Kategoria czasu w badaniach stylistycznych - uwagi teoretyczno-metodologiczne i postulaty badawcze

Bożena Witosz




Abstrakt

The author draws readers’ attention to the recurring interest of theoretical reflection in the category of time caused by the transformations taking place in the contemporary cul- ture. Present-day progress of civilization and fascination with speed, novelty and trans- formation caused that a contemporary man perceives time differently than in the past- lo- sing the sense of continuity.The author is particularly fascinated with the time viewed from the stylistic perspec- tive. She emphasises the fact that present-day stylistics is interested in the means of con- ceptualization of time in language and the texts of various cultures (and the perception, impression and valorisation of time). The stylistic description concentrates on the subjective experiencing of the passage of time. In the genre characterization of the utterance, time can also play the role of the typological criterion.The second important trend is the research on the time as a factor causing the transfor- mations in the communicative sphere and the stylistic Polish language from the evolutionary perspective.

Słowa kluczowe:

stylistics, time, culture, methodology, typology, genre, transformation

Bańka J., 1993, Czas i metoda. Rozważania o metodzie „a recentiori”, Katowice-Teresin.

Bauman Z., 1994, Dwa szkice o moralności ponowoczesnej, Warszawa.

Beaugrande R., de, 1997, New Foundations for a Science of test and Discourse, Norwood.

Bielik-Robson A., 2003, Poza zasadą obecności. Kilka uwag o doświadczeniu czasu w fenomenologii i psychoanalizie, „Fenomenologia. Pismo Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego”, nr 1.

Bielik-Robson A., 2004, Słowo i trauma: czas, narracja, tożsamość. - Narracja i tożsamość, t. 1: Narracje w kulturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa.

Bralczyk J., 1996, Języka na sprzedaż, Warszawa.

Buczyńska-Garewicz H., 2003, Metafizyczne rozważania o czasie. Idea czasu w filozofii i literaturze, Kraków.

Czapliński P., Śliwiński P., red., 1999, Nuda w kulturze, Poznań.

Dąbrowska E., 2001, Teksty w ruchu. Powroty baroku w polskiej poezji współczesnej, Opole.

Dobrzyńska T., 2005, Tekst i dyskurs we współpracy z pamięcią. - Spotkanie. Księga jubileuszowa dla Profesora Aleksandra Wilkonia, red. M. Kita, B. Witosz, Katowice.

Duszak A., 2002, Dokąd zmierza tzw. lingwistyka tekstu? — Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. 9, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań.

Finkelkraut A., 2005, Niewdzięczność. Rozmowa o naszych czasach. Rozmawiał Antoine Robitaille, przeł. S. Królak, Warszawa.

Gajda S., 2001, Współczesna polska sytuacja językowa. - Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Opole.

Gleick J., 2003, Szybciej. Przyspieszenie niemal wszystkiego, przeł. J. Bieroń, Poznań.

Gwóźdź A., red., 1994, Prędkość i przyjemność. Kino i telewizja w dobie symulacji elektronicznej, Kielce.

Hall E. T., 1999, Taniec życia, przeł. R. Nowakowski, Warszawa.

Hall E. T., 2001, Poza kulturą, przeł. E. Gożdziak, Warszawa.

Ingarden R. 1988, Czas przedstawiony i perspektywy czasowe. - O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, przeł. M. Turowicz. Warszawa.

Jameson F., 1997, Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne, przeł. P. Czapliński. - Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków.

Kita M., 2006, Komunikacja między generacjami w perspektywie stylowej, „Stylistyka” XV.

Koseska-Toszowa W., 1995, O aspekcie i czasie w ujęciu kognitywnym, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, LI.

Kurcz I., 1995, Pamięć. Uczenie się. Język. — Psychologia ogólna, red. T. Tomaszewski, Warszawa.

Litwin J., 1996, Funkcje i wymiary czasu w „Pannach z Wilka ” Jarosława Iwaszkiewicza. - Styl a tekst, red. S. Gajda, M. Balowski, Opole.

