90-letni Zygmunt Bauman: Schopferkraft i jego dwoistości
Tony Blackshaw
Abstrakt
W listopadzie 2015 roku Zygmunt Bauman obchodził 90. urodziny, będąc przy tym jak zwykle żywotnym, produktywnym i inteligentnym. Po ponad 70 opublikowanych książkach, z których każda analizuje jeden temat i otwiera drzwi na wszystkie strony, jego praca pozostaje istotnym punktem odniesienia w socjologii. Bauman nadal jest jednym z najbardziej elektryzujących socjologów, jednym z najbłyskotliwszych i najbardziej elastycznych myślicieli w swym pokoleniu. Wyjaśnia to, dlaczego niektórzy komentatorzy uznali go za jednego z najważniejszych żyjących socjologów. Gwoli ścisłości, jego prace poddane zostały również zdecydowanej krytyce. Po zarysowaniu rozumowania umniejszających jego dokonania w niniejszym artykule rozwija się myśl, że więcej ona mówi o stanie obecnej kultury w socjologii niż jakości pracy Baumana. Sposób praktykowania swego rzemiosła przez Baumana można uznać za osobliwy, nie jest on jednak w socjologii niczym nowym. Inni ważni socjologowie – Marks, Simmel, Weber – byli również nonkonformistami, lecz we współczesnym świecie Bauman jest wyjątkiem. Bauman, jak i inni ważni nonkonformiści, jest wytworem własnej niezwykłej biografii. Podobnie jak niektórzy z nich potrafił on wykorzystać podwójną wizję emigranta, która wyostrzyła jego osobistąświadomość wieloznaczności nowoczesności. W tekście ukazuje się, że socjologia w rękach Baumana tworzy odmienną mapę kognitywną tego, co zwykli ludzi uznają za rzeczywistość, zaś my wszyscy bierzemy za oczywistość. Punktem wyjścia jego pracy jest hermeneutyczne zrozumienie przygodności i wieloznaczności strumienia życia. Baumanowskie metafory opisujące tę nowoczesność są mesjanistyczne i ekologiczne: ratują pewną odmianę socjologii, która jest zagrożonym gatunkiem. Ostatnia część artykułu rzuca wyzwanie tendencji krytyków Baumana, wedle których ostateczną ochroną socjologii jako dyscypliny akademickiej leży poza władzą społeczną, znajdując się we władzy tego, co obiektywne. Bauman zajmuje odmienne stanowisko, jego socjologia bowiem rozpościera się między dwiema „rzeczywistościami” – hermeneutyczną socjologią i socjologiczną hermeneutyką. Wskutek nieustannego procesu wymiany między nimi, potrafi on „odkryć to, co istnieje”. Oto poczucie wolności, które promieniuje z dialektyki, która cechuje jego dzieło.
Słowa kluczowe:
wieloznaczność, efekt Baumana, polityka kulturalna, hermeneutyczna socjologia, i socjologiczna hemeneutyka, wyobraźnia, wiedza, płynna nowoczesność, metafora, SchöpfungBibliografia
Althusser L. (1971). Lenin and Philosophy and other Essays. London: Monthly Review Press.
Google Scholar
Bauman Z. (1989). Hermeneutics and Modern Social Theory. [w:] Held D., Thompson J.B. (red.). Social Theory and Modern Societies: Anthony Giddens and His Critics. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Bauman Z. (1992). Nowoczesność i Zagłada. Warszawa: Fundacja Masada.
Google Scholar
Bauman Z. (1995). Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Bauman Z. (1996). Socjologia. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar
Bauman Z. (1998). Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Bauman Z. (2000). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Sic!
Google Scholar
Bauman Z. (2006). Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Bauman Z. (2007). Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Bauman Z. (2014). Rozmowy o socjologii. Zygmunt Bauman w rozmowie z Michaelem-Hviidem Jacobsenem i Keithem Testerem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Bech H. (1997). When Men Meet: Homosexuality and Modernity. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar
Beilharz P. (2001). Reading Zygmunt Bauman. [w:] Beilharz P. (red.). The Bauman Reader. Oxford: Blackwell.
Google Scholar
Berger J. (2001) .Selected Essays: Edited by Geoff Dyer. London: Bloomsbury.
Google Scholar
Best S. (2013). Zygmunt Bauman: Why Good People Do Bad Things. Aldershot: Ashgate.
Google Scholar
Blackshaw T. (2002). Interview with Zygmunt Bauman. „Network: Newsletter of the British Sociological Association”.
Google Scholar
Blackshaw T. (2005) Zygmunt Bauman. London: Routledge.
Google Scholar
Blackshaw T. (2008). Zygmunt Bauman. [w:] R. Stones R. (red.) Key Sociological Thinkers. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
Blackshaw T. (2010). Leisure. London: Routledge.
Google Scholar
Davis M. (2008). Freedom and Consumerism: A Critique of Zygmunt Bauman’s Sociology. Aldershot: Ashgate.
Google Scholar
Deleuze G., Guattari F. (1987). A Thousand Plateaus. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
Google Scholar
Elliott A. (red.) (2007). The Contemporary Bauman. London: Routledge.
Google Scholar
Foucault M. (2007). Słowa i rzeczy – archeologia nauk humanistycznych. Gdańsk: „Słowo/Obraz/Terytoria".
Google Scholar
Keats J. (1899). The Complete Poetical Works and Letters of John Keats. Cambridge Edition: Houghton, Mifflin and Company.
Google Scholar
Kundera M. (1985). Nieznośna lekkość bytu. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar
McCarthy T. (2015). The Death of Writing. „Guardian Review”, 7 marca. Nisbet R. A. (1966). The Sociological Tradition. London: Heinemann.
Google Scholar
Rattansi A. (2014). Zygmunt Bauman: An Adorno for ‘Liquid Modern’ Times? „The Sociological Review” 62, 908–917.
Google Scholar
Nisbet R. A. (1966). The Sociological Tradition. London: Heinemann.
Google Scholar
Ray L. (2007). From Postmodernity to Liquid Modernity: What’s in a Metaphor. [w:] Elliott A. (red.). The Contemporary Bauman. London: Routledge.
Google Scholar
Rorty R. (2007). Philosophy as Cultural Politics: Philosophical Papers Volume 4. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Stevens W. (1997). The Shaper. [w:] Kermode F., Robinson J. (red.). Wallace Stevens: Collected Poetry and Prose. New York: Literary Classics of the United States, Inc.
Google Scholar
Tester K. (2004). The Social Thought of Zygmunt Bauman. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
Varcoe I. (2002). Zygmunt Bauman. [w:] Elliott A., Ray L. (red.). Key Contemporary Social Theorists. Oxford: Blackwell.
Google Scholar
Autorzy
Tony BlackshawStatystyki
Downloads
Inne teksty tego samego autora
- Tony Blackshaw, British Sociology, the Bourgeois Media-Sociology Hybrid and the Problem of Social Class , Studia Krytyczne/Critical Studies: Nr 3 (2016)
