Znaczenie podmiotu w dziele Marcela Prousta
Maria Bielawka
Abstrakt
The paper discusses - against the background of selected philosophical concepts - two basic problems related to the meaning of subject in the well-known novel by Marcel Proust entitled A la reserche du temps perdu. The first of the analyzed problems is related to the question what the meaning (signifie) of subject is, and the second, formulated in opposition to the postmodemistic standpoint of Gilles Deleuze, to the reasons why the significance (Bedeutsamkeit) of the subject is so intensively exposed in the novel. The subject that can be found in Proust’s masterpiece is considered as an egotic, individual, and stratified entity, whose deepest, spiritual layer ensures identity, and, most probably, exists beyond time. The spiritual subject is distinguished by persistent philosophical pursue of the essential truths of human being, and is also concentrated on the role of the author and art. The profound domain of truth remains hidden as long as we are absorbed by everyday life. It is the specific mental power pertaining to the spiritual subject, i.e. our intelligence, that allows us to reveal that domain. Only the non-mimetic literature, as postulated and realized in Proust’s novel, employing the method of “three-dimensional psychology” relying on intelligence, instead of commonly used “two-dimensional psychology”, can present to the eyes of potential readers, as if through the optical glasses, the essential truths of subjective worlds. The significance of the subject finds its expression not only in the application of the first-person narrative form, in the differentiation between the latent and revealed narrator - the fact that creates an aesthetic impression of surprise, in the monophonic character of the novel related to the structural unity imposed by the latent narrator, but also in the specific poeticity of the novel. Determining the style of Proustian prose, this poeticity evokes the atmosphere of clarity and happiness. The poeticity is achieved by such means of style as metaphors, various cultural references shown through the prism of subjective experience, phrasal complexity, melodiousness, and others.
Słowa kluczowe:
style, meaning, subject, novel, Marcel ProustBibliografia
Bergson H., 1963, M yśl i ru ch Wstąp do metafizyki. Intuicja filozoficzna. Postrzeżenie zmiany. D usza i ciało, tł. P. Beylin i K. Błeszyński, Warszawa.
Google Scholar
Bielawka M., 1991, Does Man Co-Create Time? - A.-T. Tymieniecka, ed., Analecta Husserliana, vol. XXXVII,55-64, Boston, Dordrecht, London.
Google Scholar
Bielawka M., 2003, Fenomenologia Edmunda Husserla - teoria poznania czy metafizyka? - Fiut S. I., red., Idee i myśliciele, Kraków.
Google Scholar
Błoński J., red., 1970, Proust w oczach krytyki światowej, Warszawa.
Google Scholar
Buczy ńska-G are wicz H., 2003, Metafizyczne rozważania o czasie. Idea czasu w filozofii i literaturze, Kraków.
Google Scholar
Deleuze G., 2000, Proust i znaki, tł. M.P. Markowski, Gdańsk.
Google Scholar
Genette G., 1972, Metonymie chez Proust. - Figures III, Paris.
Google Scholar
Husserl E., 1987, Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna, tł. S. Walczewska, Kraków.
Google Scholar
Husserl E., 1989, Wykłady z fenomenologii wewnętrznej świadomości czasu, tł. J. Sidorek, Warszawa.
Google Scholar
Kordys J., 2006, Kategorie antropologiczne i tożsamość narracyjna. Szkice z pogranicza neurosemiotyki i historii kultury, Kraków.
Google Scholar
Ingarden R., 1960, O dziele literackim, Warszawa.
Google Scholar
Man P. de, 2004, Alegorie czytania. Język figuralny u Rousseau, Nietzschego, Rilkego i Prousta, tł. A. Przybysławski, Kraków.
Google Scholar
Maurois A., 1960, Le monde de Marcel Proust, Paris.
Google Scholar
Painter G. D., 1972, Marcel Proust. Biografia, t. I i II, tł. A. Frybesowa, Warszawa.
Google Scholar
Poulet G., 1977, Metamorfozy czasu, tł. W. Błońska, D. Eska, A. Siemek, A. Stepnowski, P. Taranczewski, Warszawa.
Google Scholar
Proust M., 1956-1960, W poszukiwaniu straconego czasu, tł. T. Boy-Żeleński (t. I -V), M. Żurowski (t. VI), J. Rogoziński (t. VII), Warszawa.
Google Scholar
Autorzy
Maria BielawkaStatystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Maria Bielawka, Narrator i czas w opowiadaniach Jorge Luisa Borgesa , Stylistyka: Tom 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