Lorenz K., 1986, Regres człowieczeństwa, przeł. A.D. Tauszyńska, Warszawa.

Marquard O., 1994, Apologia przypadkowości. Studia filozoficzne, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa.

Mayenowa M. R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Warszawa.

Opacka-Walasek D., 2005, Chwile i eony. Obrazy czasu w polskiej poezji drugiej połowy XX wieku, Katowice.

Pajdzińska A., 1995, Dzieci Heraklita. (Poecie o czasie). - Kreowanie świata w tekstach, red. A.M. Lewacki, R. Tokarski, Lublin.

Perkowska H., 2003, Postmodernizm a metafizyka, Warszawa.

Piątkowa R., 2000, Tu i teraz tekstu literackiego - przestrzeń i czas w wymiarze pragmatycznym. - Kategorie pragmatyczne w tekście literackim. Wstęp do stylistyki pragmatycznej, red. E. Sławkowa, [bmw],

Ricoeur P., 2003, O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Warszawa.

Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.

Rewers E., 1996, Język i przestrzeń w poststrukturalistycznej filozofii kultury, Poznań.

Rokoszowa J., 1989, Czas a język. O asymetrii reguł językowych, Kraków.

Rosner K., 2003, Narracja, tożsamość i czas, Kraków.

Siwicka D., Bieńczyk M., Nawarecki A., red., 1996, Szybko i szybciej. Eseje o pośpiechu w kulturze, Warszawa.

Siwicka D., 1996, Szybkość - wyobrażenia i wartości. - Szybko i szybciej. Eseje o pośpiechu w kulturze, red. D. Siwicka, M. Bieńczyk, A. Nawarecki, Warszawa.

Skarga B., 1989, Granice historyczności, Warszawa.

Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.

Skudrzyk A., 2005, Czy zmierzch kultury pisma?, Katowice.

Stała M., 2004, Przeszukiwanie czasu. Przechadzki krytycznoliterackie, Kraków.

Sukiennik M., 1993, Czas zatrzymany w „bezczasie". (O poezji Adama Zagajewskiego), „Ruch Literacki”, nr 1-2.

A.Szołtysek A., red., 1994, Rozważania o filozofii „a recentori”. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Józefowi Bańce, Katowice.

Taylor Ch., 2001, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M.Gruszcyński, O. Latek i in., Warszawa.

Termińska K., 2006, Czas i rozmowa. Alegorie epistemiczne. - Czas i konwersacja. Przeszłość i teraźniejszość, red. M. Kita, J. Grzeń, Katowice.

Topolski J., 1990, Czas w przekazie historycznym i metodologiczne koncepcje historii. - Metodologiczne problemy narracji historycznej, red. J. Pomorski, Lublin.

Whitrow G. J., 2004, Czas w dziejach. Poglądy na czas od prehistorii po dzień Dzisiejszy, przeł. B. Ormowski, Warszawa.

Wilkoń A., 1988, Funkcja kategorii czasu i aspektu w tekstach artystycznych. — Stylistyczna akomodacja systemu gramatycznego, red. T. Skubalanka, Lublin.

Wojtaszek A., 2005, Teraz albo nigdy - perswazyjne użycie czasu w reklamie. — Czas w języku i kulturze, red. J. Arabski, E. Borkowska, A. Łyda, Katowice.

Wojtyła-Swierzowska M., 2001, Konceptualizacja czasu w językowym świecie indoeuropejskim. - Czas i kalendarz, red. Z. Kijas, Kraków.

Zajączkowski A., 1988, Wstęp. - Czas w kulturze, red. A. Zajączkowski, Warszawa.
Pobierz


Opublikowane
2021-02-05

Cited By / Share

Witosz, B. (2021). Kategoria czasu w badaniach stylistycznych - uwagi teoretyczno-metodologiczne i postulaty badawcze. Stylistyka, 16, 7–19. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/view/3563

Autorzy

Bożena Witosz 

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.


Licencja

Prawa autorskie (c) 2007 Stylistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).

2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.

3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.

4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:

a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,

b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,

c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie  CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).

d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.

5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.

6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.

7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.