Tajemnica i sekret spowiedzi. Perspektywa ekumeniczno-kanoniczna
Piotr Kutynia
Abstrakt
grzechów w sakramencie pokuty. Zanika poczucie grzechu, co skutkuje brakiem potrzeby przystępowania do sakramentu pokuty i pojednania. Mimo tych niesprzyjających tendencji europejskiej kultury wiele osób wierzących korzysta nadal z tego sakramentu. Z sakramentem pokuty nierozerwalnie związana jest tajemnica spowiedzi nazywana „pieczęcią sakramentalną” (sigillum sacramentale). Artykuł opisuje normy prawne zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. oraz Kodeksie Katolickich Kościołów Wschodnich, które w jasny i jednoznaczny sposób określają zakres sigillum i secretum oraz wskazują podmioty zobowiązane do ich zachowania, a także źródła tego zobowiązania. Tajemnica sakramentalna jest nienaruszalna, absolutna do tego stopnia, iż szafarz sakramentu nie tylko nie może zdradzić penitenta i jego grzechów wobec osób trzecich, ale również zabrania się mu korzystania z wiadomości, które pozyskał w związku ze sprawowaniem sakramentu pokuty. Oprócz dyscypliny pokutnej wyznania katolickiego artykuł zawiera próbę ujęcia praktyki pokutnej w Kościołach i wspólnotach eklezjalnych niebędących w jedności ze Stolicą Apostolską. W artykule przedstawiono naukę i przepisy prawne Kościoła prawosławnego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na temat pokuty, sposobów jej odprawiania oraz praktyki wyznania grzechów i rozgrzeszenia.
Słowa kluczowe:
sakrament pokuty, spowiedź, tajemnica spowiedzi, sekret spowiedzi, Kościół prawosławny, Kościół Ewangelicko-AugsburskiBibliografia
Adamowicz L., Wprowadzenie do prawa o sakramentach świętych według Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kanonów Wschodnich, Lublin 1999.
Google Scholar
Adamowicz L., Zakres uprawnień spowiednika według prawa powszechnego Kościoła łacińskiego i prawa wspólnego Katolickich Kościołów Wschodnich, Lublin 2001.
Google Scholar
Agenda Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, czyli Ewangelicko-Luterskiego, Warszawa 1955.
Google Scholar
Artykuły szmalkaldzkie, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko--Biała 2011, s. 335–358.
Google Scholar
Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne podręcznik dla duchowieństwa, t. 2, Opole 1958.
Google Scholar
Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.
Google Scholar
Blaza M., Jak spowiadać chrześcijan tradycji wschodniej? w: Sztuka spowiadania. Poradnik dla księży, red. J. Augustyn, S. Cyran, Kraków 2005, s. 325–338.
Google Scholar
Bondaruk K., Nauka o nabożeństwach prawosławnych, Białystok 1987.
Google Scholar
Bóg żywy. Katechizm Kościoła prawosławnego, Kraków 2001.
Google Scholar
Calvias A.C., Życie sakramentalne, w: Prawosławie. Światło wiary i zdrój doświadczenia red. K. Leśniewski, J. Leśniewska, Lublin 1999, s. 175–210.
Google Scholar
Catechismus Ecclesiae Catholicae, Libreria Editrice Vaticana 1992. Tekst polski: Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Google Scholar
Chojnicka K., Cerkiew prawosławna w reformach Piotra Wielkiego, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 3 (2010), s. 283–298.
Google Scholar
Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 82 (1990), s. 1045–1363. Tekst polski: Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich. Promulgowany przez Jana Pawła II, Lublin 2002.
Google Scholar
Codex Iuris Canonici 1917 Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, can. 889 § 2, Romae 1919.
Google Scholar
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75 (1983) Pars II, s. 1–301. Tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Google Scholar
Concilium Lateranense IV, Constitutiones, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, opr. A. Baron, H. Pietras, t. 2, Kraków 2002.
Google Scholar
Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Decretum de Ecclesiis Orientalibus Catolicis Orientalium Ecclesiarum AAS 57 (1965), s. 76–89. Tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 177–186.
