Rozwój miast i urbanizacja Brazylii w okresie kolonialnym (1500–1822)

Mirosław Wójtowicz



Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie historii powstania i  ewolucji miejskiej sieci osadniczej Brazylii w  okresie jej zależności kolonialnej od Portugalii. Określono również zmiany tempa zakładania miast oraz różnice w ich przestrzennym rozmieszczeniu, starając sie powiązać te zagadnienia z przemianami gospodarczymi i politycznymi zachodzącymi w Brazylii wraz z postępująca kolonizacja. Podjęto także próbę określenia i uwzględnienia w analizie wpływu uwarunkowań międzynarodowych na rozwój i zróżnicowanie przestrzenne brazylijskiej sieci miejskiej. Uzyskane wyniki wskazują, ze w trwającym ponad 300 lat okresie kolonialnym ukształtowały sie podwaliny miejskiej sieci osadniczej Brazylii, na która składało sie 12 miast oraz ponad 200 miasteczek. Większość z powstałych wówczas ośrodków do dziś odgrywa ważną rolę w systemie osadniczym. Przeprowadzone badania wskazują, ze rozwój sieci brazylijskich miast nawiązywał do modelu merkantylnego Vance’a, ale także teorii rozwoju ośrodków w układzie typu system – sieci Network system) oraz koncepcji miast bram (gateway cities).

 

Słowa kluczowe:

Brazylia, kolonizacja, sieć miejska, miasta bramy, model merkantylny osadnictwa

Alden D., 1987, Late colonial Brazil, 1750—1808, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
  Google Scholar

Bird J.H., 1973, Of central places, cities and seaports, “Geography” 58(2).
  Google Scholar

Bird J.H., 1983, Gateways: slow recognition but irresistible rise, “Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie” 74(3).
  Google Scholar

Burghardt A.F., 1971, A hypothesis about gateway cities, “Annals of the Association of American Geographers” 61(2).
  Google Scholar

Castro de J., 1957, Um ensaio de geografia urbana: a cidade do Recife, [w:] Ensaios de geografia humana, ed. J. de Castro, Editôra Brasiliense, São Paulo.
  Google Scholar

Christaller W., 1963, Ośrodki centralne w południowych Niemczech, „Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej” 1.
  Google Scholar

Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, 1987, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
  Google Scholar

Conniff M.L., Hendrix M., Nohlgren S., 1971, Brazil, [w:] The urban development of Latin America 1750–1920, ed. R.M. Morse, Center for Latin American Studies, Stanford University, Stanford.
  Google Scholar

Deák C., Schiffer S., 2007, São Paulo: the metropolis of an elite society, [w:] The making of global city regions: Johannesburg, Mumbai/Bombay, São Paulo, and Shanghai, ed. K. Segbers, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
  Google Scholar

De Azevedo A., 1992, Vilas e cidades do Brasil colonial, “Terra Livre – AGB” 10.
  Google Scholar

Furtado C., 1967, Rozwój gospodarczy Brazylii, przeł. J. Wrzoskowa, PWN, Warszawa.
  Google Scholar

Gardner J.A., 1972, Urbanization in Brazil, An International Urbanization Survey Report to the Ford Foundation. Ford Foundation, New York.
  Google Scholar

Hardoy J.E., 1978, European urban forms in the fifteenth to seventeenth centuries and their utilization in Latin America, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
  Google Scholar

Hohenberg P.M., Lees L.H., 1995, The making of urban Europe 1000–1994, 2nd ed., Harvard University Press, Cambridge–London.
  Google Scholar

Johnson H.B., 1987, Portuguese settlement, 1500–1580, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
  Google Scholar

Krzysztofik R., 2003, Pojęcie genotypu funkcjonalnego w badaniach nad układami lokalizacyjnymi miast – przegląd badań i próba modelu, „Czasopismo Geograficzne” 74(4).
  Google Scholar

Krzysztofik R., 2004, Miasta-wrota. Zarys teorii i przegląd badań, „Czasopismo Geograficzne” 75(3).
  Google Scholar

Krzysztofik R., 2009, Układ lokalizacyjny miast typu system – sieci na obszarze Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  Google Scholar

Kula M., 1987, Historia Brazylii, Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
  Google Scholar

Leitman S.L., 1978, A Brazilian urban system in the nineteenth century: Pelotas and Rio de Janeiro, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
  Google Scholar

Maik W., 1988, Rozwój teorii regionalnych i krajowych układów osadnictwa, Wydawnictwo UAM, Poznań. Geografia nr 37.
  Google Scholar

Mauro F., 1978, Urban preeminence and the urban system in colonial America, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
  Google Scholar

Morse R.M., 1974, Brazil’s urban development colony and empire, “Journal of Urban History” 1(1).
  Google Scholar

Morse R.M., 1978, Cities and society in nineteenth-century Latin America: The illustrative case of Brazil, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
  Google Scholar

Rogers E.J., 1962, The iron and steel industry in colonial and imperial Brazil, “The Americas” 19(2).
  Google Scholar

Schwartz B.S., 1987, Plantations and peripheries c. 1580 – c. 1750, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
  Google Scholar

Silva A.M.D., 1987, Imperial re-organization, 1750–1808, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
  Google Scholar

Silva S.C.B. de M. e., Leão S. de O., Silva B.C.N., 1989, Urbanizaçáo e metropolizaçáo no estato da Bahia: evoluçáo e dinâmica, Centro Editorial e Didático da UFBA, Salvador.
  Google Scholar

Simmons J.W., 1983, The settlement systems of virgin lands, “Geographia Polonica” 47.
  Google Scholar

Skidmore T.E., 1999, Brazil: Five centuries of change, Oxford University Press, New York–Oxford.
  Google Scholar

Smith R.C., 1955, Colonial towns of Spanish and Portuguese America, “Journal of the Society of Architectural Historians” 14(4).
  Google Scholar

Taaffe E.J., Morrill R.L., Gould P.R., 1963, Transport expansion in underdeveloped countries: A comparative analysis, “Geographical Review” 53(4).
  Google Scholar

Vance J.E., Jr., 1971, Merchant’s world: The geography of wholesaling, Prentice Hall, Englewood Cliffs.
  Google Scholar

Vidal L., 2008, Mazagan miasto które przepłynęło Atlantyk. Z Maroka do Amazonii (1769–1783), przeł. M.M. Berger, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
  Google Scholar

Wallerstein I., 2011, The modern world-system, 1: Capitalist agriculture and the origins of the European world-economy in the sixteenth century, 2nd ed., University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London.
  Google Scholar

Whebell C.F.J., 1969, Corridors: A theory of urban systems, “Annals of the Association of American Geographers” 59(1).
  Google Scholar

Wyrobisz A., 1989, Nowe koncepcje w badaniach nad historią miast europejskich, „Przegląd Historyczny” 80(1).
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2020-10-31

Cited By / Share

Wójtowicz, M. (2020). Rozwój miast i urbanizacja Brazylii w okresie kolonialnym (1500–1822). Studia Miejskie, 25, 31–57. https://doi.org/10.25167/sm2017.025.02

Autorzy

Mirosław Wójtowicz 

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.