Integrująca rola religii w kształtowaniu kultury prawnej w ujęciu Josepha Ratzingera (Benedykta XVI)
Ewa Kozerska
Abstrakt
Artykuł omawia stanowisko kardynała Josepha Ratzingera (kontynuowane przez papieża Benedykta XVI) w kwestii źródeł i istoty prawa na tle obecnie obowiązującego, dominującego pozytywistycznego ujmowania porządku prawodawczego. Z publikacji i wypowiedzi tego teologa wynika, że za uprawnioną i historycznie umotywowaną należy uznać tezę o religijnych korzeniach stanowionego prawa. Takie ujęcie pozwala bowiem dostrzec w rozumnej i obdarzonej wolną wolą jednostce źródło moralnego prawa naturalnego, które powinno stanowić moc wiążącą dla prawa pozytywnego. Wspomniana zależna hierarchia praw, wypracowana przez chrześcijańską myśl, dostarcza skutecznej i trwałej gwarancji do sankcjonowania przez państwo nienaruszalnej godności i praw podmiotowych przysługujących każdemu człowiekowi. Propagowana koncepcja umotywowana uniwersalną aksjologią religijną pozostaje jednak w kontraście do aktualnie promowanego formalistycznego, utylitarnego i relatywnego postrzegania systemu stanowienia prawa. W przekonaniu papieża obecnie wyrażana preferencja idei prawa oderwanego od religii i etyki raczej służy ambiwalencji praw człowieka (i ich interpretacji) niż traktowaniu ich jako wspólnej oraz bezwzględnie obowiązującej płaszczyzny europejskiej tradycji.
Słowa kluczowe:
J. Ratzinger, Benedykt XVI, religia, etyka, kultura prawna, prawo naturalne, prawo pozytywneBibliografia
Benedykt XVI, Serce rozumne. Refleksje na temat podstaw prawa, przemówienie w Bundestagu wygłoszone 22.09.2011 r. http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/news.
Google Scholar
Benedykt XVI, Spe Salvi, w: http://www.vatican.va/holy_father/benedict.
Google Scholar
Benedykt XVI, Światłość świata. Papież, Kościół i znaki czasu (wywiad z Peterem Seewaldem), Kraków 2011.
Google Scholar
Chojnicka Krystyna, Zagadnienie relacji pomiędzy prawem naturalnym a prawem stanowionym. Analiza trzech możliwych ujęć tego zagadnienia w klasycznych systemach doktrynalnych, w: Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. M. Zmierczak, Poznań 2006.
Google Scholar
Gilson Etienne, Tomizm, Warszawa 1960.
Google Scholar
Hobbes Thomas, Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, tłum. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005.
Google Scholar
Jóźwiak Stanisław, Państwo i Kościół w pismach św. Augustyna, Lublin 2004.
Google Scholar
Konstytucja RFN z 23 maja 1949 r., w: http://www.de-iure-pl.org/gesetze/recht/verfassung/text.
Google Scholar
Kozerska Ewa, Scheffler Tomasz, Kryzys cywilizacji i rasizm w nauczaniu Piusa XI oraz w projekcie encykliki Humani generis unitas z 1939 r., w: Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi, t. 31, Wrocław 2009.
Google Scholar
Locke John, Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 1992.
Google Scholar
Łuszczyńska Małgorzata, Ubi ratio, ibi ius. Doktryna prawna Świętego Tomasza z Akwinu, Lublin 2013.
Google Scholar
Morawski Lech, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2003.
Google Scholar
Olszewski Henryk, Zmierczak Maria, Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 1993, s. 48–49.
Google Scholar
Pius IX, Quanta cura oraz Syllabus, w: Jacques-MelchiorVillefranche, Pius IX. Dzieje, życie, epoka, Warszawa 2001.
Google Scholar
Ratzinger Joseph , Czas przemian w Europie. Miejsce Kościoła i świata, Kraków 2001.
Google Scholar
Ratzinger Joseph, Europa Benedykta w kryzysie kultur, Częstochowa 2005.
Google Scholar
Ratzinger Joseph, Prawda, wartości, władza. Kiedy społeczeństwo można uznać za pluralistyczne, Kraków 1999.
Google Scholar
Ratzinger Joseph, Wiara – prawda – tolerancja. Chrześcijaństwo a inne religie świata, Kielce 2005.
Google Scholar
Ratzinger Joseph, Wykłady bawarskie z lat 1963 – 2004, Warszawa 2009.
Google Scholar
Rowland Tracey, Wiara Ratzingera. Teologia Benedykta XVI, Kraków 2010.
Google Scholar
Stelmach Jerzy, Sarkowicz Ryszard, Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1998.
Google Scholar
Szlachta Bogdan, Wokół katolickiej myśli politycznej, Kraków 2008.
Google Scholar
Szyszkowska Maria, Europejska filozofia prawa, wyd. 2, Warszawa 1995.
Google Scholar
Tatarkiewicz Wiesław, Historia filozofii, t.1, Warszawa 2003.
Google Scholar
Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna. Prawo, t. 13, Londyn 1985.
Google Scholar
Wronkowska Sławomira, Ziembiński Zygmunt, Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
Google Scholar
Zieliński Zygmunt, Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków, Warszawa 1999.
Google Scholar
Autorzy
Ewa KozerskaStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Studia Oecumenica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