Google Scholar
Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Decretum de oecumenismo Unitatis redintegratio AAS 57 (1965), s. 90–112. Tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 193–208.
Google Scholar
Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de gravioribus delictis, AAS 102 (2010), s. 419–434. Tekst polski: Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary. Modyfikacje wprowadzone do tekstu „Normae de gravioribus delictis”, OsRomPol 10 (2010), s. 53–56.
Google Scholar
de Paolis V., Obligatio servandi sigillum sacramentale et secretum ac prohibition usus scientiae acquisitae in confessione, “Periodica de re morali canonica liturgica” 79 (1990) nr 1–2, s. 178–218.
Google Scholar
Derdziuk A., Tajemnica spowiedzi wobec penitenta, w: Sakrament pokuty wobec problemów współczesności, red. K. Glombik, Opole 2011, s. 241–252.
Google Scholar
Drożdż A., Sakrament pojednania z Bogiem i Kościołem. Teologia moralna szczegółowa, Tarnów 1994.
Google Scholar
Duży katechizm, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 57–131.
Google Scholar
Erdo P., Międzyobrządkowa dyscyplina pokutna w Kościele Katolickim, tłum. E. Biesok, w: Ex plenitudine cordis, red. E. Szczot, Lublin 2000, s. 23–35.
Google Scholar
Evdokimov P., Prawosławie, tłum. J. Klinger, Warszawa 2003.
Google Scholar
Franciscus, Bulla de iubilaeo extra ordinario indicendo, Misericordiae vultus, http://w2.vatican.va/content/francesco/la/apost_letters/documents/papa-francesco_bolla_20150411_misericordiae-vultus.html (27.11.2015 r.). Tekst polski: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/bulle/misericordiae-lev_11042015.html (27.11.2015 r.).
Google Scholar
Hemperek P., Uświęcające zadanie Kościoła, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 3, red. tenże, W. Góralski, F. Przytuła, J. Bakalarz, Lublin 1986, s. 55–212.
Google Scholar
Ioannes Paulus PP II, Litterae Encyclicae Redemptor hominis, AAS 71 (1979), s. 257–324. Tekst polski: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/r_hominis.html (27.11.2015).
Google Scholar
Ioannes Paulus PP II, Adhortatio Apostolica Reconciliatio et paenitentiae, AAS 77 (1985), s. 185–275. Tekst polski: Reconciliatio et paenitentiae, Wrocław 1999.
Google Scholar
Ioannes Paulus PP II, Litterae apostolicae motu proprio datae quibus Normae de gravioribus delictis Congregationi pro Doktrina Fidei reservatis promulgatur, AAS 93 (2001), s. 737–739.
Google Scholar
Jan Paweł II, Tajemnica spowiedzi świętej. Przemówienie do członków Penitencjarii Apostolskiej 12 marca 1994 r., OsRomPol 15 (1994) nr 5, s. 21.
Google Scholar
Kasztelan J., Sprawowanie sakramentu pokuty, Kraków 1992.
Google Scholar
Klän W., Das „dritte Sakrement”. Beichte und Buβe im Bekenntnis der lutherischen Kirche, w: Heilvolle Wende. Buβe und Beichte in der evangelischlutherischen Kirche, red. W. Klän, Ch. Barnbrock, Gottingen 2010, s. 58–76.
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483).
Google Scholar
Krukowski J., Sakrament pokuty, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 3/2: Uświęcające zadanie Kościoła, red. J. Krukowski, Poznań 2011, s. 140–181.
Google Scholar
Krzywda J., Sakramenty, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 3/2: Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła, red. J. Krukowski, Poznań 2011, s. 15–83.
Google Scholar
Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011.
Google Scholar
Marcol A., Pokuta i sakrament pokuty, Opole 1992.
Google Scholar
Marcol A., Spowiedź w Kościele luterańskim, w: tenże, W kręgu wartości chrześcijańskich. Wybór artykułów. Księga wydana przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego z okazji 75. Rocznicy urodzin Autora (Opolska Biblioteka Teologiczna 90), Opole 2006, s. 133–142.
Google Scholar
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 20113.
