WSPÓŁCZESNE PROBLEMY URBANIZACJI I ROZWOJU MIAST W BRAZYLIJSKIEJ AMAZONII
Mirosław Wójtowicz
Uniwersytet OpolskiAbstrakt
Celem artykułu jest określenie tempa i regionalnego zróżnicowania procesu urbanizacji na obszarze brazylijskiej Amazonii oraz prześledzenie przemian miejskiej sieci osadniczej na tym obszarze w latach 1950–2010. Badany obszar obejmuje współcześnie siedem stanów tworzących Region Północny (Região Norte) o powierzchni ponad 3,8 mln km2, co stanowi 45,3% powierzchni kraju. W analizowanym okresie region ten cechował się najszybszym tempem zarówno wzrostu zaludnienia, jak również przyrostu ludności miejskiej w skali całej Brazylii. Zaowocowało to przyspieszeniem procesów urbanizacji oraz rozwoju sieci miejskiej na badanym obszarze. Kolonizacja i napływ ludności do brazylijskiej Amazonii zmieniły jej
tradycyjną strukturę osadniczą. W 1950 r. ponad 2/3 ludności miejskiej zamieszkiwało w dwóch głównych miastach – Belém i Manaus. W kolejnych dekadach, wraz z rozwojem nowych ośrodków powstających w kolonizowanych częściach Amazonii, wytworzyła się bardziej regularna sieć miejska.
Słowa kluczowe:
Brazylia, Amazonia, urbanizacja, kolonizacja, sieć miejska, prawo ZipfaBibliografia
Amaral S., Câmara G., Vieira Monteiro A.M., 2001, Análise espacial do processo de urbanização da Amazônia, Instituto Nacional de Pesquisas Espaciais, Ministerio da Ciência e Tecnologia, Brasilia.
Araujo R., 1998, As cidades da Amazônia no século XVIII: Belém, Macapá e Mazagão, Facultade de Arquitectura da Universidade do Porto, Porto.
Becker B., 2000, Cenários de curto prazo para o desenvolvimento da Amazônia, „Cadernos IPPUR”, 14(1).
Becker B., 2001, Revisão das políticas de ocupação na Amazônia: é possível identificar modelos para projetar cenários? „Parcerias Estratégicas” 12.
Browder J.O., Godfrey B.J., 1997, Rainforest cities. Urbanization, development, and globalization of the Brazilian Amazon, Columbia University Press, New York.
Burghardt A.F., 1971, A hypothesis about gateway Cities, „Annals of the Association of American Geographers”, 61(2).
Corrêa R.L., 1987, A periodização da rede urbana da Amazônia, „Revista Brasileira de Geografia”, 49(3).
Corrêa R.L., 1991, A organização urbana, [w:] Hammerli S.M., Buarque de Lima Fredrich O.M. (eds.), Geografia do Brasil. Região Norte, Fundação Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, Rio de Janeiro.
Czyż T. 2000, Zróżnicowanie wymiaru ludnościowo-urbanizacyjnego nowych województw, „Przegląd Geograficzny” 72(4).
De Azevedo A., 1992, Vilas e cidades do Brasil colonial, „Terra Livre – AGB” 10.
Diniz C.C., Santos F.B.T., 1999, Manaus: vulnerability in a satellite platform, [w:] Second tier cities: Rapid growth outside the metropole in Brazil, Korea, Japan and the US, Markusen A., DiGiovanna S., Sook Lee
Y. (eds.), University of Minnesota Press, Minneapolis.
Fearnside F.M., 1984, Brazil’s Amazon settlement schemes: Conflicting objectives and human carrying capacity, „Habitat International”, 8(1).
Furtado C., 1967, Rozwój gospodarczy Brazylii, PWN, Warszawa.
IBGE, 2017, Censos Demográficos, Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, Rio de Janeiro. http://downloads.ibge.gov.br/downloads_estatisticas.htm# (dostęp 12 lutego 2017).
Kanai J.M., 2014, Capital of the Amazon rainforest: Constructing a global city-region for entrepreneurial Manaus, „Urban Studies” 51(11).
Kula M., 1987, Historia Brazylii, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
Matznetter J., 1981, O sistema urbano no norte e nordeste do Brasil e a influência das novas estradas, „Revista Brasileira de Geografia” 43(1).
Moura H.A., Moreira M.M., 2001, A População da Região Norte: processos de ocupação e de urbanização recentes, „Parcerias Estratégicas” 12.
Simmons J.W., 1983, The settlement systems of virgin lands, „Geographia Polonica” 47.
Skoczek M., 1989, Kolonizacja rolnicza a zmiany w rozmieszczeniu ludności w Ameryce Łacińskiej, Wydawnictwo UW, Warszawa. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego nr 323.
SUFRAMA, 2017, Indicadores de desempenho do polo industrial de Manaus. Ministério da Indústria, Comércio e Exterior e Serviços. http://site.suframa.gov.br/assuntos/modelo-zona-franca-de-manaus/
INDICADORESABRILEMAIO2017.pdf/view (dostęp 13 lipca 2017).
Teixeira M.C., Valla M., 1999, O urbanismo português. Séculos XIII–XVIII, Portugal–Brasil, Livros Horizonte, Lisboa.
Valverde O., Dias, C.V., 1967, A rodovia Belém–Brasília – Estudo de geografia regional, Instituto Brasileiro de Geografia, Rio de Janeiro. Biblioteca Geográfica Brasileira, Série A, Publicação No 22.
