Paul Tillich jako myśliciel (post)sekularny. Propozycja filozoficznej analizy religijnego wymiaru doświadczenia
Abstrakt
Złożone procesy przemian, którym współcześnie podlega religia, stanowią interesujący obszar badawczy dla wielu nauk. Zjawisko postsekularyzacji, które do pewnego stopnia określa sytuację religii, rodzi pytanie zarówno o rolę, jaką filozofia i teologia mogą odgrywać wobec zachodzących zmian, jak i o narzędzia, jakie mają stosować w opisie i ocenie tych zjawisk. W związku z tym, powstaje również pytanie o narzędzia, które mogą być przydatne w poszukiwaniach odpowiedzi na rodzące się problemy. Wydaje się, że sytuację duchową współczesnego człowieka określa przede wszystkim brak doświadczenia Boga. Artykuł stanowi intelektualną próbę zmierzenia się z niektórymi zagadnieniami zarysowanej problematyki. Autor stawia pytanie, czy i w jaki sposób Paul Tillich – wybitny, współczesny filozof i teolog – wpisuje się w schemat myślenia postsekularnego. Artykuł przede wszystkim prezentuje analizę hermeneutyki religijnego wymiaru doświadczania i jej zastosowanie w filozofii i teologii Tillicha.
Słowa kluczowe:
filozofia, religia, teologia protestancka, teologia liberalna, Paul Tillich, doświadczenie religijne, sekularyzacja, postsekularyzacjaBibliografia
BOROWIK I., Socjologia religii XX wieku od „odkrycia” sekularyzacji do jej zanegowania, „Ateneum Kapłańskie” (2003) nr 1, s. 34-46.
GRAF F.W., Liberale Theologie, w: W. KASPER I IN. (red.), Lexikon für Theologie und Kirche, t. VI, Freiburg – Basel – Wien: Herder 20063, s. 884-885.
HABERMAS J., Wierzyć i wiedzieć, tłum. M. Łukaszewicz, „Znak” (2002) 9, s. 8-21.
HINTZ M., Teologia liberalna, w: T. GADACZ, B. MILERSKI (red.), Religia. Encyklopedia PWN, t. IX, Warszawa: PWN 2003, s. 274.
HUMMEL G. (red.), God and Being. The Problem of Ontology in the Philosophical Theology of Paul Tillich, Berlin – New York: De Gruyter 1989.
IWANICKI J., Procesy sekularyzacyjne a filozofia sekularna i postsekularna. Tradycje i współczesność, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM 2014.
KEGLEY CH.W. (red.), The Theology of Paul Tillich, New York: The Pilgrim Press 1982.
KŁOCZOWSKI J.A., Filozofia wobec zjawiska „powrotu religii”, w: R. I I. ZIEMIŃSCY (red.), Byt i sens. Księga pamiątkowa VII Polskiego Zjazdu Filozoficznego w Szczecinie 14–18 września 2004 roku, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2005, s. 72-79.
ŁUCZEWSKI M., BURDZIEJ S., Przełom postsekularny, „Stan Rzeczy” (2013) 2, s. 8-11.
MANNING R. RE (red.), The Cambridge Companion to Paul Tillich, Cambridge University Press 2009.
MARIAŃSKI J., Sekularyzacja – Desekularyzacja – Nowa Duchowość. Studium socjologiczne, Kraków: Nomos 2013.
MECH K., Chrześcijaństwo i dialektyka w koncepcji Paula Tillicha, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos 1997.
MECH K., Logos wiary. Między boskością a racjonalnością, Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera 2008.
MILERSKI B., Religia a Słowo. Krytyka religii w ujęciu Dietricha Bonhoeffera i Paula Tillicha, Łódź: Wydawnictwo Ewangelickie św. Mateusza 1994.
NAPADŁO M., Homo religiosus we współczesnej refleksji filozoficznej. Propozycja hermeneutyczna, w: H. SEWERYNIAK, M. NOWAK, M. SZEWCZAK (red.), Trop Przechodzącego, Płock: Płocki Instytut Wydawniczy 2015, s. 41-63.
NAPADŁO M., Pytanie o Boga… Filozofia religii Paula Tillicha, Płock: Płocki Instytut Wydawniczy 2015.
PANNENBERG W., Człowiek, wolność, Bóg, tłum. G. Sowiński, Kraków: Wydawnictwo Znak 1995.
PERKOWSKA H., Bóg filozofów XX wieku. Wybrane koncepcje, Warszawa – Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001, s. 215-248.
PIECUCH J., Doświadczenie Boga. Propozycja Bernharda Weltego na tle sporu o pojęcie doświadczenia fenomenologicznego, Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2004.
PIECUCH J., Dowiedziony czy doświadczony? Otwarte pytanie o Boga filozofów, w: M. GWARNY, I.M. PERKOWSKA (red.), Bóg – człowiek – świat wartości, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 2010, s. 46-60.
RICKEN F., Erfahrung, Interpretation, Zustimmung. Zur Rationalität des religiösen Glaubens, w: TENŻE, Glauben, weil es vernünftig ist, Stuttgart: Kohlhammer 2007.
RICKEN F., Filozofia religii, tłum. P. Domański, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki 2007.
SCHARLEMANN R.P., Religion and Reflection. Essays on Paul Tillich’s Theology, E. STURM (red.), Münster: Lit Verlag 2004.
SOCHOŃ J., Religia w projekcie postmodernistycznym, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2012.
ŚW. AUGUSTYN, Wyznania, tłum. Z. Kubiak, Kraków: Wydawnictwo Znak 2002.
TARNOWSKI K., Źródła poznania Boga, „Znak” (1994) 4, s. 56-69.
TAYLOR CH., Oblicza religii dzisiaj, tłum. A. Lipszyc, Kraków: Wydawnictwo Znak 2002.
TILLICH P., Męstwo Bycia, tłum. H. Bednarek, Poznań: Rebis 1985.
TILLICH P., Pytanie o Nieuwarunkowane. Pisma z filozofii religii, tłum. J. Zychowicz, Kraków: Znak 1994.
TILLICH P., Teologia systematyczna, t. I, tłum. J. Marzęcki, Kęty: Wydawnictwo ANTYK 2004.
TILLICH P., The Nature and Significance of Existentialist Thought, „The Journal of Philosophy” 53 (1956) 23, s. 739-747.
WARCHALA M., Co to jest postsekularyzm. (Subiektywna) próba opisu, „Krytyka Polityczna” (2007) nr 13, s. 178-188.
WENZLER L., Erfahrungen mit Gott, w: L. WENZLER (red.), Die Stimme in den Stimmen, Düsseldorf: Patmos 1992.
WITTGENSTEIN L., Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa: PWN 2005.
WITTGENSTEIN L., Tractatus logico-philosophicus, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa: PWN 1997.
WITTGENSTEIN L., Vermischte Bemerkungen, t. VIII, Frankfurt am Main: Suhrkamp 1990.
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Studia Oecumenica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
