Kategorie stylistyczne
Teresa Skubalanka
Abstrakt
Stylistic-linguistic categories are classes of concepts typical of language fimctional styles with blurred limits. They are related to linguistic items present in the stylae. The definition of these categories referes to cognitivistic concepts. Categories gel on the level of text and after developing of categorization process and their consolidating in stylistic structures, become determinants of functional styles’ existence together with other sty- le-formative factors as fiinctions and subcodes. Although they are usually fixed in the language materiał, sometimes they are determined without reference to factual documenta- tion, as thought categories connected with materiał indirectly.Stylistic-linguistic categories belong to the style as a form of language existence cre- ated by structure of modal-pragmatic character organized by many functions actions rule. There are two groups among distinguished The first one is created by main categories of functional styles such as commonness (common style), artisticness (artistic style), scientificness (scientific style), and others. The second group includes subcatego- ries of main classes. The latters have rich documentation of language indices, while sub- categories do not always have such a documentation.There are also matrical concepts wich have a status of category: language, style, func- tion, structure, text. They should be treated as axioms of stylistics. Although they belong to categories characteristic to stylistics, I do not describe them as stylistic-linguistic (stylistic) categories to distinguish them from those formerly mentioned.In the text level, there are phenomenons, which are - similarly to categories - typical and repetitive, although signs of these processes are heterogenic. These phenomenons are subject to regularity of text forming as stylistic dependent functions activity rule. In text structures of artistic style it referes to e.g. phenomenons forming in relation to the subject, literary figurę, means of narration, and similar literary constructs.Previous observations of style investigators prove the existence of many stylistic categories in every style. The constant set of these categories has not been established, but it is known that some of them are repeated in various studies. The last observations prove that spectrum of the categories change with time passage.
Słowa kluczowe:
stylistic categories, matrical conceptsBibliografia
Anusiewicz J., 1992, Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata , „Język a kultura”, t. 5.
Balowski M., 1991, Językoznawcze badania nad polskim stylem artystycznym . - Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Bartmiński J., 1981, Derywacja stylu. - Pojęcie derywacji w lingwistyce, red. J. Bartmiński, Lublin.
Bartmiński J., 1993, Styl potoczny. - Współczesny język polski...
Bartmiński J., 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
Bartoszyński K., 1987, O integracji badań nad tzw. komunikacją literacką, „Pamiętnik
Literacki”, z. 1.
Biniewicz J., Starzec A., 1995, Styl naukowy. - Przewodnik po stylistyce polskiej...
Boniecka B., Panasiuk J., 2001, O języku audycji radiowych, Lublin.
Bralczyk J., 1987,0języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Uppsala.
Buttler D., 1978a, Kategorie semantyczne leksyki potocznej. — Z zagadnień współczesnego
języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław.
Buttler D., 1978b, Rozwój znaczeniowy wyrazów polskich, Warszawa.
Buttler D., Markowski A., 1988, Słownictwo wspólnoodmianowe, książkowe i potoczne
współczesnej polszczyzny, „Język a kultura”, t. 1.
Chloupek J., 1995, Koncepce stylu a predmet stylistiky. — Styl?...
Ćervenka M., 1995, Individualni styl a jeho vyznamova aktivita. — Styl?...
Ćmejrkova S., 1995, Styl sjednotitel a styl rozptyl. — Styl?...
Danes F., 1995, Stilistika — textova lingyistika - retorika — Styl?...
Dąbrowska E., 1991, Wokół pojęcia styl artystyczny. — Systematyzacja pojęć w stylistyce
...
Dąbrowska E., 1995, Styl artystyczny. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Dobrzyńska T., 1984, Metafora, Wrocław.
Dobrzyńska T., 1993, Tekst. — Współczesny język polski...
Dokumentacja w badaniach literackich i teatralnych. Wybrane problemy, 1970, red. J. Czachowska, Wrocław.
Dubisz S., 1995, Styl?. - Styl?...
Dudok M., 1995, Ćo je to styl. - Styl?...
Dybalska R., Kępa-Figura D., Nowak P., 2004, Przemoc w języku mediów? Analiza semantyczna i pragmatyczna audycji radiowych, Lublin.
Eco U., 1996, Nieobecna struktura, przeł. A. Weinsberg, P. Bravo, Warszawa.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 1993, red. K. Polański, Wrocław.
Encyklopedia wiedzy o języku polskim, 1978, red. S. Urbańczyk, Wrocław.
Enquist N. E. 1995, Style in Stylistics and in Text andDiscourse Linguistics, „Stylistyka” IV.
Fónagy J., 1972, Język poetycki - forma i funkcja, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Furdal A., 1976, Utwór literacki ze stanowiska językoznawczego, „Rozprawy Komisji Językowej”, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
Furdal A., 1982, Język naukowy jako składnik języka literackiego. — Język literacki i jego warianty, red. S. Urbańczyk, Wrocław.
Gajda S., 1980, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole.
