Największe XX-wieczne słowniki polsko-angielskie w perspektywie porównawczej: szkic z zakresu historii leksykografii
Abstrakt
This article concerns two largest Polish-English dictionaries published in the twentieth century, The Kościuszko-Foundation Dictionary: Polish-English (1961) by Kazimierz Bulas, Francis Whitfield, and Lawrence Thomas (1961), and Wielki słownik polsko-
-angielski [A Great Polish-English Dictionary] (1969) by Jan Stanisławski. Erazm Rykaczewski’s Dokładny słownik polsko-angielski… [A Complete Polish-English Dictionary…] (1851), a key dictionary that appeared in the mid-nineteenth century, was taken into account as a point of reference for comparative purposes. The article is based on two hypotheses, of which the first was verified by applying examples of usage as a research parameter and the other by looking at the dictionaries against the historical background. The analysis reveals that each compiler, as a native speaker of Polish, tried to make up for his imperfect knowledge of English. Faced with obstacles in compiling comprehensive bilingual dictionaries, both Bulas and Stanisławski, therefore, turned to Rykaczewski’s outdated material, modernising it for the sake of the target user. The different types of macrostructure and microstructure employed in both twentieth-century reference works were by no means a novelty, inasmuch as they can be discovered in the history of the Polish-English lexicography.
Słowa kluczowe:
dictionary, Rykaczewski, Stanisławski, Bulas, example of usageBibliografia
Adamska-Sałaciak A., 2006, Meaning and the Bilingual Dictionary, Frankfurt am Main: Peter Lang.
Google Scholar
Adamska-Sałaciak A., 2016, Continuity and Change in The (New) Kosciuszko Foun dation Dictionary, „Studia Anglica Posnaniensia”, nr 51, z. 1, s. 83‒98.
DOI: https://doi.org/10.1515/stap-2016-0003
Google Scholar
Baczkowska W., 1989, Jan Stanisławski (1893–1973). – Wyrok na Uniwersytet Jagielloński 6 listopada 1939, red. L. Hajdukiewicz, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, s. 224–225.
Google Scholar
Bielińska M., Gładysz M., 2020, Glosa. – Leksykografia: słownik specjalistyczny, red. M. Bielińska, Kraków: Universitas, s. 97.
Google Scholar
Bielińska M., Podhajecka M., 2020, Słownik aktywny. – Leksykografia: słownik specjalistyczny, red. M. Bielińska, Kraków: Universitas, s. 256–258.
Google Scholar
Bulas K., 2005, [maszynopis]. – Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, red. J. Michalewicz, Kraków: Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 518–521.
Google Scholar
Cormier M., Fernandez H., 2005, From the Great French Dictionary (1688) of Guy Miège to the Royal Dictionary (1699) of Abel Boyer: Tracing Inspiration, „International Journal of Lexicography”, nr 18, z. 4, s. 479–507.
DOI: https://doi.org/10.1093/ijl/eci033
Google Scholar
Dorosz B., 2010, Korespondencja Kazimierza Wierzyńskiego i jego żony Haliny z Ludwikiem Krzyżanowskim – listy z lat 1947–1958 i 1976–1977, „Archiwum Emigracji: źródła i materiały do dziejów emigracji polskiej po 1939 roku”, nr 1–2, z. 12–13, s. 271–304.
DOI: https://doi.org/10.12775/AE.2010.010
Google Scholar
Farfel L., 1959, Wife’s Suggestion Spurs Librarian to Compile Lexicon, „Rice Thre sher”, nr 47, z. 7, https://hdl.handle.net/1911/49211 (dostęp: 11.11.2022).
Google Scholar
Frączek A., 2020a, Układ alfabetyczno-gniazdowy. – Leksykografia: słownik specjalistyczny, red. M. Bielińska, Kraków: Universitas, s. 442–443.
Google Scholar
Frączek A., 2020b, Układ alfabetyczno-niszowy. – Leksykografia: słownik specjali styczny, red. M. Bielińska, Kraków: Universitas, s. 443–444.
Google Scholar
Google Books, https://books.google.pl (dostęp: 28.05.2023).
Google Scholar
Koziarski M., 2022, Retrodigitalizacja Słownika warszawskiego. Cele, metody, narzędzia. Rozprawa doktorska napisana na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pod kierunkiem prof. Mirosława Górnego, https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/27024 (dostęp: 26.05.2023).
