Konstytucyjne uwarunkowania zwalczania chorób epidemicznych w Polsce. Wybrane zagadnienia w świetle doświadczeń przeciwdziałania COVID-19
Łukasz Bernaciński
Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo IurisAbstrakt
Do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19 wykorzystano w znacznej mierze narzędzia ingerujące w wolności i prawa człowieka. Nowa sytuacja związana z epidemią nieznanego wcześniej wirusa wymagała podjęcia natychmiastowych działań, jednak nawet w takich okolicznościach władze publiczne muszą przestrzegać przepisów rangi konstytucyjnej. W artykule zbadano warunki jakie przed władzami stawia Konstytucja w zakresie zwalczania chorób epidemicznych. Nieobszerne ramy opracowania wymagały wybrania niektórych tylko zagadnień, kryterium selekcji zaś uczyniono kontrowersje związane ze zwalczaniem epidemii COVID-19 w Polsce. W końcowej części artykułu wymieniono przykłady ingerencji w wolności i prawa człowieka do jakich dochodzi w okresie epidemii COVID-19, a które mają podstawę prawną w rozporządzeniach. Zastosowano głównie formalno-dogmatyczną metodę badawczą. Konkluzje przyjęły formę swego rodzaju rekomendacji działań władz publicznych w okresie wolnym od zarazy.
Słowa kluczowe:
Konstytucja RP, choroby zakaźne, choroby epidemiczne, COVID-19, prawa człowieka i obywatela, zdrowie publiczneBibliografia
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.
Google Scholar
Projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (EW-020-741/21). Dostęp: 18.11. 2023. https://orka.
Google Scholar
sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-020-741-2021/$file/9-020-741-2021.pdf.
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, Dz.U. poz. 433.
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, Dz.U. poz. 491.
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, Dz.U. poz. 1028.
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, Dz.U. poz. 1118.
Google Scholar
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Dz.U. 2021, poz. 2069 ze zm.
Google Scholar
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r., K 26/96. Dostęp: 18.11.2023. LEX nr 29143.
Google Scholar
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 marca 1999 r., K 2/98. Dostęp: 18.11.2023. LEX nr 36396.
Google Scholar
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 stycznia 2000 r., P 11/98. Dostęp: 18.11.2023. LEX nr 39282.
Google Scholar
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03. Dostęp: 18.11.2023. LEX nr 82910.
Google Scholar
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 września 2005 r., Kp 1/05. Dostęp: 18.11.2023.
Google Scholar
LEX nr 165334.
Google Scholar
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 lipca 2008 r., K 24/07. Dostęp: 18.11.2023.
Google Scholar
LEX nr 402809.
Google Scholar
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 września 2008 r., K 44/07. Dostęp: 18.11.2023.
Google Scholar
LEX nr 441911.
Google Scholar
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 kwietnia 2019 r.,
Google Scholar
VII SA/Wa 2443/18. Dostęp: 18.11.2023. LEX nr 3074146.
Google Scholar
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 lutego 2020 r.,
Google Scholar
VII SA/Wa 1995/19. Dostęp: 18.11.2023. LEX nr 3015166.
Google Scholar
Banaszak, Bogusław. 2009. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
Google Scholar
Bernaciński, Łukasz. 2022. Konstytucyjne przesłanki ograniczenia wolności i praw człowieka ze względu na ochronę zdrowia publicznego w świetle doświadczeń zwalczania COVID-19. W: Ograniczenia praw i wolności wprowadzone w Polsce w związku z epidemią
Google Scholar
COVID-19. Aspekty prawne, medyczne oraz ekonomiczne, (red.) Łukasz Bernaciński,
Google Scholar
Jerzy Kwaśniewski, 27–49. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris.
Google Scholar
Bernaciński, Łukasz, Filip Furman i Weronika Przebierała. 2021. W służbie chorym i potrzebującym. Poradnik dla kapelanów służby zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris.
Google Scholar
Bosek, Leszek. 2016. W: Konstytucja RP. Tom I: Komentarz: art. 1–86, (red.) Marek Safjan,
Google Scholar
Leszek Bosek, 1523–1565. Warszawa: C.H. Beck.
Google Scholar
Bosek, Leszek. 2022. Stan epidemii. Konstrukcja prawna. Warszawa: C.H. Beck.
Google Scholar
Florczak-Wątor, Monika. 2021. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red.) Piotr Tuleja, 229–233. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar
Florczak-Wątor, Monika. 2020. Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa. Państwo i Prawo 12: 5–22.