Vidal L., 2008, Mazagan. Miasto, które przepłynęło Atlantyk. Z Maroka do Amazonii (1769–1783), PIW, Warszawa.
Wójtowicz M., 2017, Rozwój miast i urbanizacja Brazylii w okresie kolonialnym (1500–1822), „Studia Miejskie” t. 25.
Araujo R., 1998, As cidades da Amazônia no século XVIII: Belém, Macapá e Mazagão, Facultade de Arquitectura da Universidade do Porto, Porto.
Becker B., 2000, Cenários de curto prazo para o desenvolvimento da Amazônia, „Cadernos IPPUR”, 14(1).
Becker B., 2001, Revisão das políticas de ocupação na Amazônia: é possível identificar modelos para projetar cenários? „Parcerias Estratégicas” 12.
Browder J.O., Godfrey B.J., 1997, Rainforest cities. Urbanization, development, and globalization of the Brazilian Amazon, Columbia University Press, New York.
Burghardt A.F., 1971, A hypothesis about gateway Cities, „Annals of the Association of American Geographers”, 61(2).
Corrêa R.L., 1987, A periodização da rede urbana da Amazônia, „Revista Brasileira de Geografia”, 49(3).
Corrêa R.L., 1991, A organização urbana, [w:] Hammerli S.M., Buarque de Lima Fredrich O.M. (eds.), Geografia do Brasil. Região Norte, Fundação Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, Rio de Janeiro.
Czyż T. 2000, Zróżnicowanie wymiaru ludnościowo-urbanizacyjnego nowych województw, „Przegląd Geograficzny” 72(4).
De Azevedo A., 1992, Vilas e cidades do Brasil colonial, „Terra Livre – AGB” 10.
Diniz C.C., Santos F.B.T., 1999, Manaus: vulnerability in a satellite platform, [w:] Second tier cities: Rapid growth outside the metropole in Brazil, Korea, Japan and the US, Markusen A., DiGiovanna S., Sook Lee
Y. (eds.), University of Minnesota Press, Minneapolis.
Fearnside F.M., 1984, Brazil’s Amazon settlement schemes: Conflicting objectives and human carrying capacity, „Habitat International”, 8(1).
Furtado C., 1967, Rozwój gospodarczy Brazylii, PWN, Warszawa.
IBGE, 2017, Censos Demográficos, Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, Rio de Janeiro. http://downloads.ibge.gov.br/downloads_estatisticas.htm# (dostęp 12 lutego 2017).
Kanai J.M., 2014, Capital of the Amazon rainforest: Constructing a global city-region for entrepreneurial Manaus, „Urban Studies” 51(11).
Kula M., 1987, Historia Brazylii, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
Matznetter J., 1981, O sistema urbano no norte e nordeste do Brasil e a influência das novas estradas, „Revista Brasileira de Geografia” 43(1).
Moura H.A., Moreira M.M., 2001, A População da Região Norte: processos de ocupação e de urbanização recentes, „Parcerias Estratégicas” 12.
Simmons J.W., 1983, The settlement systems of virgin lands, „Geographia Polonica” 47.
Skoczek M., 1989, Kolonizacja rolnicza a zmiany w rozmieszczeniu ludności w Ameryce Łacińskiej, Wydawnictwo UW, Warszawa. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego nr 323.
SUFRAMA, 2017, Indicadores de desempenho do polo industrial de Manaus. Ministério da Indústria, Comércio e Exterior e Serviços. http://site.suframa.gov.br/assuntos/modelo-zona-franca-de-manaus/
INDICADORESABRILEMAIO2017.pdf/view (dostęp 13 lipca 2017).
Teixeira M.C., Valla M., 1999, O urbanismo português. Séculos XIII–XVIII, Portugal–Brasil, Livros Horizonte, Lisboa.
Valverde O., Dias, C.V., 1967, A rodovia Belém–Brasília – Estudo de geografia regional, Instituto Brasileiro de Geografia, Rio de Janeiro. Biblioteca Geográfica Brasileira, Série A, Publicação No 22.
Vidal L., 2008, Mazagan. Miasto, które przepłynęło Atlantyk. Z Maroka do Amazonii (1769–1783), PIW, Warszawa.
Wójtowicz M., 2017, Rozwój miast i urbanizacja Brazylii w okresie kolonialnym (1500–1822), „Studia Miejskie” t. 25.
Wójtowicz, M. (2018). WSPÓŁCZESNE PROBLEMY URBANIZACJI I ROZWOJU MIAST W BRAZYLIJSKIEJ AMAZONII. Studia Miejskie, 29, 27–44. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/sm/article/view/8
Autorzy
Mirosław WójtowiczStatystyki
Downloads
Download data is not yet available.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Mirosław Wójtowicz, Sławomir Kurek, Jadwiga Gałka, Proces starzenia się ludności miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF) w Polsce w latach 1990–2016 , Studia Miejskie: Tom 33 (2019)
- Sławomir Kurek, Mirosław Wójtowicz, Jadwiga Gałka, Powiązania funkcjonalno-przestrzenne w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym w świetle dojazdów do pracy , Studia Miejskie: Tom 18 (2015)
- Mirosław Wójtowicz, Rozwój miast i urbanizacja Brazylii w okresie kolonialnym (1500–1822) , Studia Miejskie: Tom 25 (2017)
