Rozwój miast i urbanizacja Brazylii w okresie kolonialnym (1500–1822)
Mirosław Wójtowicz
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie historii powstania i ewolucji miejskiej sieci osadniczej Brazylii w okresie jej zależności kolonialnej od Portugalii. Określono również zmiany tempa zakładania miast oraz różnice w ich przestrzennym rozmieszczeniu, starając sie powiązać te zagadnienia z przemianami gospodarczymi i politycznymi zachodzącymi w Brazylii wraz z postępująca kolonizacja. Podjęto także próbę określenia i uwzględnienia w analizie wpływu uwarunkowań międzynarodowych na rozwój i zróżnicowanie przestrzenne brazylijskiej sieci miejskiej. Uzyskane wyniki wskazują, ze w trwającym ponad 300 lat okresie kolonialnym ukształtowały sie podwaliny miejskiej sieci osadniczej Brazylii, na która składało sie 12 miast oraz ponad 200 miasteczek. Większość z powstałych wówczas ośrodków do dziś odgrywa ważną rolę w systemie osadniczym. Przeprowadzone badania wskazują, ze rozwój sieci brazylijskich miast nawiązywał do modelu merkantylnego Vance’a, ale także teorii rozwoju ośrodków w układzie typu system – sieci Network system) oraz koncepcji miast bram (gateway cities).
Słowa kluczowe:
Brazylia, kolonizacja, sieć miejska, miasta bramy, model merkantylny osadnictwaBibliografia
Alden D., 1987, Late colonial Brazil, 1750—1808, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
Google Scholar
Bird J.H., 1973, Of central places, cities and seaports, “Geography” 58(2).
Google Scholar
Bird J.H., 1983, Gateways: slow recognition but irresistible rise, “Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie” 74(3).
Google Scholar
Burghardt A.F., 1971, A hypothesis about gateway cities, “Annals of the Association of American Geographers” 61(2).
Google Scholar
Castro de J., 1957, Um ensaio de geografia urbana: a cidade do Recife, [w:] Ensaios de geografia humana, ed. J. de Castro, Editôra Brasiliense, São Paulo.
Google Scholar
Christaller W., 1963, Ośrodki centralne w południowych Niemczech, „Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej” 1.
Google Scholar
Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, 1987, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
Google Scholar
Conniff M.L., Hendrix M., Nohlgren S., 1971, Brazil, [w:] The urban development of Latin America 1750–1920, ed. R.M. Morse, Center for Latin American Studies, Stanford University, Stanford.
Google Scholar
Deák C., Schiffer S., 2007, São Paulo: the metropolis of an elite society, [w:] The making of global city regions: Johannesburg, Mumbai/Bombay, São Paulo, and Shanghai, ed. K. Segbers, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
Google Scholar
De Azevedo A., 1992, Vilas e cidades do Brasil colonial, “Terra Livre – AGB” 10.
Google Scholar
Furtado C., 1967, Rozwój gospodarczy Brazylii, przeł. J. Wrzoskowa, PWN, Warszawa.
Google Scholar
Gardner J.A., 1972, Urbanization in Brazil, An International Urbanization Survey Report to the Ford Foundation. Ford Foundation, New York.
Google Scholar
Hardoy J.E., 1978, European urban forms in the fifteenth to seventeenth centuries and their utilization in Latin America, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
Google Scholar
Hohenberg P.M., Lees L.H., 1995, The making of urban Europe 1000–1994, 2nd ed., Harvard University Press, Cambridge–London.
Google Scholar
Johnson H.B., 1987, Portuguese settlement, 1500–1580, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
Google Scholar
Krzysztofik R., 2003, Pojęcie genotypu funkcjonalnego w badaniach nad układami lokalizacyjnymi miast – przegląd badań i próba modelu, „Czasopismo Geograficzne” 74(4).
Google Scholar
Krzysztofik R., 2004, Miasta-wrota. Zarys teorii i przegląd badań, „Czasopismo Geograficzne” 75(3).