Google Scholar
Surówka, Anna. 2004. Glosa do wyroku TK z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03. Przegląd Sejmowy 6: 172–180.
Google Scholar
Szydło, Marek. 2016. W: Konstytucja RP. Tom I: Komentarz art. 1–86, (red.) Marek Safjan, Leszek Bosek, 770–818. Warszawa: C.H. Beck.
Google Scholar
Święcicki, Łukasz. 2022. Wpływ izolacji związanej z pandemią COVID-19 na zdrowie psychiczne. W: Ograniczenia praw i wolności wprowadzone w Polsce w związku z epidemią
Google Scholar
COVID-19. Aspekty prawne, medyczne oraz ekonomiczne, (red.) Łukasz Bernaciński, Jerzy Kwaśniewski, 285–320. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris.
Google Scholar
Trzciński Janusz, i Marcin Wiącek. 2016. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, (red.) Lech Garlicki, Marek Zubik, 726–739. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Google Scholar
Wawrzyniak, Anna. 2022. Przegląd wybranych obostrzeń wprowadzonych w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się wirusa Sars-CoV-2 w czasie obowiązywania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii W: Ogra-
Google Scholar
niczenia praw i wolności wprowadzone w Polsce w związku z epidemią COVID-19. Aspekty prawne, medyczne oraz ekonomiczne, (red.) Łukasz Bernaciński, Jerzy Kwaśniewski, 567–591. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo
Google Scholar
Iuris.
Google Scholar
Winczorek, Piotr. 2008. Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Warszawa: LIBER.
Google Scholar
Wojtyczek, Krzysztof. 1999. Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw i człowieka w Konstytucji RP. Kraków: Wolters Kluwer.
Google Scholar
Zakolska, Joanna. 2008. Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Google Scholar
Zoll, Andrzej. 2000. Problemy służby zdrowia w świetle doświadczeń RPO. Prawo i Medycyna 8(2): 7–15.
Google Scholar
Koronawirus w Polsce. Osoby objęte kwarantanną lub nadzorem epidemiologicznym w Polsce. Dostęp: 18.11.2023. https://koronawirusunas.pl/.
Google Scholar
Majewska, Monika. RPP: Rozdzielanie matki i dziecka po porodzie narusza prawa pacjenta.
Google Scholar
Dostęp: 18.11.2023. https://pulsmedycyny.pl/rpp-rozdzielanie-matki-i-dziecka-po-porodzie-narusza-prawa-pacjenta-1003093.
Google Scholar
Ojczyk, Jolanta. Szpitale całkowicie zakazują odwiedzin – to bezprawne. Dostęp: 18.11.2023.
Google Scholar
https://www.prawo.pl/zdrowie/czy-szpitale-moga-zakazac-odwiedzin,510156.html.
Google Scholar
Pecka, Ilona. Umorzenie śledztwa w sprawie śmierci 88-latki, która czekała w karetce kilka godzin na przyjęcie do szpitala. Dostęp: 18.11.2023. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1073368%2Cumorzenie-sledztwa-w-sprawie-smierci-88-latki-ktora-czekala-
Google Scholar
w-karetce.
Google Scholar
Rynekzdrowia.pl. 2021. Osoby zaszczepione też roznoszą koronawirusa, ale zakażają przez krótszy czas. Dostęp 18.11.2023. https://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Oso-by-zaszczepione-tez-roznosza-koronawirusa-ale-zakazaja-przez-krotszy-czas,224076,
Google Scholar
html.
Google Scholar
Rynekzdrowia.pl. 2022. Lekarz odmawia przyjęcia przez brak szczepienia na COVID.
Google Scholar
Czy to zgodne z prawem?. Dostęp: 18.11.2023. https://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Lekarz-odmawia-przyjecia-przez-brak-szczepienia-na-COVID-Czy-to- zgodne-z-prawem,229317,1018.html.
Google Scholar
Autorzy
Łukasz BernacińskiStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz poszczególni Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego, mających samodzielne znaczenie).
W Opolskich Studiach Administracyjno - Prawnych mogą być publikowane tylko utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
Na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO") administratorem danych osobowych osób publikujących w Opolskich Studiach Administracyjnoprawnych (Wydawnictwo UO) jest Uniwersytet Opolski z siedzibą przy pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole.
Artykuły zamieszczone w czasopiśmie objęte są licencją Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
(CC BY-NC-ND 4.0)
Z pozostałych zamieszczonych w niniejszym czasopiśmie utworów można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Więcej szczegółów o licencji CC BY-NC-ND 4.0 znajdą Państwo na stronie:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.pl
Treść licencji dostępna pod linkiem:
