OD NIECHCIANEJ FABRYKI BAWEŁNY DO SYMBOLU MIASTA. EWOLUCJA ZNACZENIA DZIEDZICTWA POPRZEMYSŁOWEGO W ROZWOJU MIASTA
Hubert Wójciki
a:1:{s:5:"pl_PL";s:143:"Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, student uzupełniających studiów magisterskich na kierunku: Gospodarka Przestrzenna";}Aleksandra Nowakowska
Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Gospodarki Regionalnej i ŚrodowiskaAbstrakt
Dziedzictwo poprzemysłowe należy do ogromnej „rodziny” dziedzictwa kulturowego. Na to dziedzictwo składają się głównie materialne elementy pozostałe po kulturze przemysłowej danego regionu. Dziedzictwo poprzemysłowe posiada wartości historyczne, społeczne, urbanistyczne, naukowe czy techno- logiczne, w tym dziedzictwie zawarta jest również unikatowa tożsamości regionu. Wiele niepowtarzalnych elementów dziedzictwa poprzemysłowego obecnych jest dziś w strukturze urbanistycznej Łodzi, tym samym tworzy jego specyficzność i stanowi istotny czynnik rozwoju. Jednak ta tendencja widoczna jest zaledwie od dwóch dekad. Pod koniec lat 90. XX wieku stosunek mieszkańców do tego zasobu był negatywny. Materialne elementy dziedzictwa poprzemysłowego stawały się problemem bez wartości. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie ewolucji zmiany podejścia lokalnej społeczności do postrzegania dziedzictwa poprzemysłowego Łodzi oraz pokazanie, jak potencjał dziedzictwa wpłynął na rozwój miasta i na jego wizerunek. Ważnym celem artykułu jest charakterystyka wykorzystania postindustrialnego dziedzictwa w procesie rewitalizacji Łodzi na przykładzie Manufaktury. Zastosowana w artykule metoda badawcza to analiza treści prasy lokalnej, której głównym, przedmiotem jest Manufaktura. Artykuł pokazuje, jak dziedzictwo poprzemysłowe wpłynęło na wizerunek i rozwój miasta. Ważną częścią artykułu jest zaprezentowanie wartości dodanych, jakie społeczność lokalna zyskała dzięki rewaloryzacji swego niepowtarzalnego dziedzictwa poprzemysłowego. Pobudzenie uśpionych wartości, jakie posiadał obiekt, wpłynęły na zmianę postrzegania dziedzictwa poprzemysłowego, a jego nowe funkcje generują kolejną zmianę w postrzeganiu tego obiektu. Wnioski z przeprowadzonych badań wskazują również na to, że dziedzictwo poprzemysłowe Łodzi, jakim jest Manufaktura, stanowi nie tylko świadectwo przeszłości, ale również jest świadectwem postępu, przemiany po upadku epoki przemysłu włókienniczego. Kluczowym wnioskiem jest również to, że realizowania inwestycja w murach fabryki Poznańskiego stała się prekursorem i inspiracją do prowadzenia dalszych działań rewitalizacyjnych obiektów pofabrycznych znajdujących się w krajobrazie miasta.
Słowa kluczowe:
dziedzictwo przemysłowe, manufaktura, Łódź, Poltex, rozwój miastBibliografia
Adamczewska Izabela. 2006. Dziś rusza łódzka Manufaktura. Gazeta Wyborcza, dodatek Gazeta Wyborcza Łódź, 113: 11.
Google Scholar
Barabash, O.V. 2012. Theory and practice of cultural factors influence upon economic activity. Actual Problems of Economics, 12 (38), 113–121.
Google Scholar
Boryczka Ewa. M, Jakub Zasina. 2016. Dziedzictwo kulturowe i tożsamość miasta. W: EkoMiasto#Społeczeństwo. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, 63–86. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-221-7.04
Google Scholar
Chmielewska Katarzyna. 2010. Manufaktura – ziemia odzyskana. Dziennik Łódzki (wyd. A), dodatek Kocham Łódź 77: 10.
Google Scholar
Ciarkowski Błażej. 2020. Od Manufaktury do Monopolis. Architektura i Biznes. Źródło: https://www.architekturaibiznes.pl/od-manufaktury-do-monopolis,4551-strona2.html (dostęp: 02.02.2023).
Google Scholar
Del Pozo Paz Benito, Pablo, Alonso Gonzales. 2012. Industrial heritage and place identity in Spain from monuments to landscapes. Geographical Review, 102: 446–464.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1931-0846.2012.00169.x
Google Scholar
Derdzikowski Bartłomiej. 2022. Manufaktura – duma Łodzi – sto lat temu i dziś. Gazeta Wyborcza. Wyborcza Łódź. Źródło: https://lodz.wyborcza.pl/lodz/5,35136,28472186.html (dostęp: 24.01.2023).
Google Scholar
Dicks Bella. 2004. Culture on Display: The Production of Contemporary Visitability. London: Open University Press.
Google Scholar
Golinowska Karolina. 2021. Paradoksy dziedzictwa: postindustrialne przestrzenie w optyce kulturoznawczej. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Google Scholar
Gronczewska Anna. 2005. Jak przekształcono „Poltex”. Dziennik Łódzki. Wiadomości dnia (wyd. A), 153, 10.
Google Scholar
Gronczewska Anna. 2016. Od pałacu Izraela Poznańskiego przez Poltex do Manufaktury. Dziennik Łódzki (wyd. A.), dodatek Kocham Łódź, 117 (386), 8–9.
Google Scholar
Gruszczyńska Danuta. K. 2007. Pierwsze urodziny. Piotrkowska 104, 6: 27.
Google Scholar
Gruszczyńska Danuta. K. 2008. Wspólne dobro. Piotrkowska 104, 7/8: 12–13.
Google Scholar
Gryczewska Anna. 2019. Jak zmieniła się przez lata łódzka Manufaktura? Dziennik Łódziki. Źródło: https://plus.dzienniklodzki.pl/jak-zmieniala-sie-przez-lata-lodzka-manufaktura/ar/c15-14108173 (dostęp: 26.01.2023).
Google Scholar
Grzeszczyuk-Chętko Elżbieta. 2002. W starych murach Nowy Świat. Wiadomości Łódzkie, 4, 6–7.
Google Scholar
J. Arwel Edwards, Joan Carles Llurdés i Coit. 1996. Mines and Quarries. Industrial Heritage Tourism. Annals of Tourism Research, 23(2), 341–363.
DOI: https://doi.org/10.1016/0160-7383(95)00067-4
Google Scholar
Jasińska Agnieszka. 2013. Do Łodzi przyjeżdża coraz więcej turystów z Polski i zagranicy. Dziennik Łódzki. Źródło: https://dzienniklodzki.pl/do-lodzi-przyjezdza-coraz-wiecej-turystow-z-polski-i-zagranicy/ar/779930 (dostęp: 13.01.2023).
Google Scholar
Jędrysiak Tadeusz. 2008. Turystyka kulturowa, Warszawa: Wydawnictwo PWE.
Google Scholar
Jie Guo. (2006). The Protection and Renewal of Industrial Heritage from a Landscape Architect’s Perspectiv. European Spatial Planning and Regional Development Blekinge Institute of Technology.
Google Scholar
Kobyliński Zbigniew. 2001. Teoretyczne podstawy konserwacji dziedzictwa archeologicznego. Wydawnictwo Fundacja Res Publica Multiethnica. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar
Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. (Dz.U.76.32.190).
Google Scholar
Kowalski Krzysztof. 2013. O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury Kraków.
Google Scholar
Krakowiak Beata. 2015. Museums of Łódź as an Element of Tourism Space and the Connection between Museums and the City’s Tourism Image. Turyzm / Tourism, 2 (25), 87–96.
DOI: https://doi.org/10.1515/tour-2015-0008
Google Scholar
Kronenberg Maciej. 2007. Turystyka dziedzictwa przemysłowego – próba sprecyzowania terminologii. W: Dziedzictwo przemysłowe jako strategia rozwoju innowacyjnej gospodarki. Katowice: Wydawnictwo GWSH.
Google Scholar
Kubiak Janusz. 2017. Upadek Poltexu. Express Ilustrowany, dodatek sobota, 240, 2.
Google Scholar
Kubiak Janusz. 2019. „Marchlewski” bankrutuje – ludzie na bruku. Express Ilustrowany, dodatek sobota, 227, 2.
Google Scholar
Langstraat James. 2006. The urban regeneration industry in Leeds: measuring sustainable urban regeneration performance. Earth & Environment, 2, 167–210.
Google Scholar
Lowenthal David. 1998. The Heritage Crusade and the Spoils of History. Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511523809
Google Scholar
M.P. 2004. Manufaktura czeka na turystów. Dziennik Łódzki, wiadomości dnia (wyd. A), 176, 8.
Google Scholar
Markowski Tadeusz. 2006. Szansa. Której na imię Manufaktura. Dziennik Łódzki, wiadomości dnia (wyd. A), 114, 2.
Google Scholar
Masierek Edyta. 2020. EC1 w Łodzi z perspektywy mieszkańców najbliższego otoczenia. Space – Society –Economy, 31, 83–103.
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.31.05
Google Scholar
Masłowski Marcin. 2006. Niegospodarności w Polteksie nie było. Gazeta Wyborcza, dodatek Gazeta Wyborcza Łódź, 139, 3.
Google Scholar
Moterski Filip. 2011. Rewitalizacja obiektów poprzemysłowych. Folia Oeconomica, 261: 319–338.
Google Scholar
Murzyn Monika. 2007. Dziedzictwo kulturowe w okresie przemian: szanse i wyzwania. W: Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania. Międzynarodowe Centrum Kultury: 139–154.
Google Scholar
Murzyn-Kupisz Monika. 2010. Podmioty na rynku dziedzictwa kulturowego. Studia regionalne i lokalne, 3, 61–80.
Google Scholar
Nowakowska Aleksandra, Bartosz Walczak. 2017. Dziedzictwo przemysłowe jako kapitał terytorialny. Przykład Łodzi. Gospodarka w Praktyce i Teorii, 45 (4), 45–56.
DOI: https://doi.org/10.18778/1429-3730.45.04
Google Scholar
Orange Hilary. 2008. Industrial Archaeology: its place within the Academic Discipline, the Public Realm and the Heritage Industry. Industrial Archaeology Review, 30 (2), 83–95.
DOI: https://doi.org/10.1179/174581908X347292
Google Scholar
P.I. 2004. Manufaktura w wielkim korku. Dziennik Łódzki, wiadomości dnia (wyd. A), 231, 8.
Google Scholar
Pawłowska Krystyna, Magdalena Swaryczewska. 2002. Ochrona dziedzictwa kulturowego Zarządzanie i partycypacja społeczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Piccinato Giorgio. 1997. Wszystkie miasta są historyczne (ale niektóre bardziej). W: Miasto historyczne. Potencjał dziedzictwa. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 19–24.
Google Scholar
Podolska Joanna. 2007. Manufaktura w dawnych fabrykach Poznańskiego. Gazeta Wyborcza, dodatek Gazeta Wyborcza Łódź, 174, 2.
Google Scholar
Popławska Irena. 1992. Architektura mieszkaniowa Łodzi w XIX w. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Komitet Architektury i Urbanistyki.
Google Scholar
Purchla Jacek. 2013. Dziedzictwo kulturowe w Polsce: system prawny, finansowanie i zarządzanie. Kultura a rozwój, 195–224.
Google Scholar
Puś Wiesław. 1987. Dzieje Łodzi przemysłowej: zarys historii. Łódź: Muzeum Historii Miasta Łodzi.
Google Scholar
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lutego 2015 roku w sprawie uznania za pomnik historii „Łódź – wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego” (Dz.U., 2015, poz. 315).
Google Scholar
Shapiro Gilbert, John Markoff. 1997. A Matter of Definition. W: Text Analysis for the Social Sciences. Methods for Drawing Statistical Inferences from Texts and Transcripts. Mahwah, New Jersey.
Google Scholar
Szram Antoni. 1998. Inicjatywy budowlane I.K. Poznańskiego jako wyraz mecenatu artystycznego łódzkiego przemysłowca. Łódź: Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego.
Google Scholar
Świerczewska-Pietras Katarzyna. 2009. Rewitalizacja zamknięta jako przykład zagospodarowania poprzemysłowego obszaru Łodzi. Prace Komisji Geografii Przemysłu, 12: 173–18.
DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.12.16
Google Scholar
Tetelowska Irena. 1972. Szkice prasoznawcze. Warszawa.
Google Scholar
Tomaszewski Andrzej. 2000. Dziedzictwo i zarządzanie. W: Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym. Warszawa: Fundacja „Res Publica Multiethnica”.
Google Scholar
Trzustkowa Małgorzata, Magdalena Rubaszczewska. 2005. Miasto za 800 milionów! Express Ilustrowany, 188, 11.
Google Scholar
Wesołowski Piotr. 2016. Życie po życiu w Manufakturze. Gazeta Wyborcza, dodatek Magazyn Łódź, 119, 10–11.
Google Scholar
Wygańska Joanna. 2012. Enklawa optymizmu. Manufaktura napędza Łodź. Kronika miasta Łodzi, 1–2 (57), 125–129.
Google Scholar
Zasina Jakub. 2013. Między pojęciem zabytku i dziedzictwa kulturowego. Od zasobu do czynnika rozwoju jednostki terytorialnej. W: Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, 12, 131–142.
Google Scholar
Zboińska Alicja. 2014. Manufaktura na Europejskim Szklaku Dziedzictwa Przemysłowego. Dziennik Łódzki. Źródło: https://dzienniklodzki.pl/manufaktura-na-europejskim-szlaku-dziedzictwa-przemyslowego-zdjecia/ar/c3-3409523 (dostęp: 26.01.2023).
Google Scholar
Autorzy
Hubert WójcikiAutorzy
Aleksandra NowakowskaStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Studia Miejskie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksandra Nowakowska, Budowanie inteligentnego miasta. Studium przypadku Montpellier , Studia Miejskie: Tom 19 (2015)
- Klaudia Kamińska, Aleksandra Nowakowska, POLITYKA ZORIENTOWANA TERYTORIALNIE JAKO METODA ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU , Studia Miejskie: Tom 46 (2023)
