Ukraina i Kozacy w poetyckiej reminiscencji polskiego romantyka. O stylu dumek historycznych Bohdana Zaleskiego
Cezary Piątkowski
Sažetak
The article presents remarks on the style of historical dumkas of Bohdan Zaleski, whowas one of the main representatives of the so-called Ukrainian school in Polish romantic poetry. The following three texts, representative of the pre-emigration period in the life of the poet (ending in 1830), form a basis for our analysis: Co mi tam! czyli Poranek starego myśliwca, Dumka hetmana Kosińskiego and Dumka Mazepy. The following can be concluded after the performed analysis (taking into account e.g. the semiotic-cultural
notion of style):
1. The leading influence in these works in terms of style is the romantic principle of relativity, stating that the style of literary work should depend on such factors as a particular time, place and environment (with particular culture and mentality), determining the choice of language and style in the analysed dumkas. The poet, using imaginative style, paints the couleur of the Ukrainian Arcadia – allowing the reader to become more familiar with the local and historical characteristics of the land of the childhood and painting the figures of Cossacks that are vivid, full of temperament, dashing and endearing to the reader.
2. The care for an appropriate rendition of the characteristic of the region, time and environment does not, however, mean that the author falls into mannerism, vagueness or uses too exotic vocabulary. Zaleski tries to use, without overdoing it, only those Ukrainisms, orientalisms and archaic words that could have been known to the nineteenth century readers from their previous acquaintance with the literature from the previous eras. Moreover, some of the words or phrases used in the dumkas are commented by the author so that to aid in the understanding of the texts.
3. Owing to the choice of exponents coming not from the highest registers but from vernacular, the poet emphasises the emotional and sometimes jocular tone of the characters, making the style natural and simple.
Ključne riječi:
the semiotic-cultural notion of style, the principle of relativity of literary style, style exponent, lokac charakteristics, historical characteristics, the Ukrainian school in Polish romanitc poetry, dumka##submission.citations##
Bartmiński J., 1990, Folklor – język – poetyka, Wrocław.
Google Scholar
Doroszewski W. (red.), 1958–1969, Słownik języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar
Hrabec S., 1949, Elementy kresowe w języku niektórych pisarzy polskich XVI i XVII w., Toruń.
Google Scholar
Jurkowski M., 1995, Ukrainizmy „pejzażowe” w słownictwie Bohdana Zaleskiego. – Studia nad Polszczyzną Kresową, t. 8, red. J. Rieger, Warszawa.
Google Scholar
Klemensiewicz Z., 1981, Historia języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar
Kolessa A., 1900, Ukraińska rytmika ludowa w poezyach Bohdana Zaleskiego, Lwów.
Google Scholar
Linde S.B., 1807–1814, Słownik języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar
Mickiewicz A., 1955, Dzieła, t. 14: Listy, cz. I, oprac. S. Pigoń, Warszawa.
Google Scholar
Minikowska T., 1980, Wyrazy ukraińskie w polszczyźnie literackiej XVI w., Warszawa.
Google Scholar
Mochnacki M., 1923, O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, oprac. H. Życzyński, Kraków.
Google Scholar
Moszyński K., 1939, Kultura ludowa Słowian, cz. 2: Kultura duchowa, z. 2, Kraków.
Google Scholar
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław.
Google Scholar
Sławiński J. (red.), 2000, Słownik terminów literackich, Wrocław.
Google Scholar
Stelmaszczyk-Świontek B., 1985, Wstęp. – J.B. Zaleski, Wybór poezyj, wstęp oprac. B. Stelmaszczyk-Świontek, wybór i komentarz C. Gajkowska, Wrocław.
Google Scholar
Zaleski J.B., 1877, Pisma, t. 2, Lwów.
Google Scholar
Zaleski J.B., 1985, Wybór poezyj, wstęp oprac. B. Stelmaszczyk-Świontek, wybór, komentarz C. Gajkowska, Wrocław.
Google Scholar
##libcom.authors##
Cezary Piątkowski##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
##submission.copyrightStatement##
##submission.license.cc.by-nc-sa4.footer##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