Gajda S., 1988, Funkcjonowanie kategorii fleksyjnych czasownika we współczesnym polskim tekście naukowym. - Stylistyczna akomodacja systemu gramatycznego, red. T. Skubalanka, Wrocław.
Gajda S., 1991, Stan współczesnej stylistyki a synteza stylistyczna. — Synteza w stylistyce...
Gajda S., Dylematy stylistyki. — Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Gajda S., 1993, Styl naukowy. — Współczesny język polski...
Gajda S., 1995, Styl i stylistyka. Zagadnienia ogólne.-Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Gajda S„ 1999, Współczesny polski dyskurs naukowy. - Dyskurs naukowy - tradycja i zmiana, red. S. Gajda, Opole.
Gajda S., 2000, Stylistyka porównawcza języków słowiańskich. - Komparacj a systemów...
Głowiński M., 1993, Peereliada. Komentarze do słów 1976-1981, Warszawa.
Gołaszewska M., 1984, Zarys estetyki. Problematyka, metody, teorie, Kraków.
Gołąb Z., Heinz A., Polański K., 1968, Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa.
Grzegorczykowa R., 1991, Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy, „Język a kultura”, t .4.
Grzegorczykowa R., 1993, Pojęcie kategorii gramatycznej. - Współczesny język polski ...
Grzegorczykowa R., 1996, Filozoficzne aspekty kategoryzacji. - Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa i A. Pajdzińska, Lublin.
Grzegorczykowa R., Szymanek B., 1993, Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej. — Współczesny język polski...
Handke R., 1993, Styl artystyczny. - Współczesny język polski...
Hausenblas K., 1995, Strućna charakteristika stylu a stylistiky. - Styl?...
Heinz A., 1988, Język i językoznawstwo. Wybór prac, Warszawa.
Iwanowa T. B., 1992, Ponjatie funkcionalnoj semantiko-stilisticzeskoj kategorii. — Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Jakobson R., 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Język w mediach masowych, 2000, red. J. Bralczyk i K. Musiołek-Kłosińska, Warszawa.
Kaczmarek L., Skubalanka T., Grabias S., 1994, Słownik gwary studenckiej, Lublin (1 wyd. skonfiskowane w roku 1974).
Klemensiewicz Z., 1956, O różnych odmianach współczesnej polszczyzny. - Pochodzenie polskiego języka literackiego, red. M.R. Mayenowa, Wrocław.
Koj L., 1991, Uwagi o funkcjach języka i mowy, „Język a kultura”, t. 4.
Komparacj a systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, 2000, red. S. Gajda, Opole.
Kotiurowa M.P., 1992, Soderżanie ponjatija „kategorija" w funkcionalnoj stilistike. — Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Kożina M. N„ 1987, O funkcionalnych semantiko-stilisticzeskich kategorijach teksta, „Filologiczeskije Nauki”, nr 2. Kożina M. N„ 1995, O style. - Styl?...
Kurkowska H., 1974, O funkcjach tekstu, „Biuletyn Ośrodka Kultury Mowy” I.
Kurkowska H., Skorupka S., 1959, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Lebda R„ 2003, Potoczność — czyli mowa bytu, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. LIX. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, 1984, red. Cz. Hemas i inni, wyd. 2, Warszawa, t. 2.
Lubas W., 1981, Wstęp. - Problemy badawcze języka radia i telewizji ,red. W. Lubaś, Katowice.
Lubas W., 1983, Istota potoczności, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. XL.
Lyons J., 1984, Semantyka, przeł. A. Weinsberg, Warszawa, 1.
Macurova A., Mareś P., 1995, Od stylu k smyslu. - Styl?...
Makuchowska M., 1995, Styl religijny. - Przewodnik po stylistyce polskiej...
Makuchowska M., 1998, O języku modlitwy. - Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, red. Z. Leszczyński, Lublin.
Malinowska E., 1995, Styl urzędowy. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Manipulacja w języku, 2004, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak, Lublin.
Markiewicz H., 1984, Obrazowość a ikoniczność literatury. - Idem, Wymiary dzieła literackiego, Kraków.
Markowski A., 1992, Kategoria potoczności w języku i opisie języka, „Język a kultura”, t. 5.
Mayenowa M. R. 1966, Analiza doktryny stylistycznej Bally 'ego. - Stylistyka Bally 'ego. Wybór tekstów, red. M. R. Mayenowa, Warszawa.
Mayenowa M. R„ 1979, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 2 uzup. i popr., Wrocław.
Mazur J., 1986, Organizacja tekstu potocznego. Na przykładzie języka polskiego i rosyjskiego, Lublin.
Mazur J„ 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym. Z zagadnień teoretyczno- metodologicznych, „Socjolingwistyka” IX.
NagelE., 1970, Struktura nauki. Zagadnienie logiki wyjaśnień naukowych, Warszawa.
Nowak M„ 1998, Uwspółcześnianie języka religijnego. Językowa analiza przepowiadania wspólnotowego. — Czterechsetlecie unii brzeskiej ...
Nowakowska-Kempna I., 1998, Fakt językowy w kognitywizmie (na przykładzie kategorii). -Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, red. E. Jędrzejko, Katowice.
