Pielgrzymka Ślązaków do Rzymu i Viterbo w 1967 r. Na drodze polsko-niemieckiego pojednania
Abstrakt
W dniach od 11 do 21 maja 1967 r. grupa 641 niemieckich Ślązaków pielgrzymowała do Rzymu i Viterbo. Ich celem było wspólne dziękczynienie za dar kanonizacji św. Jadwigi, jakiej w 1267 r. dokonał w Viterbo papież Klemens IV. W taki sposób chciano publicznie zamanifestować obecność Ślązaków w przestrzeni publicznej. W Rzymie i Viterbo modlono się wspólnie za śląską ojczyznę i śląskie rodziny, podzielone poglądami politycznymi, narodowymi i wreszcie żelazną kurtyną. Główne uroczystości dziękczynne miały miejsce w katedrze w Viterbo. Dodatkowo świętowano 100. rocznicę powstania śląskiej grupy maltańskiej, którym patronuje św. Jadwiga, skupiającej w swoich szeregach przedstawicieli najważniejszych rodów śląskiej arystokracji. Udział pielgrzymów w audiencji generalnej u Ojca Świętego Pawła VI stał się impulsem do większego zaangażowania niemieckich Ślązaków w procesie przebaczenia i pojednania. W artykule zarysowano powojenny problem masowej emigracji Ślązaków, zmuszonych do opuszczenia ojczyzny po 1945 r. Wskazano na ważne inicjatywy śląskich organizacji katolickich, które niosły pomoc duchową i materialną wygnańcom oraz integrowały ich w nowym środowisku życia. Autor przybliża historię przygotowań do wielkiej pielgrzymki 1967 r., a także jej przebieg oraz główne postacie jej organizatorów. Na końcu wskazuje na duchowe owoce pielgrzymki, które stały się ważnym przyczynkiem na drodze polsko-niemieckiego pojednania.
Słowa kluczowe
Ślązacy w Niemczech, pielgrzymka Ślązaków do Viterbo, pojednanie polsko-niemieckie, Heimatwerk Schlesischer Katholiken (Dzieło Śląskich Katolików), Rok Jadwiżański 1967
Bibliografia
Erzdiözese Breslau – Erzbischöfliches Amt Görlitz (Stand 24.06.1972), Aalen: Grafische Betriebe Süddeutscher Zeitungsdienst [1972].
FUCHS K., Vom deutschen Krieg zur deutschen Katastrophe (1866–1945), w: N. CONRADS (red.), Deutsche Geschichte im Osten Europas. Schlesien, Berlin: Siedler Verlag 1994, s. 553–692.
GOLOMBEK O., Dialog mit dem Bensberger Kreis. Ist das Bensberger Memorandum als Äußerung einer katholischen Meinungsgruppe ein Beitrag zu Friedensgesprächen mit unseren östlichen Nachbarn?, Köln: Wienand Verlag 1968.
GÓRECKI P., Ks. Oskar Golombek (1898–1972) – duszpasterz w niemiecko-polskim Zabrzu, „Kroniki Miasta Zabrza” (2014) 6, s. 9–38.
GOTTSCHALK J., Gerhard Moschner (1907–1966), w: TENŻE (red.), Schlesische Priesterbilder, t. V, Aalen: Theiss Verlag 1967, s. 230–235.
HANICH A., Czas przełomu. Kościół katolicki na Śląsku Opolskim w latach 1945–1946, Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2008.
HIRSCHFELD M., Die schlesischen Katholiken nach 1945 in Westdeutschland. Katolicy śląscy w Niemczech Zachodnich po 1945 r., w: TENŻE, M. TRAUTMANN (red.), Erbe und Auftrag der schlesischen Kirche. 1000 Jahre Bistum Breslau. Dziedzictwo i posłannictwo śląskiego Kościoła. 1000 lat diecezji wrocławskiej, Dülmen: Laumann-Verlag – Piechowice: Laumann-Polska 2001, s. 256–299.
Information und Einführung für den kirchlichen Bereich anlässlich des Jubiläums der 700 Jahren erfolgten Heiligsprechung von St. Hedwig 1267–1967, O. GOLOMBEK (wyd.), Köln: Wienand Drückerei 1967.
KAPS J., Heilige Heimat. Von Schlesiens Gnadenstätten, cz. I: Die Dominsel, Stuttgart: Brentanoverlag 1949.
KAPS J., Vom Sterben schlesischer Priester. Ein Ausschnitt aus der schlesischen Passion, E. BRZOSKA (wyd.), Köln: Wienand Verlag 19882.
KASZUBA E., Schlesien nach dem Zweiten Weltkrieg, Wrocław: Chronicon 2015.
KIRSTEIN H. (wyd.), Heimat Oberschlesien. Kleine Erkenntnisse und herzliche Bekenntnisse, Dülmen: Oberschlesischer Heimatverlag 1993.
KOPIEC J., Die Errungenschaften der Vergangenheit und die Zukunftsperspektiven (Gedanken zum 1000-jährigen des Bistums Breslau), Oppeln: b.w. 2000.
LEMPART M., Der Breslauer Domvikar und Jugendseelsorger Gerhard Moschner als Organisator der vertriebenen katholischen Schlesier, Ostfildern: Jan Thorbecke Verlag 2001.
Letzte Mitteilung, TIGGES-FAHRTEN (wyd.), [Wuppertal 1967] (mps).
