Śląsk utekstowiony – językowe kreacje miejsca w reportażu Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku Zbigniewa Rokity
Abstrakt
The article examines the ways in which Silesia is textualised in Zbigniew Rokita’s reportage Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku [Somewhere. A Story of Upper Silesia]. To this end, the author conducts an analysis of the contexts generated by Korpusomat,
a web application, focusing on the occurrences of the proper name Śląsk [Silesia] and several regional toponyms. Based on this analysis, several linguistic and textual practices of shaping the image(s) of Silesia are identified, including its spatial, geographical and identity-related facets woven into the text’s structure. The analysis also addresses the importance of movement and its directions in forming the representations of Silesia within the reportage. Additionally, attention is given to such issues as the objectification, autonomy, dependence, marginalisation, detachment and disappearance of the region. The article concludes by emphasizing that the textualisation of Upper Silesia’s geography is closely intertwined with identity issues of both the author/narrator and the Silesian community. It provides a discursive and textological analysis, enriched with quantitative lexical data, of place representation in reportage literature. The discussion contributes to linguistic research on the relationship between place/region and identity as expressed in texts.
Słowa kluczowe:
discourse, discursive image of the world, textualisation of place, identity, SilesiaBibliografia
Czachur W., 2011, Dyskursywny obraz świata. Kilka refleksji, „Tekst i Dyskurs –Text und Diskurs”, 4, s. 79–97, https://tekst-dyskurs.eu/resources/html/article/details?id=223460 (dostęp: 28.08.2023).
Google Scholar
Czermińska M., 2011, Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki, „Teksty Drugie”, 5, s. 183–200, https://rcin.org.pl/Content/48424/PDF/WA248-_65485_P-I-2524_czerminska-miejsca.pdf (dostęp: 28.08.2023).
Google Scholar
Dutka E., 2011, Zapisywanie miejsca: szkice o Śląsku w literaturze przełomu wieków XX i XXI, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, https://core.ac.uk/download/pdf/197745476.pdf (dostęp: 28.08.2023).
Google Scholar
Dutka E., 2012a, Melancholijne pejzaże Śląska, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, 3, s. 79–96, http://dx.doi.org/10.15290/bsl.2012.03.06.
DOI: https://doi.org/10.15290/bsl.2012.03.06
Google Scholar
Dutka E., 2012b, Doświadczenie regionu (na przykładzie literatury o Śląsku). – Nowy regionalizm w badaniach literackich. Badawczy rekonesans i zarys perspektyw, red. M. Mikołajczak, E. Rybicka, Kraków: Wydawnictwo Universitas, s. 135–151.
Google Scholar
Gajda S., 2007, Tożsamość a język. – Człowiek wobec wyzwań współczesności, red. J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl, Lublin: Wydawnictwo Marii Curie-Skłodowskiej, s. 37–45.
Google Scholar
Karwowska B., Konończuk E., Sidoruk E., Wampuszyc E., red., 2017, Geograficzne przestrzenie utekstowione, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/11435/1/Geograficzne_przestrzenie_utekstowione.pdf (dostęp: 28.08.2023).
Google Scholar
Kieraś W., Kobyliński Ł., 2021, Korpusomat – stan obecny i przyszłość projektu, „Język Polski”, CI(2), s. 49–58, http://dx.doi.org/10.31286/JP.101.2.4. Kieraś W., Kobyliński Ł., Ogrodniczuk M., 2018, Korpusomat – a Tool for Creating Searchable Morphosyntactically Tagged Corpora, „Computational Methods in Science and Technology”, 24(1), s. 21–27, ttp://dx.doi.org/10.12921/cmst.2018.0000005.
DOI: https://doi.org/10.12921/cmst.2018.0000005
Google Scholar
Konończuk E., 2015, W meandrach geopoetyki, „Teksty Drugie”, 6, s. 213–228, https://rcin.org.pl/Content/65000/WA248_81093_P-I-2524_kononczuk-w-meandrach_o.pdf (dostęp: 28.08.2023).
Google Scholar
Kożyczkowska A., 2022, (Nie-)Polak, (nie-)Niemiec – Ślązak, czyli o rozpoznaniu własnej etniczności, „Edukacja Międzykulturowa”, 1(16), s. 39–49, http://dx.doi.org/10.15804/em.2022.01.02.
DOI: https://doi.org/10.15804/em.2022.01.02
Google Scholar
Makowska M., 2020, Utekstowiona przestrzeń miejska w świetle badań mediolingwistycznych, „Socjolingwistyka”, 34, s. 113–130, http://dx.doi.org/10.17651/SOCJOLING.34.7.
DOI: https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.34.7
Google Scholar
Piętkowa R., 1985, Pojęcie przestrzeni. Zarys problematyki, „Język Artystyczny”, 3, s. 39–49, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Jezyk_Artystyczny/Jezyk_Artystyczny-r1985-t3/Jezyk_Artystyczny-r1985-t3-s39-49/Jezyk_Artystyczny-r1985-t3-s39-49.pdf (dostęp: 09.05.2023).
Google Scholar
Pospiszil K., 2016, Swojskość i utrata: obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Rutkowski M., Skowronek K., 2020, Onomastyczna analiza dyskursu, Kraków: Wydawnictwo AGH.
DOI: https://doi.org/10.17951/ff.2019.37.1.47-59
Google Scholar
Rybicka E., 2013, Auto/bio/geo/grafie, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, 4, s. 7–23, http://dx.doi.org/10.15290/bsl.2013.04.01.
DOI: https://doi.org/10.15290/bsl.2013.04.01
Google Scholar
Wiszniowska M., 2014, Między mitem, pamięcią i historią. Literacki obraz Śląska w Czarnym ogrodzie Małgorzaty Szejnert, „Anthropos”, 22, s. 25–33.
Google Scholar
Wiszniowska M., 2022, Autobiograficzne reportaże książkowe. Kategoria genologiczna i jej odmiany, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, 65, nr 2, s. 101–117, http://dx.doi.org/10.26485/ZRL/2022/65.2/6.
DOI: https://doi.org/10.26485/ZRL/2022/65.2/6
Google Scholar
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/3469/1/Witosz_Dyskurs_i_stylistyka.pdf (dostęp: 28.08.2023).
Google Scholar
Witosz B., 2012, Badania nad dyskursem we współczesnym językoznawstwie polonistycznym, „Oblicza Komunikacji”, 5, s. 61–76, https://wuwr.pl/okom/article/view/3218 (dostęp: 28.08.2023).
Google Scholar
Wójcicka M., 2016, Tożsamość w procesie komunikacji, „Artes Humanae”, 1, s. 55–67, http://dx.doi.org/10.17951/arte.2016.1.55.
DOI: https://doi.org/10.17951/arte.2016.1.55
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