Google Scholar
Krzyżaniak M., 1970, In Memoriam Kazimierz Bulas, „The Polish Review”, nr 15, z. 4, s. 106‒107.
Google Scholar
Krzyżanowski J. R., 1997‒1998, Developing Polish Studies in the United States, „Organon”, nr 26‒27, s. 221‒236.
Google Scholar
Majdak M., 2008, Słownik warszawski: koncepcja – realizacja – recepcja, Warszawa: nakładem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Perkowska U., 1989, Kazimierz Bulas (1903–1970). – Wyrok na Uniwersytet Jagielloński 6 listopada 1939, red. L. Hajdukiewicz, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, s. 224–225.
Google Scholar
Piotrowski T., 2001, Zrozumieć leksykografię, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Piotrowski T., 2022, Ilościowa struktura haseł Słownika warszawskiego w aspekcie porównawczym, „Język Polski”, CII, z. 3, s. 21–31.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.01022
Google Scholar
Podhajecka M., 2015, Ludwik Krzyżanowski’s English-Polish Lexicographic Projects: Evidence from the Piasa Archives, „Studia Linguistica Universitatis Iagellonica Cracoviensis”, nr 132, s. 239–261.
DOI: https://doi.org/10.4467/20834624SL.15.022.4429
Google Scholar
Podhajecka M., 2016, A History of Polish-English/English-Polish Bilingual Lexicography (1788‒1947), Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Podhajecka M., 2018, Polish Americans in the History of Bilingual Lexicography: The State of the Art, „Lexikos”, nr 28, s. 1–27.
DOI: https://doi.org/10.5788/28-1-1467
Google Scholar
Podhajecka M., 2021, Lektorzy języka angielskiego w międzywojniu, Kraków: Universitas.
Google Scholar
Podhajecka M., 2023, Erazm Rykaczewski’s Dokładny słownik polsko-angielski…(1851) and Its Examples of Usage: Inverting the Translation Principle, „Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis”, nr 140, z. 3, s. 215–235.
DOI: https://doi.org/10.4467/20834624SL.23.011.18272
Google Scholar
Podhorodecka J., 2003, Stanisławski Jan (1893–1973). – Polski Słownik Biograficzny, nr 42, z. 1, Warszawa: IH PAN; Kraków: FNP − Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, s. 119–120.
Google Scholar
Polkowski I., 1873, Erazm Edward Rykaczewski, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 296, z. 12, s. 97–99.
Google Scholar
Scherer O., 1971, Pamięci Kazimierza Bulasa, „Kultura”, nr 4, z. 283, s. 117–119.
Google Scholar
Segel H. B., 1962, Review: The Kościuszko Foundation Dictionary by Kazimierz Bulas, Lawrence L. Thomas, Francis J. Whitfield, „The Slavic and East European Journal”, nr 6, z. 2, s. 166‒169.
DOI: https://doi.org/10.2307/3086108
Google Scholar
Shaw D. H., 1975, The History of St Michael’s and the Catholic Parish of Hitchin, [England]: Old Michaelean Association.
Google Scholar
Stanisławski J., 2005, [maszynopis]. – Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, red. J. Michalewicz, Kraków: Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 363–365.
Google Scholar
Starnawski J., 2002, Bulas Kazimierz (1903‒1970). – Słownik badaczy literatury polskiej, t. 5, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Supruniuk M., Supruniuk A., 2012, Uciekinierzy z UMK: Jan Zygmunt Wilczyński i Kazimierz Bulas, „Głos Uczelni”, z. 12, s. 24–25, https://glos.umk.pl/panel/wp-content/uploads/GU_2012-12.pdf (dostęp: 10.11.2022).
Google Scholar
Śliwa J., 2007, Profesor Kazimierz Bulas (1903−1970), Repozytorium Uniwersy tetu Jagiellońskiego, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/61699/sli wa_profesor_kazimierz_bulas_1903-1970_2007.pdf?sequence=3&isAllowed=y(dostęp: 10.11.2022).
Google Scholar
Śp. prof. dr Kazimierz Bulas, 1970‒1971, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukwego na Obczyźnie”, nr 21, s. 22‒24.
Google Scholar
Tomczak A., 1995, Uniwersytet Mikołaja Kopernika: wspomnienia, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Żyromski M., 2000, Dziewiętnastowieczna rodzina polska, „Roczniki Socjologii Rodziny”, nr 12, s. 173‒188.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