Google Scholar
Krzysztofik R., 2009, Układ lokalizacyjny miast typu system – sieci na obszarze Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Kula M., 1987, Historia Brazylii, Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
Google Scholar
Leitman S.L., 1978, A Brazilian urban system in the nineteenth century: Pelotas and Rio de Janeiro, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
Google Scholar
Maik W., 1988, Rozwój teorii regionalnych i krajowych układów osadnictwa, Wydawnictwo UAM, Poznań. Geografia nr 37.
Google Scholar
Mauro F., 1978, Urban preeminence and the urban system in colonial America, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
Google Scholar
Morse R.M., 1974, Brazil’s urban development colony and empire, “Journal of Urban History” 1(1).
Google Scholar
Morse R.M., 1978, Cities and society in nineteenth-century Latin America: The illustrative case of Brazil, [w:] Urbanization in the Americas from its beginnings to the present, eds. R.P. Schaedel, J.E. Hardoy, N. Scot Knizer, Mouton Publishers, Hague–Paris.
Google Scholar
Rogers E.J., 1962, The iron and steel industry in colonial and imperial Brazil, “The Americas” 19(2).
Google Scholar
Schwartz B.S., 1987, Plantations and peripheries c. 1580 – c. 1750, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
Google Scholar
Silva A.M.D., 1987, Imperial re-organization, 1750–1808, [w:] Colonial Brazil. Cambridge history of Latin America, vols. 1 and 2 selections, ed. L. Bethell, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
Google Scholar
Silva S.C.B. de M. e., Leão S. de O., Silva B.C.N., 1989, Urbanizaçáo e metropolizaçáo no estato da Bahia: evoluçáo e dinâmica, Centro Editorial e Didático da UFBA, Salvador.
Google Scholar
Simmons J.W., 1983, The settlement systems of virgin lands, “Geographia Polonica” 47.
Google Scholar
Skidmore T.E., 1999, Brazil: Five centuries of change, Oxford University Press, New York–Oxford.
Google Scholar
Smith R.C., 1955, Colonial towns of Spanish and Portuguese America, “Journal of the Society of Architectural Historians” 14(4).
Google Scholar
Taaffe E.J., Morrill R.L., Gould P.R., 1963, Transport expansion in underdeveloped countries: A comparative analysis, “Geographical Review” 53(4).
Google Scholar
Vance J.E., Jr., 1971, Merchant’s world: The geography of wholesaling, Prentice Hall, Englewood Cliffs.
Google Scholar
Vidal L., 2008, Mazagan miasto które przepłynęło Atlantyk. Z Maroka do Amazonii (1769–1783), przeł. M.M. Berger, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Wallerstein I., 2011, The modern world-system, 1: Capitalist agriculture and the origins of the European world-economy in the sixteenth century, 2nd ed., University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London.
Google Scholar
Whebell C.F.J., 1969, Corridors: A theory of urban systems, “Annals of the Association of American Geographers” 59(1).
Google Scholar
Wyrobisz A., 1989, Nowe koncepcje w badaniach nad historią miast europejskich, „Przegląd Historyczny” 80(1).
Google Scholar
Autorzy
Mirosław WójtowiczStatystyki
Downloads
Inne teksty tego samego autora
- Mirosław Wójtowicz, WSPÓŁCZESNE PROBLEMY URBANIZACJI I ROZWOJU MIAST W BRAZYLIJSKIEJ AMAZONII , Studia Miejskie: Tom 29 (2018)
- Mirosław Wójtowicz, Sławomir Kurek, Jadwiga Gałka, Proces starzenia się ludności miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF) w Polsce w latach 1990–2016 , Studia Miejskie: Tom 33 (2019)
- Sławomir Kurek, Mirosław Wójtowicz, Jadwiga Gałka, Powiązania funkcjonalno-przestrzenne w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym w świetle dojazdów do pracy , Studia Miejskie: Tom 18 (2015)