Google Scholar
Napiórkowski S.C., Pokuta w ujęciu protestanckim, „Roczniki Teologiczne KUL” 28 (1981) z. 2, s. 19–35.
Google Scholar
Nykiel K., Przyczyny i procedura wydalania duchownych według norm i praktyki Kongregacji Nauki Wiary, PK 54 (2011) 3–4, s. 31–51.
Google Scholar
Pastuszko M., Chrześcijanin jako penitent, PK 39 (1996) 3–4, s. 65–153.
Google Scholar
Pastuszko M., Sakrament pokuty i pojednania, Kielce 2004.
Google Scholar
Płatek J.S., Sprawowania sakramentu pokuty i pojednania, Częstochowa 2001.
Google Scholar
Podzielny J. , Spowiedź w tradycji luterańskiej, w: Sakrament pokuty wobec problemów współczesności, red. K. Glombik, Opole 2011, s. 99–112.
Google Scholar
Pragmatyka Służbowa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, http: //www.luteranie.pl/pl/files/file/ps.pdf (27.11.2015).
Google Scholar
Pryszmont J., Pokuta w prawosławiu, AK 70 (1977), s. 47–60.
Google Scholar
Przekop E., Sakramenty święte w prawie Katolickich Kościołów Wschodnich, Lublin 1979.
Google Scholar
Rakoczy B., Tajemnica spowiedzi w polskim postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym, „Przegląd Sądowy” (2003) nr 11–12, s. 126–138.
Google Scholar
Rakoczy T., Ochrona tajemnicy spowiedzi. Zakaz wyjawiania okoliczności uciążliwych dla penitenta, „Annales Canonici” 7 (2011), s. 133–137.
Google Scholar
Rytuał rzymski, Obrzędy pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 2002.
Google Scholar
Secretarius ad Christianorum Unitatem Fovendam, Instructio Ad totam Ecclesiam. Directorium ad ea quae a Concilio Vaticano Secondo de re oecumenica promulgate sunt exsequenda (cz. I), 14.05.1967, AAS 59 (1967), s. 574–592.
Google Scholar
Skowronek A., Pokuta w księgach symbolicznych luteranizmu, AK 70 (1977) z. 411, s. 61–75.
Google Scholar
Sobański R., Osoby fizyczne i prawne, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t 1: Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003, s. 163–186.
Google Scholar
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2009.
Google Scholar
Spidlik T., Duchowość chrześcijańskiego wschodu. Przewodnik systematyczny, tłum. L. Rodziewicz, Kraków 2005.
Google Scholar
Syryjczyk J., Sankcje w Kościele. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2008.
Google Scholar
Szczot E., Ochrona Eucharystii w normach dotyczących „communicatio in sacris”, „Annales Canonici” 1 (2005), s. 13–30.
Google Scholar
Sztychmiler R., Proces sporny, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 5, red. J. Krukowski, Poznań 2007, s. 204–205.
Google Scholar
Tomasz z Akwinu, Summa theologica III, Suppl. Q. XI, a. 1 ad 2.
Google Scholar
Tuchle H., Bouman C.A., Historia Kościoła, t. 3, Warszawa 1986.
Google Scholar
Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 960, nr 30, poz. 168 z późniejszymi zmianami).
Google Scholar
Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964, nr 43, poz. 296 z późniejszymi zmianami).
Google Scholar
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997, nr 89, poz. 555 z późniejszymi zmianami).
Google Scholar
Ware K., Kościół prawosławny, Białystok 2002.
Google Scholar
Wielec M., Zakres dowodowy tajemnicy spowiedzi w postępowaniu karnym, Warszawa 2012.
Google Scholar
Wójcik C.T., Spowiedź w luterańskich księgach symbolicznych, AK 70 (1977), z. 412, s. 248–262.
Google Scholar
Wyznanie augsburskie, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko--Biała 2011, s. 143–163.
Google Scholar
Zubert B. W., Sacramentale sigillum inviolabile est, w: Pro iure et vita. Wybór pism, red. E. Szczot, Lublin 2005, s. 639–656.
Google Scholar
Autorzy
Piotr KutyniaStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Studia Oecumenica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