MARSCHALL W., Bistum Breslau, t. IV: Von 1945 bis zur Jahrtausendwende, Münster – Kehl: Echo-Buchverlag 1999.
MARSCHALL W., Die Geschichte des Bistums Breslau von der Gründung bis zum Ende des Zweiten Weltkrieges. Ein Überblick. Historia biskupstwa wrocławskiego od założenia do końca II wojny światowej. Zarys, w: M. HIRSCHFELD, M. TRAUTMANN (red.), Erbe und Auftrag der schlesischen Kirche. 1000 Jahre Bistum Breslau. Dziedzictwo i posłannictwo śląskiego Kościoła. 1000 lat diecezji wrocławskiej, Dülmen: Laumann-Verlag – Piechowice: Laumann-Polska 2001, s. 22–45.
OKOŃ J., Pustelnik z Unterwaldeln. Święty Mikołaj z Flüe, Kraków: Wydawnictwo WAM 1994.
Oskar Golombek (1898–1972), w: H. GRÖGER, J. KÖHLER, J. MARSCHALL (wyd.), Schlesische Kirche in Lebensbildern, Sigmaringen: Thorbecke Verlag 1992, s. 176–180.
PAWEŁ VI, Bulla „Episcoporum Poloniae coetus” (28.06.1972), WUDO 28 (1973), nr 3–4, s. 66–67.
PLOCH G., Heimatwerk Schlesischer Katholiken: Anfänge, Verlauf, Aussichten, Münster: Aschendorff Verlag 2006.
Romfahrt schlesischer Katholiken 1967 [Köln: Wienand Verlag 1967].
ROSE A., Jubiläums-Pilgerfahrt nach Rom – Viterbo, „Hedwigsjahrbuch” 2 (1968), s. 36–41.
SCHINDLER K., Die Entstehung der Eichendorffgilden 1946–1952, München: Hauptstelle der Eichendorffgilde 1978.
SCHOLZ F., Zwischen Staatsraison und Evangelium. Kardinal Hlond und die Tragödie der ostdeutschen Diözesen, Frankfurt am Main: Knecht 1988.
SEPPELT F.X., BRZOSKA E., Das Bistum Breslau im Wandel der Jahrhunderte. Von den Anfängen bis zur Gegenwart, Münster: Apostolischer Visitatur 19932.
SMACZNY J., Was will das St. Hedwigswerk. Ein Beitrag zur Frage der Ostnot, Lippstadt: Lippia-Verlag [1948].
St. Hedwig-Jubiläumswallfahrt nach Rom und Viterbo – Pilgerfahrt schlesischer Katholiken. Liste der Teilnehmer des Sonderzuges Dortmund – Köln (mps).
St. Hedwig-Jubiläumswallfahrt. Pilgerfahrt schlesischer Katholiken nach Rom und Viterbo, Pfingsten 1967 [Köln: Kitzedrad 1967].
THAMER H.U., Fremde im Land. Überlegungen zu einer Politik- und Sozialgeschichte von Fremden und Fremdheitserfahrungen, w: P. JOHANEK (wyd.), Westfalens Geschichte und die Fremden, Münster: Ardey Verlag 1994, s. 3–9.
TIGGES R., Reisen ist Leben. Dr. Hubert Tigges und seine Welt, Wuppertal: Hammer 2001.
WITTLER H.H., Gerechtigkeit und Liebe. Predigt anlässlich der Dom-Wallfahrt, Osnabrück 11.06.1967, „Hedwigsjahrbuch” 2 (1968), s. 5–9.
WÓJCICKI R., Kościół rzymskokatolicki wobec ziem zachodnich i północnych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1976.
WOLF A. (red.), Flucht und Vertreibung. Aufnahme und Eingliederung der Vertriebenen im Main-Taunus-Kreis. Dokumentation, Hofheim am Taunus: Kreisausschuss des Main-Taunus-Kreises 1990.
WRÓBLEWSKI S., Żywot św. Jadwigi, http://www.nowezycie.archidiecezja.wroc.pl/index.php/2017/03/09/zywot-sw-jadwigi/ (7.04.2017).
Redakcja „Studia Oecumenica” przyjmuje do oceny i publikacji artykuły naukowe oraz recenzje i sprawozdania z konferencji związane z problematyką ekumeniczną, międzyreligijną i z zakresu badań nad procesami integracyjnymi. Opracowanie nie może naruszać praw autorskich osób trzecich (w rozumieniu Ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych; tekst pierwotny: Dz.U. 1994 r. nr 24 poz. 83, tekst jednolity: Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631). Teksty nadesłane do redakcji nie mogą być wcześniej publikowane ani zgłoszone do publikacji w innych pismach lub wydawnictwach. Zgłaszając tekst, autor wyraża zgodę na: wszelkie zmiany stylistyczne, wynikające z normy językowej oraz normy „Zasady składania tekstu w języku polskim” i dokonywania niezbędnych zmian w układzie treści (w celu zwiększenia czytelności tekstu), a także na wykorzystania go do druku oraz w publikacjach elektronicznych. Autor także przenosi prawa autorskie na Redakcję „Studia Oecumenica”. Jednocześnie wyraża także zgodę na opublikowanie informacji o artykule w bazach naukowych, w tym w bazie CEJSH (The Central European Journal of Social Sciences and Humanities) oraz CEEOL (Central and Eastern European Online Library). Materiały zamieszczone w czasopiśmie „Studia Oecumenica” są chronione prawem autorskim. Przedruk tekstu może nastąpić jedynie za zgodą redakcji.