Ohmann R„ 1980, Akt mowy a definicja literatury, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Okopień-Sławińska A., 1985, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (preliminaria), Wrocław.
Ożóg K„ 1993, Ustna odmiana języka ogólnego.-Wspólczesny język polski...
Pawłowski T„ 1977, Pojęcia i metody współczesnej humanistyki, Wrocław.
Praska szkoła strukturalna w latach 1026-1948. Wybór materiałów, 1966, red. M. R. Mayenowa, Warszawa.
Przewodnik po stylistyce polskiej, 1995, red. S. Gajda, Opole.
Skubalanka T., 1969, Rola języka mówionego i pisanego. - Język polski. Poprawność — piękno - ochrona, red. S. Urbańczyk, Bydgoszcz.
Skubalanka T., 1969/70, O pojęciu wyboru w stylistyce, „Folia Societatis Scientiarum Lublinensis”, sectio A-D, vol. 9/10, suppl.
Skubalanka T., 1989, Kategorialne ukształtowanie tekstów potocznych. - Tekst ustny — texte orał. Struktura i pragmatyka - problemy semantyki — ustność w literaturze, red. M. Abramowicz i J. Bartmiński, Wrocław.
Skubalanka T., 1991, Podstawowe pojęcia gramatyki stylistycznej. - Synteza w stylistyce...
Skubalanka T., 1995, O stylu poetyckim i innych stylach języka. Studia i szkice teoretyczne, Lublin.
Skubalanka T., 1999, Hipoteza tak zwanego pierwotnego konkretyzmu w rozwoju znaczeniowym języka w świetle niektórych nowych koncepcji semantycznych. — Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin.
Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, wyd. 2. popr. i uzup., Lublin ( 1 wyd. w roku 1991).
Skubalanka T., 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.
Skubalanka T., 2003, Kilka uwag w związku z recenzją Bożeny Witoszowej mojej książki Podstawy analizy stylistycznej, „Stylistyka” XII.
Skubalanka T., 2006a, Aluzja, „Stylistyka” XV. Skubalanka T., 2006b, Język poezji Czesława Miłosza, Lublin.
Skwarczyńska S., 1960, La stilisation et saplace dans la science de la litterature. Poeti- cs. Poetyka. Poetika, Wrocław.
Sławiński J., 1970, Problemy literaturoznawczej terminologii. - Dokumentacja w badaniach ...
Sławiński J., 1974, Wokół teorii języka poetyckiego. - Idem, Dzieło. Język. Tradycja, Warszawa.
Słownik języka polskiego, 1960, 1966, red. W. Doroszewski, Warszawa, t. 2, 8.Słownik terminów literackich, 1972, red. J. Sławiński, Wrocław.
Styl? Moje dzisiejsze rozumienie stylu, 1995, „Stylistyka” IV Synteza w stylistyce słowiańskiej, 1991, red. S. Gajda, Opole.
Systematyzacja pojęć w stylistyce. Materiały z konferencji z 24-26 IX 1991 r., 1991, 1992, red. S. Gajda, Opole.
Szczurek E., 1995, Styl publicystyczny. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Todorov T., 1977, Tropy i figury, „Pamiętnik Literacki” , z. 2.Tokarski R., Mechanizmy polisemii: metafora i metonimia. - Stylistyczna akomodacja systemu ...
Tokarski R., 2004, Manipulacja to zniewolenie. A cóż począć z urodzonym w niewoli? - Manipulacja...
Wilkoń A., 1978, Dewiacyjny aspekt stylu, „Ruch Literacki”, z. 2 (107).
Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
Wojtak M., 1992, O początkach stylu religijnego w polszczyźnie, „Stylistyka” I.
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. - Współczesny język polski..
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Współczesny język polski, 1993, red. J. Bartmiński. - Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Wrocław.
Wstęp do stylistyki pragmatycznej, [b.d.], red. E. Sławkowa, Goleszów.
Wyderka B., 1995, Środki stylowe. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Ziomek J., 2000, Retoryka opisowa, Wrocław.
Autorzy
Teresa SkubalankaStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2007 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Teresa Skubalanka, Kilka uwag w związku z recenzją Bożeny Witoszowej (Witosz 2002: 557-561) mojej książki Podstawy analizy stylistycznej (Skubalanka 2001) , Stylistyka: Tom 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
- Teresa Skubalanka, Czy można mówić o istnieniu systemu stylistycznego? , Stylistyka: Tom 1 (1992): Stylistyka dziś
- Teresa Skubalanka, Uwagi o stylistyce w związku z niektórymi nowszymi metodologiami lingwistycznymi , Stylistyka: Tom 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- TERESA SKUBALANKA, O rozwoju stylów językowych , Stylistyka: Tom 2 (1993): Przemiany stylowe - Стилевые перемены - Changes of Style
- TERESA SKUBALANKA, Postscriptum do "Wprowadzenia do gramatyki stylistycznej języka polskiego" , Stylistyka: Tom 6 (1997): Русская стилистика - Russian Stylistics
