URBAN AND SUBURBAN LAND FRAGMENTATION IN NORTHEASTERN POLAND

Małgorzata Strzyż; Halina Łapińska; Jarosław Szewczyk

doi:10.25167/sm.5006

Opublikowane: 2023-12-31

Tom 46 (2023)

FRAGMENTACJA TERENÓW MIEJSKICH I PODMIEJSKICH W PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ POLSCE

Małgorzata Strzyż , Halina Łapińska , Jarosław Szewczyk

Studia Miejskie

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.25167/sm.5006

Abstrakt

Autorka dowodzi, że reliktowe rozdrobnienie gruntów może być cennym składnikiem krajobrazu miejskiego i podmiejskiego jako pozostałość po jego historii, a także świadectwo minionych zjawisk gospodarczych i społecznych, co pokazano na przykładach z północno-wschodniej Polski, koncentrując się na Białymstoku i Łapach. Takie relikty zasługują na uwzględnienie w planowaniu przestrzennym, stwarzając zarówno problemy, jak i nowe możliwości. Omówiono to na przykładach, w których rozdrobnienie gruntów osiągnęło bezprecedensowe rozmiary, zwłaszcza w latach dwudziestych XX wieku. Opisano naj- bardziej ekstremalne przykłady historyczne, takie jak gospodarstwo podzielone na 1221 działek w Łapach (52°59´28˝N, 22°53´07˝E), wspomniane w 1926 roku. Na podstawie najnowszych map katastralnych (2020 r.) oceniono współczesne pozostałości skrajnego rozdrobnienia gruntów w Białymstoku i jego powiecie ziemskim (ok. 52°51´00,8˝-53°23´02,4˝N; 22°28´09,1˝-23°56´45,4˝E). Zmapowano rozmieszczenie krajobrazów z przeważającymi działkami węższymi niż 30 m oraz z działkami węższymi niż 15 m. Wyniki badań zostały omówione na tle szerszego kontekstu historycznego i geograficznego w celu oceny takich „krajobrazów kopalnych” jako cennego elementu kulturowego. Sformułowano również zalecenia dotyczące ochrony reliktów fragmentacji terenu. W szczególności struktura ich miedz powinna być lokalnie odtworzona, aby wysoce rozdrobnione grunty orne były rozpoznawalne. Wyniki badania mogą również przyczynić się do dyskusji na temat ochrony rozdrobnionych gruntów w innych krajach, zwłaszcza w Europie Wschodniej, gdzie fragmentacja gruntów („szachownica”) powstała i utrwaliła się w wyniku zarówno wzor- ców osadniczych, jak i późniejszych procesów gospodarczych i społecznych. Jednak w porównaniu z innymi obszarami miejskimi, w tym w krajach sąsiednich, fragmentacja gruntów w Białymstoku ma skalę nieznaną gdzie indziej i zasługuje na szczególną uwagę z punktu widzenia ochrony dziedzictwa. SŁOWA KLUCZOWE: północno-wschodnia Polska, Białystok, powiat białostocki, krajobrazy miejskie, „krajobrazy kopalne”, fragmentacja terenu, mozaika terenowa

Słowa kluczowe:

northeastern Poland, Białystok , Białystok land district, urban landscapes, „fossil landscapes”, land fragmentation

Inne teksty tego samego autora

Małgorzata Strzyż, Geoparki jako otwarte muzea dziedzictwa geologicznego w procesie podnoszenia atrakcyjności turystycznej terenów zurbanizowanych , Studia Miejskie: Tom 16 (2014)
Małgorzata STRZYŻ, Maria ŚMIGIELSKA, PLANOWANIE PRZESTRZENNE A ROZWÓJ MAŁYCH MIAST – WIZJE XXI WIEKU , Studia Miejskie: Tom 31 (2018)

Pobierz pliki

Jarosław SZEWCZYK, Halina ŁAPIŃSKA, Małgorzata STRZYŻ, URBAN AND SUBURBAN LAND FRAGMENTATION IN NORTHEASTERN POLAND (English)

Zasady cytowania

Strzyż, M., Łapińska, H., & Szewczyk, J. (2023). FRAGMENTACJA TERENÓW MIEJSKICH I PODMIEJSKICH W PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ POLSCE. Studia Miejskie, 46, 75–100. https://doi.org/10.25167/sm.5006

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.