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. Nowak, Marek. 2003. Instytucjonalizm w socjologii i ekonomii. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny. Rok LXVI (1).
  Google Scholar

Pazdej, Mateusz. 2015. Współczesna recepcja walki klas, czyli w jakim stopniu marksizm wpłynął na koncepcje XX-wieczne i czy pozostał aktualny do dzisiaj. Świat Idei i Polityki. Tom 14. Bydgoszcz: Wydawnictwo Adam Marszałek, Instytut Nauk Politycznych UKW.
  Google Scholar

Powałowski, Andrzej. 2005. Regulowana działalność gospodarcza, Studia Prawnicze: 3(165) (kwiecień): 125–36.
  Google Scholar

Przeszło, Ewa. Komentarz do art. 66. 2007. W: Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, red. Andrzej Powałowski. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC Grupa Wolters Kluwer.
  Google Scholar

Rekowski, Marek. 2009. Mikroekonomia. Poznań: Wydawca Contact.
  Google Scholar

Sieradzka, Małgorzata, Marian Zdyb. 2013. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023..
  Google Scholar

Skousen, Mark. 2012. Narodziny współczesnej ekonomii. Żywoty wielkich myślicieli. Warszawa: Wydawnictwo Fijorr Publishing.
  Google Scholar

Solek, Adrian. 2010. Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna. Zeszyty Naukowe 8.
  Google Scholar

Sowiński, Roman. 2006. Administracyjna reglamentacja działalności gospodarczej. Wrocław: Kolonia Limited.
  Google Scholar

Stachowiak, Zenon i Bartosz Stachowiak. 2015. Ekonomia gospodarki rynkowej ujęcie instytucjonalne. Tom 1. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
  Google Scholar

Strzyczkowski, Kazimierz. 2011. Prawo gospodarcze publiczne. Warszawa: Wolters Kluwer.
  Google Scholar

Sypniewski, Dominik (red.). 2016. Ograniczenia wolności podejmowania działalności gospodarczej. Ryki: Fundacja Obywatelskiego Rozwoju-Ryki.
  Google Scholar

Szadkowski, Krystian. 2015. Uniwersytet jako dobro wspólne. Podstawy krytycznych badań nad szkolnictwem wyższym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  Google Scholar

Szydło, Marek. 2004. Koncepcja koncesji w ujęciu klasycznym i jej recepcja w prawie polskim. Państwo i Prawo 2004 1.
  Google Scholar

Tracz, Piotr. 2019. Komentarz do art. 43. W: Prawo przedsiębiorców. Komentarz. (red.) Aldona Pietrzak. Warszaw: Wolters Kluwer.
  Google Scholar

Walaszek-Pyzioł, Anna. 1994. Swoboda działalności gospodarczej. Studium prawne. Kraków: Księgarnia Akademicka.
  Google Scholar

Walentynowicz, Halina. 2012. Marks, Horkheimer, Bauman, Harman: globalizacja a problem emancypacji społecznej. Nowa Krytyka 29: 49–68.
  Google Scholar

Waligórski, Michał. 1998. Administracyjna reglamentacja działalności gospodarczej. Problemy prawnej reglamentacji. Studia Prawnicze 2 (132): 15–38.
  Google Scholar

Włudyka, Tadeusz i Marcin Smaga. 2012. Instytucje gospodarki rynkowej. Warszawa: Wolters Kluwer. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
  Google Scholar

Woods, Thomas E. Jr. 2007. Niepoprawna politycznie historia Stanów Zjednoczonych. Warszawa: Wydawnictwo Fijorr Publishing.
  Google Scholar

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. U. UE. C. z 2007 r. Nr 303, str. 1 z późn. zm.).
  Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. 2022.0.1110)
  Google Scholar

Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1995).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 893 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 106, poz. 622 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1072 z późn. zm.).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.).
  Google Scholar

Uzasadnienie projektu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, Sejm RP IV kadencji, druk nr 2118.
  Google Scholar

Sąd Najwyższy
  Google Scholar

Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 10 stycznia 1990 r., III CZP 97/89, OSNCP 1990, nr 6, poz. 74.
  Google Scholar

Wyrok SN z dnia 8 maja 1998 r., III RN 34/98, OSNP 1999, nr 5, poz. 157.
  Google Scholar

Trybunał Konstytucyjny
  Google Scholar

Wyrok TK z dnia 19 stycznia 2010 r., sygn. akt SK 35/08, Z.U. 2010/1A/2.
  Google Scholar

Wyrok TK z dnia 4 listopada 2015 r., K 1/14, OTK-A 2015, nr 10, poz. 163.
  Google Scholar

Najwyższy Sąd Administracyjny
  Google Scholar

Wyrok NSA z 25.08.2017 r., II OSK 2986/15, LEX nr 2395965.
  Google Scholar

Wyrok NSA z 25.08.2017 r., II OSK 2986/15, LEX nr 2395965.
  Google Scholar

Sąd Apelacyjny
  Google Scholar

Wyrok SA w Poznaniu z 01.12.2016 r., sygn. akt III AUa 2834/15, LEX nr 2661611.
  Google Scholar

Wojewódzkie Sądy Administracyjne
  Google Scholar

Wyrok WSA w Warszawie z 30.12.2008 r., sygn. akt VI SA/Wa 1912/08, LEX nr 530041.
  Google Scholar

Wyrok WSA w Gdańsku z 03.07.2019 r., sygn. akt II SA/Gd 870/18, LEX nr 2698560.
  Google Scholar

Wyrok WSA w Gliwicach z 16.08.2016 r., sygn. akt III SA/Gl 628/16, LEX nr 2120744.
  Google Scholar

Wyrok WSA w Gliwicach z 8.03.2017 r., II SA/Gl 1189/16, LEX nr 2267584.
  Google Scholar

Krajowa Izba Odwoławcza
  Google Scholar

Wyrok KIO z 7.06.2013 r., KIO 1231/13, LEX nr 1350522.
  Google Scholar

Wyrok KIO z 4.06.2013 r., KIO 1126/13, LEX nr 1350279.
  Google Scholar

Samorządowe Kolegium Odwoławcze
  Google Scholar

Postanowienie SKO we Wrocławiu z 21.08.2019 r., SKO 4221/43/19, LEX nr 2748898.
  Google Scholar

Rządowy projekt ustawy – Prawo przedsiębiorców, VIII kadencja, druk sejm. nr 2051, http://
  Google Scholar

orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/9E761CF9B6B03CBCC12581E10059DD88/%24File/
  Google Scholar

pdf, (dostęp: 12.02.2023) r.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-07-16

Cited By / Share

Mielnik, M. (2023). Wolność gospodarcza i jej ograniczenia na tle różnych modeli ekonomicznych. Opolskie Studia Administracyjno-Prawne, 21(1), 149–175. https://doi.org/10.25167/osap.5052

Autorzy

Monika Mielnik 

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.


Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz poszczególni Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego, mających samodzielne znaczenie).
W Opolskich Studiach Administracyjno - Prawnych mogą być publikowane tylko utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
Na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO") administratorem danych osobowych osób publikujących w Opolskich Studiach Administracyjnoprawnych (Wydawnictwo UO) jest Uniwersytet Opolski z siedzibą przy pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole.

Artykuły zamieszczone w czasopiśmie objęte są licencją Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
(CC BY-NC-ND 4.0)

Z pozostałych zamieszczonych w niniejszym czasopiśmie utworów można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Więcej szczegółów o licencji CC BY-NC-ND 4.0 znajdą Państwo na stronie:

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.pl

Treść licencji dostępna pod linkiem: